Là nền kinh tế phát triển nhanh nhất thế giới nhưng chính tốc độ tăng trưởng kỳ diệu này đã làm phát sinh những vấn đề xã hội bức thiết, trong đó có việc làm cho người dân ở khu vực thành thị. Tình trạng ngày càng có nhiều nông dân từ bỏ ruộng đất lên thành phố mưu sinh và nhu cầu tìm việc mỗi năm của hàng triệu sinh viên sau khi ra trường đã khiến các đô thị của Trung Quốc quá tải và vấn đề việc làm trở nên cấp bách hơn bao giờ hết.

Nghịch lý tìm việc nơi đô thị

Theo đánh giá của Bộ trưởng Bộ Lao động và An sinh xã hội Trung Quốc Tian Chengping, quốc gia đông dân nhất thế giới này đang phải đối mặt với thách thức về việc làm cho người dân, đặc biệt là những sinh viên tốt nghiệp ra trường và dòng chảy người nông dân từ các làng mạc lên thành phố với hy vọng đổi đời. Tuy nhiên, ông Chengping cũng thừa nhận có một nghịch lý rằng, trong khi lượng lao động dư thừa ngày càng nhiều thì một số cơ quan kinh tế của Trung Quốc lại đang thiếu hụt nhân viên vì không tuyển được người đủ trình độ đảm đương tốt công việc tại các vị trí còn khuyết.

Ước tính của Bộ Lao động và An sinh xã hội Trung Quốc cho biết, sẽ có khoảng 24 triệu nhu cầu tìm việc xuất hiện trong năm 2007 nhưng chính phủ nước này chỉ có khả năng cung cấp việc làm cho hơn 10 triệu người. Trong buổi trả lời phỏng vấn báo chí mới đây bên lề kỳ họp Quốc hội thường niên, ông Chengping nói: “Các nhà phân tích về thị trường việc làm cho biết, nhu cầu tìm việc trong tương lai gần sẽ cao hơn rất nhiều so với hiện nay và đó thực sự là một thách thức nghiêm trọng”. Trong số những người tìm việc có hơn 5 triệu sinh viên cần có việc làm sau khi tốt nghiệp, chừng đấy lao động nông thôn lên kiếm việc ở thành phố và nhiều triệu người thất nghiệp do bị sa thải hoặc mất việc vì công ty làm ăn thua lỗ, phá sản.

Mặc dù nhu cầu tìm kiếm việc làm ở thành thị đang ngày càng tăng cao nhưng tại một số nơi, tình hình lại hoàn toàn trái ngược. Không ít nhà máy, xí nghiệp của Trung Quốc thiếu hụt công nhân do công việc đòi hỏi những người thợ có tay nghề cao. Do đó, mặc dù không công ăn việc làm nhưng đa số người thất nghiệp Trung Quốc không có đủ trình độ để lấp chỗ trống tại những nơi này. Tuy nhiên, tình trạng thiếu hụt nhân công này không phổ biến và chỉ là tạm thời. Trong khi đó, một số tỉnh có tốc độ tăng trưởng kinh tế cao của Trung Quốc như Quảng Đông, Phúc Kiến cùng lúc phải đối mặt với hai khó khăn: giữ công nhân ở lại nhà máy và tìm kiếm nhân công thay thế, bất chấp việc Trung Quốc là nước đông dân nhất thế giới.

Đi tìm kế sách đối phó

Bộ trưởng Chengping cho biết: “Dù cho một số nơi tạm thời thiếu nhân công lành nghề nhưng tôi cho rằng điều đó không quá nghiêm trọng. Cơ hội việc làm với mức lương cao kèm theo các điều kiện hỗ trợ sinh hoạt sẽ tạo ra cuộc cạnh tranh giữa các công nhân có tay nghề cao. Người nào có trình độ tốt dĩ nhiên sẽ được đưa vào vị trí còn trống”. Theo ông Chengping, kế sách đối phó với tình trạng thiếu việc làm mà chính phủ Trung Quốc cần làm hiện nay chính là chăm lo bồi dưỡng, đào tạo một đội ngũ nhân công có đủ kinh nghiệm và tay nghề đáp ứng được yêu cầu công việc. Cách làm này đặc biệt quan trọng khi áp dụng cho lực lượng lao động từ nông thôn đổ lên thành phố sinh sống, những người vốn chỉ quen với công việc đồng áng, mùa màng. Tại thời điểm hiện nay, lực lượng này khó có thể đáp ứng điều kiện làm việc trong các dây chuyền công nghệ sản xuất hiện đại và phức tạp mà các công ty, nhà máy không tiếc tiền đầu tư nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế.

Theo ước tính, tỷ lệ thất nghiệp tại các đô thị Trung Quốc đã đạt mức 4,1% vào cuối năm 2006, không biến chuyển so với cuối quý III cùng năm và giảm 0,1% so với cùng kỳ năm 2005. Ngoài ra, tỷ lệ mất việc do các công ty làm ăn thua lỗ dẫn đến phá sản cũng đang trở thành gánh nặng cho thị trường việc làm vì đã tăng gấp hai lần kể từ cuối năm 2006. Theo ông Chengping, sinh viên sau khi tốt nghiệp ra trường nên có định hướng nghề nghiệp tốt hơn vì thực tế cho thấy, chỉ có khoảng 70% trong số này có thể tìm được việc làm. “Sinh viên sau khi tốt nghiệp muốn có việc làm tốt thì trước hết phải xem xét lại khả năng đáp ứng yêu cầu công việc của bản thân. Quan trọng hơn, họ phải có ý chí phấn đấu vươn lên để tạo cho mình một công việc có mức thu nhập như ý muốn. Có như thế vấn đề việc làm mới phần nào được giải quyết”, ông Chengping cho biết.

LINH AN