Trang mạng Euractiv ngày 2-12 đưa tin, trong một tuyên bố chung, Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen và Thủ tướng Canada Mark Carney nhấn mạnh trong bối cảnh địa chính trị đầy biến động như hiện nay, SAFE là một phương thức để tăng cường hợp tác, đáp ứng các mục tiêu quốc phòng và chi tiêu hiệu quả hơn khi đồng thời giải quyết các nhu cầu cấp bách ngắn hạn và các nhu cầu dài hạn.

Từ trái sang: Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen, Thủ tướng Canada Mark Carney và Chủ tịch Hội đồng châu Âu Antonio Costa tại Hội nghị thượng đỉnh EU-Canada ở Brussels (Bỉ), tháng 6-2025. Ảnh: Reuters

Hoan nghênh thỏa thuận, Chủ tịch EC và Thủ tướng Canada gọi đây là bước tiếp theo của quá trình làm sâu sắc hợp tác, thể hiện những ưu tiên chung giữa EU và Canada. “Hai bên sẽ cùng nhau xây dựng các chuỗi cung ứng quốc phòng vững chắc giữa các ngành công nghiệp của chúng ta ở vào thời điểm then chốt đối với an ninh toàn cầu. Bằng cách củng cố các ngành công nghiệp của mỗi bên, chúng ta sẽ tạo ra thêm việc làm, tăng trưởng và cơ hội-những yếu tố có vai trò quan trọng đối với khả năng sẵn sàng quốc phòng của chúng ta”, tuyên bố chung nêu rõ.

Kênh Al Jazeera dẫn lời Thủ tướng Carney khẳng định việc Canada tham gia SAFE sẽ lấp đầy các khoảng trống năng lực quan trọng, mở rộng thị trường cho các doanh nghiệp quốc phòng của nước này và thu hút nguồn vốn đầu tư từ châu Âu. Theo Bloomberg, với thỏa thuận đạt được, Canada trở thành quốc gia đầu tiên ngoài EU tham gia SAFE. Thông báo của Văn phòng Thủ tướng Canada cho biết hai bên sẽ khẩn trương hoàn tất thủ tục phê chuẩn, hướng tới triển khai chính thức trong những tuần tới.

SAFE vốn được xem là một “tuyên ngôn chính trị” thể hiện rõ tham vọng “tự chủ chiến lược” của EU, giúp khối chủ động trong việc bảo vệ lợi ích an ninh trong một thế giới ngày càng bất định. Theo Tân Hoa xã, SAFE là một phần trong kế hoạch tái vũ trang châu Âu đã được lãnh đạo 27 quốc gia thành viên EU thông qua hồi tháng 3 năm nay với mục tiêu huy động khoảng 800 tỷ euro nhằm tăng cường quốc phòng cho toàn bộ lục địa, trong đó 150 tỷ euro được cung cấp dưới dạng các khoản vay. Reuters cho biết SAFE được thiết kế để cung cấp các khoản vay dài hạn với lãi suất ưu đãi cho các quốc gia thành viên EU nhằm tăng tốc đầu tư vào quốc phòng, đặc biệt là trong lĩnh vực mua sắm vũ khí, trang thiết bị quân sự. Euractiv nhấn mạnh các dự án chung trong khuôn khổ SAFE phải bảo đảm tối thiểu 65% linh kiện được sản xuất trong EU, song các đối tác như Canada có thể được miễn trừ.

EU và Canada đạt thỏa thuận cho phép Ottawa tham gia SAFE trong bối cảnh hai bên đã ký Hiệp định đối tác an ninh và quốc phòng vào tháng 6 năm nay. Al Jazeera lưu ý rằng Thủ tướng Carney muốn đa dạng hóa các mối quan hệ của Canada cũng như tăng cường quan hệ với EU, đồng thời tuyên bố hơn 70% chi tiêu quốc phòng của Canada sẽ không còn vào túi Mỹ nữa. Hồi đầu năm nay, quan hệ giữa Canada và Mỹ đã rơi xuống mức thấp khi Tổng thống Donald Trump nhiều lần đe dọa trừng phạt kinh tế Canada và sáp nhập nước láng giềng phía Bắc thành bang thứ 51 của Mỹ. Theo CBC News, Thủ tướng Carney nhận ra rằng các ưu tiên của Mỹ, vốn từng tương đồng với các ưu tiên của Canada, đã bắt đầu thay đổi. Nhà lãnh đạo Canada bày tỏ hoài nghi về tính hợp lý của việc quốc gia này lâu nay chi phần lớn ngân sách mua sắm quốc phòng cho các sản phẩm do Mỹ sản xuất, nhất là khi quan hệ song phương xấu đi.

Canada và EU vốn có mối quan hệ "xuôi chèo mát mái" bởi Canada là một thành viên của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) và phần lớn quốc gia thành viên EU cũng nằm trong liên minh quân sự này. Trong bối cảnh EU công bố kế hoạch tái vũ trang châu Âu vào năm 2030, CBC News cho rằng Canada có những thứ mà EU “rất cần”. Đầu tiên là nguồn cung năng lượng từ dầu mỏ, khí đốt cho đến hydro xanh. Tiếp đến là nguồn cung khoáng sản thiết yếu. Cùng với đó là lợi thế từ diện tích địa lý rộng lớn của Canada. “Trong mọi cuộc khủng hoảng, luôn có một cơ hội. Hiện chắc chắn là cơ hội để châu Âu và Canada cùng xích lại gần nhau hơn”, CBC News dẫn lời cựu Phó trợ lý Tổng thư ký NATO Jamie Shea.