Cuộc gặp thượng đỉnh đánh dấu lần đối thoại trực tiếp đầu tiên giữa lãnh đạo hai nước sau 4 năm gián đoạn. Với sự đón tiếp trọng thị của Tổng thống Trump cùng chủ đề của cuộc gặp được đặt tên là “Khát vọng hòa bình”, sự kiện Alaska gửi đi thông điệp tích cực về thiện chí đối thoại giữa hai cường quốc nhằm tìm cách giải quyết những bất đồng trong quan hệ song phương cũng như giải pháp cho cuộc xung đột Ukraine.

Tổng thống Vladimir Putin và Tổng thống Donald Trump tại cuộc họp báo sau cuộc gặp ở Anchorage, Alaska. Ảnh: Reuters

Tổng thống Putin miêu tả cuộc gặp với Tổng thống Trump “mang tính xây dựng” và diễn ra trong “bầu không khí tôn trọng lẫn nhau”. Việc hai nhà lãnh đạo cùng ngồi trên xe bọc thép cá nhân “The Beast” được truyền thông coi là “cái bắt tay lịch sử” và mang tính biểu tượng về hòa bình và xích lại gần nhau giữa hai cường quốc trải qua một giai đoạn dài quan hệ sa sút nghiêm trọng liên quan tới cuộc xung đột Ukraine.

Tuy nhiên, cuộc đàm phán chỉ diễn ra trong 3 tiếng thay vì cả ngày như dự kiến, cùng cuộc họp báo diễn ra sau đó vỏn vẹn chỉ trong 12 phút mà không có phần hỏi đáp với báo chí. Sau cuộc gặp cũng không có bất kỳ thỏa thuận chính thức nào được công bố. Cả hai nhà lãnh đạo chỉ nhấn mạnh những cụm từ chung chung như “tiến triển”, “hiệu quả”, “mang tính xây dựng” cho thấy kết quả khiêm tốn của cuộc gặp được trông đợi mà chưa tạo được bước đột phá nào đáng kể. Tổng thống Trump cho biết Mỹ và Nga chưa đi đến kết quả cuối cùng tại cuộc gặp, nhưng ông và người đồng cấp Putin “đã có một số tiến triển”. Hai bên đã có một “cuộc họp rất hiệu quả” và có “rất nhiều điểm mà chúng tôi đã đồng thuận”.

Tại họp báo, Tổng thống Putin đã mời Tổng thống Trump tới Moscow. Hai nhà lãnh đạo đều bày tỏ tin tưởng “sẽ sớm gặp lại” là một tín hiệu tích cực trong bối cảnh giữa hai bên còn hàng loạt vấn đề tích tụ trong quan hệ song phương cần giải quyết.

Đề cập tới quan hệ song phương, Tổng thống Putin ghi nhận những động thái tích cực trong hợp tác thương mại với Mỹ (tăng 20% kể từ khi chính quyền mới của Mỹ nhậm chức) và bày tỏ sự tin tưởng vào tiềm năng to lớn của quan hệ đối tác song phương trong các lĩnh vực thương mại, năng lượng, công nghệ số, không gian và Bắc Cực, đồng thời kêu gọi "sang trang mới" và quay trở lại hợp tác. Trong khi đó, Tổng thống Trump thậm chí đánh giá hiệu quả đàm phán là 10/10, đồng thời tuyên bố, hiện tại không cần phải xem xét vấn đề áp các biện pháp trừng phạt mới với Nga.

Điểm chung trong thông điệp của hai nhà lãnh đạo Nga-Mỹ đưa ra tại họp báo là đề cao vai trò quyết định của Ukraine và châu Âu trong vấn đề Ukraine. Tổng thống Putin khẳng định “hòa bình chỉ đạt được nếu loại bỏ các nguyên nhân gốc rễ, các lý do chính của xung đột” và mong chờ “một cách tiếp cận xây dựng” từ Kiev và châu Âu.

Theo AFP, Tổng thống Putin kêu gọi Ukraine và các đồng minh châu Âu không tạo “trở ngại” cho tiến trình hòa bình. Ông bày tỏ kỳ vọng “Kiev và các thủ đô châu Âu sẽ nhìn nhận tất cả những điều này một cách xây dựng, không tạo ra bất kỳ trở ngại nào, không tìm cách phá vỡ tiến triển đang hình thành bằng những hành động khiêu khích hay các âm mưu hậu trường”. Về phần mình, Tổng thống Trump cũng nhấn mạnh “quyết định cuối cùng thuộc về Tổng thống Zelensky”, đồng thời tuyên bố sẽ tham vấn NATO và trao đổi với Ukraine sau cuộc gặp với người đồng cấp Nga.

Nhận định về cuộc gặp thượng đỉnh, Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Duma Quốc gia (Hạ viện) Nga, Chủ tịch Đảng Dân chủ Tự do Leonid Slutsky cho rằng cuộc gặp không phải là một bước đột phá hoàn toàn, nhưng là một bước ngoặt quan trọng trong cả vấn đề khôi phục tương tác giữa hai cường quốc hạt nhân hàng đầu và vấn đề chấm dứt xung đột ở Ukraine. Anchorage đi vào lịch sử như một bước chuyển tiếp sang một giai đoạn mới trong quan hệ Nga-Mỹ. Trả lời báo chí về kết quả cuộc hội đàm, người phát ngôn Điện Kremlin, ông Dmitry Peskov ngày 16-8 cho biết, cuộc trao đổi giữa Tổng thống Putin và người đồng cấp Mỹ diễn ra “rất tích cực”. Theo ông Peskov, “cuộc đối thoại theo hình thức này mở ra khả năng cùng nhau tìm kiếm các phương án nhằm đem lại hòa bình”.

Đáng chú ý, trả lời phỏng vấn Fox News, Tổng thống Trump cho biết, ông và người đồng cấp Nga đã đồng ý phần lớn lập trường về nhượng bộ lãnh thổ nhằm giải quyết xung đột Ukraine. Tuy nhiên, đây là hướng đi gây tranh cãi, bởi khó có khả năng được Kiev chấp thuận dễ dàng.

Cho dù cuộc gặp chưa mang lại kết quả như mong muốn trong vấn đề Ukraine nhưng đã tạo nền tảng quan trọng để hai bên tiếp tục các nỗ lực xích lại gần nhau trong thời gian tới, giúp mở ra những cơ hội hóa giải bất đồng và hợp tác giữa hai cường quốc, đóng góp cho hòa bình khu vực cũng như trên toàn thế giới. 

Ngày 16-8, người phát ngôn Tổng thư ký LHQ Stephane Dujarric cho biết, LHQ ghi nhận kết quả cuộc gặp thượng đỉnh Nga-Mỹ và hoan nghênh việc duy trì đối thoại mang tính xây dựng. Cùng ngày, Thủ tướng Hungary Viktor Orban tuyên bố thế giới an toàn hơn sau cuộc gặp thượng đỉnh Nga-Mỹ tại Alaska. Trên trang Facebook, ông Orban viết: “Trong nhiều năm, chúng ta đã chứng kiến hai cường quốc hạt nhân lớn nhất dỡ bỏ khuôn khổ hợp tác và chỉ gửi thông điệp qua lại với nhau. Giờ thì điều đó đã chấm dứt. Thế giới hôm nay an toàn hơn so với ngày hôm qua”. 

XUÂN PHONG

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Quốc tế xem các tin, bài liên quan.