Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (SIPRI) ước tính, chi tiêu quốc phòng của Phần Lan đã tăng tới 36%-mức cao nhất trong Liên minh châu Âu (EU). Sự gia tăng này được củng cố bởi một số hợp đồng mua sắm tốn kém, chẳng hạn như thỏa thuận mua 64 máy bay chiến đấu F-35 mới từ nhà sản xuất vũ khí Mỹ Lockheed Martin. Sputnik đưa tin, thương vụ trị giá 10 tỷ euro này được coi là khoản chi tiêu lớn nhất trong lịch sử của quốc gia Bắc Âu.
Có nhiều lý do để Phần Lan đẩy mạnh mua sắm vũ khí nhưng lý do chính yếu vẫn là những lo ngại về an ninh từ xung đột Nga-Ukraine. Phần Lan là quốc gia có chung đường biên giới dài nhất với Nga ở châu Âu. Sau khi xung đột nổ ra, Phần Lan đã quyết định từ bỏ chính sách trung lập để tìm đường gia nhập NATO. Đây được xem là sự thay đổi mang tính bước ngoặt về chiến lược an ninh-đối ngoại từng được nước này duy trì nhiều thập kỷ qua.
Theo Independent, sau khi chính thức gia nhập NATO, Phần Lan đã ghi nhận mức tăng chi tiêu quốc phòng hằng năm cao nhất kể từ thời Chiến tranh lạnh. Ở giai đoạn cuối Chiến tranh lạnh, Phần Lan chi khoảng 1,9% GDP cho quốc phòng, nhưng mức chi tiêu của nước này đã giảm mạnh trong những năm tiếp theo và đạt mức thấp nhất vào năm 2001 với 1,1% GDP. Gần hai năm trước đây, chi tiêu quốc phòng của Phần Lan vẫn ở mức ít ỏi 1,3% GDP. Tuy nhiên, chỉ riêng năm ngoái, Chính phủ Phần Lan đã đồng ý bổ sung hơn 2 tỷ euro cho chi tiêu quốc phòng, lấy lý do là vì cuộc xung đột ở Ukraine.
Nếu xét riêng trong NATO, Phần Lan được xếp vào hàng những quốc gia chi tiêu quân sự hàng đầu của liên minh, khoảng 2% GDP. Vào năm 2022, chỉ có Mỹ (3,5% GDP), Ba Lan (2,4%), Estonia (2,3%) và Anh (2,1%) chi tiêu cho quốc phòng nhiều hơn Phần Lan tính theo phần trăm GDP.
Đương nhiên, tình trạng tăng đột biến ngân sách quốc phòng hằng năm cũng xuất hiện ở nhiều quốc gia châu Âu khác, điển hình là Litva, Thụy Điển và Ba Lan, với mức tăng lần lượt là 27%, 12% và 11%. “Đây là dấu hiệu cho thấy kỷ nguyên hậu Chiến tranh lạnh đã kết thúc từ ngày 24-2-2022, thời điểm xung đột tại Ukraine nổ ra. Quân đội các nước phương Tây đều đối mặt với thực tế này, bởi rõ ràng hiện không quốc gia nào, kể cả Mỹ, có kho vũ khí cần thiết để đối phó với cuộc chiến cường độ cao và quy mô lớn”, Francois Heisbourg, cố vấn cấp cao về châu Âu tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS) nhận định.
Với những nước sát sườn Nga, cuộc xung đột thúc đẩy họ chú trọng vào các mục tiêu tăng ngân sách quốc phòng, tăng năng lực sản xuất trong nước, quy mô lực lượng xe tăng, pháo binh và phòng không. Ngay cả những quốc gia xưa nay theo đuổi chủ nghĩa ôn hòa cũng chạy đua củng cố năng lực quân sự, khi lo ngại môi trường an ninh biến động khó lường.
Xung đột tại Ukraine dường như đã đảo ngược xu hướng cắt giảm chi tiêu quốc phòng trên thế giới. Chi tiêu quân sự toàn cầu tăng lên mức cao kỷ lục vào năm ngoái trong bối cảnh xung đột tiếp diễn. Theo ước tính của các nhà nghiên cứu từ SIPRI, tổng chi tiêu quân sự toàn cầu năm ngoái đã tăng 3,7%, lên mức 2,24 nghìn tỷ USD. Trong đó, chi tiêu quân sự của khu vực châu Âu năm 2022 tăng 13%, đạt 480 tỷ USD-mức tăng trưởng cao nhất trong 30 năm qua.
Nan Tian, nhà nghiên cứu cấp cao của Chương trình sản xuất vũ khí và chi tiêu quân sự của SIPRI cho biết, sự gia tăng liên tục trong chi tiêu quân sự toàn cầu trong những năm gần đây là dấu hiệu cho thấy chúng ta đang sống trong một thế giới ngày càng bất an. Các quốc gia đang củng cố sức mạnh quân sự để đối phó với môi trường an ninh đang xấu đi, khiến cuộc chạy đua vũ trang trở nên nóng hơn bao giờ hết.
HÀ LAN