Việc EU ký thỏa thuận mua năng lượng của Mỹ được xem là một trong những bước đi chiến lược nhằm xoa dịu căng thẳng thương mại xuyên Đại Tây Dương. Thỏa thuận này được EU mô tả là phù hợp với kế hoạch cắt giảm phụ thuộc vào năng lượng Nga và thúc đẩy chuyển dịch sang nguồn cung từ Mỹ. Theo Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen, việc mua các sản phẩm năng lượng của Mỹ sẽ đa dạng hóa nguồn cung cấp của EU. Theo thỏa thuận, khối này sẽ chi 250 tỷ USD mỗi năm để mua các sản phẩm năng lượng của Washington bao gồm khí thiên nhiên hóa lỏng (LNG), dầu mỏ và nhiên liệu hạt nhân.

Các kho LNG tại bang Texas, Mỹ. Ảnh: Reuters 

Tuy nhiên, con số này vượt xa thực tế thị trường hiện tại. Theo dữ liệu của Cơ quan Thông tin năng lượng Mỹ (EIA), tổng kim ngạch xuất khẩu năng lượng của Mỹ trong năm 2024 là 318 tỷ USD. Trong đó, theo tính toán của Reuters dựa trên dữ liệu của Cơ quan Thống kê châu Âu (Eurostat), EU chỉ nhập khoảng 76 tỷ USD dầu mỏ, LNG và các loại nhiên liệu rắn của Mỹ như than đá.

Giới phân tích cho rằng việc tăng hơn 3 lần lượng nhập khẩu hiện tại là khó khả thi. Ông Arturo Regalado, chuyên gia phân tích về LNG tại công ty Kpler, nhận định quy mô thương mại năng lượng trong thỏa thuận này “vượt xa thực tế thị trường”. Ông Regalado cho biết: “Dòng chảy dầu mỏ của Mỹ sẽ cần phải hoàn toàn chuyển hướng sang EU để đạt được mục tiêu, hoặc giá trị nhập khẩu LNG từ Mỹ sẽ cần phải tăng gấp 6 lần”.

Mỹ hiện là nhà cung cấp LNG và dầu mỏ lớn nhất cho EU, đáp ứng 44% nhu cầu LNG và 15,4% nhu cầu dầu mỏ của khối trong năm 2024. Để nâng kim ngạch nhập khẩu lên mức cam kết, Mỹ sẽ phải mở rộng năng lực sản xuất LNG vượt xa các kế hoạch hiện có đến năm 2030.

Thỏa thuận giữa EU và Mỹ được đưa ra trong bối cảnh diễn ra sự cạnh tranh mạnh mẽ đối với năng lượng xuất khẩu của Mỹ khi các quốc gia khác cần nguồn cung. Thêm vào đó, họ cũng đưa ra cam kết mua thêm năng lượng trong các thỏa thuận thương mại với Mỹ. Trong một tuyên bố, Nhà Trắng cho biết, Nhật Bản đã đồng ý tăng đáng kể năng lượng nhập khẩu từ Mỹ trong thỏa thuận thương mại với Washington gần đây. Hàn Quốc cũng đã bày tỏ sự quan tâm đến việc đầu tư và mua nhiên liệu từ một dự án LNG ở bang Alaska.

Sự cạnh tranh này có thể đẩy giá dầu và khí đốt của Mỹ lên cao, khuyến khích các nhà sản xuất Mỹ xuất khẩu nhiều hơn thay vì cung ứng cho thị trường trong nước. Điều này sẽ khiến chi phí nhiên liệu và điện tăng, tạo áp lực kinh tế cho cả Mỹ và EU.

Một quan chức cấp cao EU cho biết, thỏa thuận chi 750 tỷ USD để mua năng lượng từ Mỹ phản ánh đánh giá của EU về mức độ tiêu thụ năng lượng của khối, nhưng mục tiêu này phụ thuộc đầu tư vào cơ sở hạ tầng năng lượng của cả hai phía cũng như năng lực vận chuyển. Bên cạnh đó, chính phủ các nước thành viên EU không trực tiếp mua năng lượng mà là doanh nghiệp. Hầu hết dầu mỏ của châu Âu được các công ty tư nhân nhập khẩu, còn khí đốt được nhập bởi cả công ty tư nhân và nhà nước. EC có thể tổng hợp nhu cầu LNG để đàm phán điều kiện tốt hơn, nhưng không thể buộc các công ty phải mua từ nguồn cung nào. Đây hoàn toàn là quyết định mang tính thương mại.

Trên thực tế, việc tăng nhập khẩu nhiên liệu hóa thạch đi ngược với các dự báo về xu hướng giảm sử dụng nguồn năng lượng này khi EU thực hiện chính sách chuyển dịch sang năng lượng sạch và bền vững hơn. Bên cạnh đó, quyết định này cũng đặt ra một thách thức lớn về an ninh năng lượng cho EU. Nhà phân tích năng lượng Ana Maria Jaller-Makarewicz tại Viện Kinh tế Năng lượng và Phân tích Tài chính (IEEFA) cho rằng việc tăng nhập khẩu năng lượng từ Mỹ có nghĩa là EU sẽ phụ thuộc nhiều hơn vào một nguồn cung cấp.

LÂM ANH

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Quốc tế xem các tin, bài liên quan.