QĐND -  Tính đến ngày 14-8, các vụ nổ ở kho hóa chất Thiên Tân, Trung Quốc đã làm 85 người chết và hơn 700 người bị thương, 13 lính cứu hỏa vẫn còn mất tích. Song song với công tác cứu hộ liên quan đến 2 vụ nổ lớn tại Thiên Tân, nguyên nhân dẫn đến sự cố nghiêm trọng này đang tiếp tục được điều tra.

Do dập lửa không đúng cách?

Các vụ nổ xuất phát từ một nhà kho cảng, nơi lưu trữ "hàng nguy hiểm", thuộc sở hữu của Công ty Tiếp vận quốc tế Thụy Hải (Ruihai International Logistics). Hôm 14-8, một đội ứng phó môi trường khẩn cấp tại Bắc Kinh thuộc Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) cùng 217 chuyên gia sinh hóa học và hạt nhân của quân đội Trung Quốc đã tới Thiên Tân điều tra nghiên cứu. Trong công văn đăng trên website ngày 14-8, chính phủ Trung Quốc tuyên bố sẽ mở cuộc điều tra các nhà kho chứa hóa chất độc hại trên toàn quốc và cho rằng đất nước cần rút ra “bài học sâu sắc” từ thảm họa ở Thiên Tân. Chính quyền Bắc Kinh cũng nhấn mạnh sẽ trấn áp các hoạt động bất hợp pháp để nâng cao tiêu chuẩn an toàn công nghiệp của nước này.

Quân đội Trung Quốc đang khám nghiệm hiện trường vụ nổ. Ảnh: AP

Hàng loạt vụ nổ mới vào sáng 15-8 khiến Thiên Tân rung chuyển. Ảnh: AP

Một giả thuyết đang được tính đến là việc lính cứu hỏa dùng nước dập lửa trong khu công nghiệp chứa các hóa chất dễ bay hơi ở Thiên Tân có thể là một tác nhân gây nổ. Hãng tin Tân Hoa xã hôm 14-8 dẫn nguồn tin chính quyền Thiên Tân cho biết, nhà kho của Công ty Tiếp vận quốc tế Thụy Hải có thể chứa nhiều loại hóa chất nguy hiểm và độc hại như nitrat amoni, kali nitrat và canxi cacbua. Một số thùng chứa các loại hóa chất này đã bắt cháy trước khi vụ nổ khủng khiếp xảy ra. Các chuyên gia hóa học cho biết, canxi cacbua (đất đèn) là chất không thể dùng nước để dập mà phải sử dụng bột hóa học, bởi chất này có thể phản ứng với nước để tạo ra axetylen-một loại khí dễ phát nổ. Chính vì thế, một vụ nổ hoàn toàn có thể xảy ra nếu lính cứu hỏa phun nước lên canxi cacbua.

Ngoài ra, theo giáo sư kỹ thuật an toàn Kang Yong thuộc Viện Công nghệ Bắc Kinh hóa dầu, sự tăng nhiệt độ bên trong các công-ten-nơ hàng hóa tại cảng cũng có thể dẫn đến cháy, nổ. Ông Kang cho biết, có thể hóa chất đã rò rỉ từ một công-ten-nơ và khi tiếp xúc với nhiệt độ cao trên mặt đất đã bốc cháy. Một nguyên nhân khác là hóa chất có thể đã không được xử lý theo các tiêu chuẩn an toàn cần thiết đối với hàng hóa nguy hiểm. Một báo cáo năm 2014 của Cơ quan Quản lý an toàn hàng hải Thiên Tân cho biết, 5 trong số 4.325 công-ten-nơ của Thụy Hải tại cảng đã không đáp ứng được các tiêu chuẩn kiểm tra chất lượng được đặt ra trong năm 2013.

