Eo biển Hormuz - lá bài quyền lực của Iran

Theo Reuters, trong bài đăng trên mạng xã hội X, cựu Bộ trưởng Kinh tế Iran Ehsan Khandouzi đã kêu gọi kiểm soát hoàn toàn eo biển Hormuz. Ông cho rằng các tàu chở dầu và khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) chỉ nên được phép đi qua eo biển Hormuz khi có sự cho phép của Iran và chính sách này nên được thực hiện trong vòng 100 ngày, bắt đầu từ ngày 18-6.

Eo biển Hormuz, dải nước hẹp nhưng mang tầm vóc chiến lược toàn cầu, là huyết mạch của ngành năng lượng và thương mại thế giới. Theo Euro News, khoảng 20% lượng dầu toàn cầu và một phần đáng kể khí đốt tự nhiên đi qua eo biển này mỗi ngày. Đối với châu Âu, khu vực này không chỉ là nguồn cung cấp năng lượng mà còn là tuyến đường thương mại trọng yếu. Tuy nhiên, những căng thẳng địa chính trị gần đây giữa Israel với Iran đang đặt ra một kịch bản đáng lo ngại: Điều gì sẽ xảy ra nếu Tehran thực sự đóng cửa "nút thắt cổ chai" này?

Hệ thống đánh chặn tên lửa của Israel hoạt động khi tên lửa của Iran tấn công Tel Aviv, ngày 18-6. Ảnh: Reuters

Trong lịch sử, Tehran từng nhiều lần sử dụng quyền kiểm soát tuyến hàng hải huyết mạch này như một “lá bài mặc cả”. Những động thái gần đây càng cho thấy mối lo ngại về lịch sử sẽ lặp lại. Trong bối cảnh các cơ sở quân sự, hạ tầng trọng yếu của Iran trở thành điểm ngắm của tên lửa Israel, không lạ gì khi Iran bắt đầu sử dụng các phương án gây áp lực và việc phong tỏa eo biển Hormuz là một trong những lá bài quyền lực nhất mà Iran có trong tay.

Hiện không rõ những tuyên bố mới nhất của cựu Bộ trưởng Kinh tế Iran là quan điểm cá nhân hay phản ánh chính sách sắp tới của chính quyền nước này. Tuy nhiên, điều có thể chắc chắn là nếu Iran chặn eo biển Hormuz, nguồn dầu và khí đốt cho châu Âu sẽ bị bóp nghẹt, đẩy giá năng lượng tăng vọt, chuỗi cung ứng toàn cầu tê liệt và nguy cơ xung đột quân sự bùng nổ.

Bên cạnh nỗi lo về an ninh năng lượng, một số quốc gia cũng bày tỏ quan điểm về vai trò và tác động của Mỹ đối với xung đột Iran-Israel. Tại Hội nghị thượng đỉnh Nhóm các nước công nghiệp phát triển (G7) ở Canada, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã nhấn mạnh vai trò quan trọng của Mỹ trong việc khởi động lại tiến trình ngoại giao với Tehran. Ông Macron đồng thời bày tỏ tin tưởng rằng Tổng thống Mỹ Donald Trump ủng hộ một lệnh ngừng bắn giữa Iran và Israel. Ông nêu rõ: "Tôi tin rằng chúng ta cần nước Mỹ để đưa tất cả các bên trở lại bàn đàm phán". Mặc dù vậy, Tổng thống Macron cũng đưa ra một cảnh báo nghiêm trọng: Bất kỳ nỗ lực nào nhằm thay đổi chế độ ở Iran sẽ dẫn đến "hỗn loạn".

Phát biểu trên của Tổng thống Macron được đưa ra trong bối cảnh Tổng thống Donald Trump tuyên bố Mỹ hiện "kiểm soát hoàn toàn bầu trời Iran". Ông khẳng định Iran có thiết bị phòng thủ tốt nhưng không thể so sánh với thiết bị do Mỹ sản xuất, thiết kế và chế tạo.

Đáng chú ý, Tổng thống Donald Trump còn đăng trên mạng xã hội rằng Mỹ biết nơi lãnh tụ tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei đang ẩn náu, gọi ông là "mục tiêu dễ dàng" và hối thúc Iran "đầu hàng vô điều kiện". Ông Donald Trump cũng bày tỏ mong muốn một kết thúc thực sự cho cuộc xung đột thay vì chỉ là một lệnh ngừng bắn.

Theo trang tin Axios, Tổng thống Donald Trump đã có cuộc điện đàm với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu trong ngày 17-6, đồng thời tổ chức một cuộc họp kéo dài 90 phút với Hội đồng An ninh quốc gia Mỹ để thảo luận tình hình tại Trung Đông. Hiện Washington đang điều thêm máy bay chiến đấu đến Trung Đông và kéo dài thời gian triển khai của các máy bay chiến đấu khác, động thái mà Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth mô tả là có tính chất phòng thủ.

Trong khi đó, tình hình xung đột giữa Iran và Israel tiếp tục diễn biến khó lường. Ngày 18-6, Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) cho biết các cuộc không kích của Israel đã đánh trúng hai cơ sở tại Iran có liên quan đến hoạt động sản xuất linh kiện cho máy ly tâm, thiết bị phục vụ quá trình làm giàu urani.

Theo thông báo đăng trên mạng xã hội X, IAEA xác nhận cuộc không kích đã nhằm trúng một tòa nhà của Trung tâm Nghiên cứu Tehran. Tòa nhà này được sử dụng để sản xuất và thử nghiệm rotor máy ly tâm tiên tiến. Trong khi đó, hai tòa nhà khác thuộc cơ sở mang tên TESA Karaj đã bị phá hủy. Hai tòa nhà này được sử dụng để chế tạo các bộ phận của máy ly tâm.

Về phía Israel, quân đội nước này khẳng định đã tiến hành một loạt cuộc không kích nhằm vào cơ sở sản xuất máy ly tâm và nhiều nhà máy chế tạo vũ khí của Iran. Tuyên bố của quân đội Israel nêu rõ: "Hơn 50 máy bay tiêm kích của không quân Israel đã thực hiện một loạt cuộc không kích trong khu vực Tehran trong vài giờ qua”. Theo tuyên bố, đợt không kích đã nhắm trúng một số cơ sở chế tạo vũ khí của Iran, bao gồm cả các nhà máy sản xuất nguyên liệu thô và linh kiện lắp ráp tên lửa đạn đạo tầm ngắn. Tuyên bố cũng cho biết hoạt động mới nhất này là một phần nỗ lực đẩy mạnh tấn công trên diện rộng nhằm ngăn chặn chương trình phát triển vũ khí hạt nhân của Iran.

GIA HUY