Ngoại trưởng Cu-ba phát biểu khai mạc tại Hội nghị Bộ trưởng Phong trào Không liên kết (NAM) trong khuôn khổ Hội nghị cấp cao NAM 14.

Hội nghị Cấp cao lần thứ 14 Phong trào Không liên kết (NAM) năm nay được tổ chức tại La Ha-ba-na, Cu-ba, diễn ra vào đúng dịp đặc biệt kỷ niệm 45 năm ngày thành lập Phong trào. Từ khi ra đời và phát triển, Phong trào được coi là tập hợp lực lượng chính trị lớn nhất của các quốc gia đang phát triển, luôn giương cao ngọn cờ ủng hộ độc lập dân tộc, gìn giữ hòa bình, chống chủ nghĩa thực dân, chống phân biệt chủng tộc và phát triển kinh tế. Trong đó, Việt Nam được xem là một trong những lá cờ đầu và là nguồn cổ vũ quan trọng đối với các nước khác cả trong bảo vệ độc lập dân tộc và phát triển kinh tế.

Vẫn là ngọn cờ bảo vệ các nước nghèo

Mặc dù phải trải qua nhiều thăng trầm, song Phong trào Không liên kết không ngừng được phát triển, với số thành viên chính thức tăng hơn 4 lần, từ 25 lên 116 thành viên. Tuy chỉ là tổ chức của những quốc gia đang phát triển, thậm chí nhiều nước được xếp loại nghèo nhất thế giới, song Phong trào đã có đóng góp tích cực vào các vấn đề trọng đại của thế giới.

Trong cuộc chiến tranh lạnh, Phong trào có những đóng góp đáng kể bảo vệ lợi ích của các nước đang phát triển và có vai trò quan trọng trong đời sống chính trị quốc tế. Cụ thể là đã góp phần quan trọng vào cuộc đấu tranh bảo vệ hòa bình và an ninh quốc tế, ngăn ngừa nguy cơ chiến tranh hạt nhân, đòi giải trừ quân bị và thành lập khu vực hòa bình và phi hạt nhân. Phong trào đã cổ vũ và ủng hộ mạnh mẽ cuộc đấu tranh giải phóng và bảo vệ độc lập dân tộc, là lực lượng quan trọng trong cuộc đấu tranh đòi thiết lập trật tự kinh tế quốc tế mới và trật tự thông tin quốc tế mới.

Về sau, do những thay đổi của cục diện thế giới, phong trào đứng trước thách thức phải bảo vệ quyền lợi của các nước thành viên trong tình hình mới. Chính vì vậy, phong trào đã tích cực phối hợp lập trường tại LHQ và các diễn đàn quốc tế khác, để cùng phối hợp, bảo vệ lợi ích an ninh quốc gia và phát triển, chống sự áp đặt của các nước lớn và tăng cường bình đẳng trong mối quan hệ với các nước. Những bước điều chỉnh của Phong trào được đánh dấu kể từ Hội nghị cấp cao lần thứ 10 tại Gia-các-ta năm 1992.

Trong các năm gần đây, phong trào đã có nhiều hoạt động quan trọng nhằm tăng cường đoàn kết thống nhất về vai trò, phương pháp làm việc cũng như hợp tác theo hướng thực chất về kinh tế, văn hóa, y tế... thông qua cơ chế tham khảo thường xuyên tại LHQ và các hội nghị quan trọng. Điều này nhằm đáp ứng yêu cầu phải đối phó với những thách thức to lớn về phát triển kinh tế, phải đương đầu với những tác động tiêu cực của xu thế toàn cầu hóa và khu vực hóa. Cụ thể đó là các vấn đề xóa đói nghèo, duy trì ổn định xã hội, đối phó với xung đột sắc tộc tôn giáo, đối phó với chính sách cường quyền, xu hướng áp đặt và can thiệp của một số nước lớn, trong khi tiếp tục phấn đấu cho một trật tự thế giới mới công bằng dân chủ hơn, bảo đảm lợi ích của các nước đang phát triển.

Việt Nam - nguồn cổ vũ của các nước thế giới thứ 3

Đối với thực tiễn Việt Nam, Phong trào là chỗ dựa tinh thần vững chắc trong suốt quá trình đấu tranh giải phóng dân tộc. Trong thời kỳ đó, nhiều nước thuộc Phong trào đã đấu tranh mạnh mẽ đòi Mỹ chấm dứt chiến tranh ở Việt Nam. Trong đó phải kể tới sự giúp đỡ chí tình của nhân dân và chính phủ nhiều nước như Cu-ba, CHDCND Triều Tiên… Ngược lại, tinh thần đấu tranh giải phóng dân tộc của Việt Nam cũng trở thành tấm gương sáng cho các nước đang phát triển chịu ách đô hộ thời kỳ đó. Sau khi giành độc lập năm 1945, Việt Nam trở thành ngọn cờ đầu trong phong trào giải phóng dân tộc, góp phần quan trọng xóa bỏ chủ nghĩa thực dân, chống chủ nghĩa đế quốc trên thế giới.

Vào đúng dịp sự kiện Hội nghị NAM 14 diễn ra, báo "Thanh niên Quật khởi" của Cu-ba lại đăng bài khẳng định "Việt Nam đã và sẽ là tấm gương và nguồn cổ vũ đối với nhiều nước thuộc thế giới thứ 3". Trong thời kỳ đấu tranh giải phóng dân tộc, Việt Nam đã đóng góp nhiều kinh nghiệm quý báu cho các nước thuộc NAM trong quá trình giành độc lập dân tộc. Còn trong thời kỳ xây dựng đất nước, phát triển kinh tế, công cuộc đổi mới của Việt Nam cũng là bài học bổ ích cho các nước đang phát triển khác. Trong quá trình này, Việt Nam đã có nhiều sáng kiến, trong đó có việc thúc đẩy quan hệ hợp tác đa phương giữa các nước thành viên Phong trào và đẩy mạnh hợp tác Nam-Nam.

Việt Nam đã tích cực tham gia và có nhiều đóng góp tích cực vào thành công của các Hội nghị NAM. Đặc biệt tại Hội Nghị NAM lần thứ 13 tại Cu-a-la Lăm-pơ (Ma-lai-xi-a), Việt Nam đã đóng góp tiếng nói và quan điểm tích cực về các vấn đề trọng đại của cộng đồng quốc tế và của Phong trào Không liên kết, nhất là các vấn đề hòa bình, an ninh, hợp tác phát triển, tôn trọng độc lập chủ quyền và xây dựng các quan hệ quốc tế công bằng, lành mạnh. Tại diễn đàn này, Việt Nam đã chia sẻ kinh nghiệm hợp tác ba bên giữa hai nước đang phát triển và bên thứ ba là đối tác tài trợ, được bạn bè đánh giá cao, coi đó là mô hình hợp tác phù hợp trong Phong trào Không liên kết.

Việt Nam luôn coi trọng việc tham gia vào Phong trào, coi đó là chủ trương nhất quán, một bộ phận của chính sách đối ngoại rộng mở, đa phương hóa và đa dạng hóa, bổ sung cho quan hệ song phương, khu vực và quốc tế của đất nước.

MỸ HẠNH