Nguy cơ chất độc chết người lan rộng

Sáng 15-8, hàng loạt vụ nổ xảy ra liên tiếp ở hiện trường vụ cháy nổ hôm 12-8. Theo Tân Hoa xã, các đám cháy đã tạo ra nhiều cột khói đen bốc cuồn cuộn lên trời. Chưa có thêm thông tin chi tiết. Cũng theo hãng tin này, hiện nhà chức trách đã ra lệnh sơ tán người dân trong vòng bán kính 3km tính từ nơi xảy ra vụ nổ vì lo ngại ô nhiễm hóa chất. Người dân cũng được khuyến cáo mặc quần dài và đeo khẩu trang để tránh hít phải khí độc. Ông Trương Thụy Cương, một quan chức Thiên Tân cho biết: “Hiện 6.300 cư dân đã được sơ tán. Chúng tôi đã cung cấp nước uống, thực phẩm và những vật dụng cần thiết như quần áo, giường cho họ. Tại các khu tạm trú, chúng tôi đều có các dịch vụ y tế tạm thời”. Lực lượng tác chiến chống hóa học của quân đội cũng đã tiến vào khu vực xảy ra nổ. Chính quyền Thiên Tân đã thiết lập 22 trạm kiểm soát, 5 trong số đó là trạm kiểm tra chất lượng nguồn nước. Động thái này diễn ra chỉ 1 ngày sau khi cơ quan chức năng Trung Quốc thông báo không phát hiện hóa chất độc hại trong nước tại vùng biển khu vực xảy ra vụ nổ và không khí khu vực này cũng được xác nhận an toàn.

Dù vậy, người dân Thiên Tân vẫn rất hoang mang trước tin khí độc chết người xuất phát từ vụ nổ có thể lan truyền trong không khí. Theo BBC, lệnh sơ tán dân được ban bố sau khi cảnh sát xác nhận đã tìm thấy chất cực độc natri xyanua ở gần khu vực. Trên Twitter, tài khoản của tờ Nhân dân nhật báo cũng đưa tin một lượng lớn natri xyanua đã được tìm thấy ở khu vực xảy ra cháy nổ và các chuyên gia hóa chất đã được cử đến để xử lý. Theo đó, các kho hàng của Thụy Hải còn chứa 700 tấn natri xyanua, được lưu trữ trong các hộp gỗ hoặc thùng sắt.

Riêng trường hợp của natri xyanua, các chuyên gia y tế Mỹ cho biết, đây là hóa chất cực độc, hít hoặc nuốt một lượng nhỏ đều có thể dẫn đến tử vong. Chuyên gia an toàn hóa chất S.Ô-ca-rôn (Shane O'Carroll), Công ty Chemstore (Anh), nhận định với một đám cháy lớn như vậy, không tránh khỏi những làn khói độc hại phân tán vào không khí và ảnh hưởng đến cư dân trong vùng. Ông khuyến cáo người dân Thiên Tân chỉ nên uống nước đóng chai vì natri xyanua có thể đã nhiễm vào nguồn nước ngầm.

Trong khi đó, Tổ chức Hòa bình xanh cảnh báo mưa có thể đẩy các hóa chất nguy hiểm vào hệ thống xử lý nước của thành phố Thiên Tân. Hòa bình xanh cảnh báo nhà chức trách Thiên Tân cần theo dõi chặt chẽ tình hình và nhanh chóng xác định các loại hóa chất độc hại nào đã bị xả ra ngoài không khí.

Nhân dân nhật báo đưa tin công ty sở hữu nhà kho đã vi phạm luật xây dựng. Theo luật pháp Trung Quốc, các nhà kho chứa hóa chất nguy hiểm phải được đặt cách ít nhất 1km so với các tòa nhà lớn và những con đường chính. Có hai khu dân cư và nhiều con đường lớn nằm gần nhà kho chứa hóa chất của Công ty Tiếp vận quốc tế Thụy Hải. Ngay gần đó cũng có hai bệnh viện, một trung tâm hội nghị, một số khu dân cư khác.

Hiện Bắc Kinh vẫn đang cố gắng xác định các loại hóa chất nào đã kết hợp với nhau để gây ra đám cháy, đồng thời ra lệnh kiểm tra các kho hóa chất độc hại trên toàn quốc. Nhiều lãnh đạo Công ty Tiếp vận quốc tế Thụy Hải đã bị bắt để thẩm vấn về hành vi “sai sót trong khâu quản lý, giám sát và vi phạm quy tắc an toàn công nghiệp”.

HÀ NGỌC