Bài 1: Thủ tướng tại vị lâu nhất châu Âu

Ngày 22-11-2005, bà Angela Merkel đã chính thức trở thành nữ thủ tướng đầu tiên của nước Đức sau cuộc tổng tuyển cử diễn ra trước đó gần hai tháng. Vào thời điểm đó, không một ai có thể ngờ rằng bà Merkel sẽ bền bỉ điều hành đất nước, nhưng vị chính khách xuất thân từ Đông Đức thực sự chinh phục được cử tri.

Cú lội ngược dòng

Tổng tuyển cử tại Đức năm 2005 là cuộc chạy đua giữa các đảng phái, trong đó nổi lên là Đảng Dân chủ xã hội Đức (SPD) của Thủ tướng đương nhiệm Gerhard Schröder và Đảng Liên minh Dân chủ cơ đốc giáo (CDU) của bà Merkel. Các cuộc thăm dò trước thềm tổng tuyển cử cho thấy, liên minh đảng CDU và đảng “chị em” với CDU là Liên minh Xã hội cơ đốc giáo (CSU) sẽ dẫn trước Đảng SPD 16%, đồng nghĩa với việc bà Merkel có khả năng đánh bại ông Schröder để trở thành nữ thủ tướng đầu tiên của Đức.

 Thủ tướng Angela Merkel (giữa) được Forbes vinh danh “Người phụ nữ quyền lực nhất thế giới” trong nhiều năm. Ảnh: AP

Ngày 18-9-2005, khi các phòng bỏ phiếu đóng cửa, kết quả thăm dò được công bố trên truyền thông như “gáo nước lạnh” dội vào phe bảo thủ do bà Angela Merkel lãnh đạo. Với kết quả giành được 35,2% phiếu bầu, đây là thành tích thấp kỷ lục của CDU/CSU. Tại quốc hội mới, liên minh CDU/CSU chỉ hơn đối thủ có 4 ghế. Theo hiến pháp Đức, liên minh lớn nhất trong Hạ viện sẽ được giao nhiệm vụ thành lập chính phủ.

Sau 3 tuần đàm phán, CDU/CSU và SPD đã đạt được thỏa thuận nhằm chấm dứt bế tắc chính trị, theo đó, Thủ tướng Schröder chấp nhận “ra đi”, đổi lại SPD sẽ nắm giữ những vị trí chủ chốt trong nội các như các bộ: Ngoại giao, Tư pháp, Tài chính... Với thỏa thuận trên, bà Angela Merkel đã chính thức trở thành nữ thủ tướng đầu tiên của Đức kể từ năm 1949. Nhà hoạt động nữ quyền người Đức Alice Schwarzer nhớ lại: “Vào thời điểm đó, nước Đức chưa thực sự sẵn sàng cho nữ thủ tướng đầu tiên khi đảng của bà Merkel thắng cử sát sao vào năm 2005. Thậm chí, người tiền nhiệm Gerhard Schröder còn công khai bày tỏ nghi ngờ về khả năng hoàn thành nhiệm vụ của bà. Tuy nhiên, thời gian đã trả lời tất cả. Bà Angela Merkel thậm chí đã vượt qua Helmut Kohl để trở thành thủ tướng tại vị lâu nhất của nước Đức”. 

Lớn lên ở Đông Đức, dưới bàn tay nuôi nấng của người cha theo Giáo hội Luther, bà Merkel từng là một tiến sĩ hóa học lượng tử trước khi theo đuổi sự nghiệp chính trị. Trước khi trở thành thủ tướng, bà Merkel từng là bộ trưởng trong chính phủ của Thủ tướng Helmut Kohl ở nhiều vị trí khác nhau, đầu tiên là ở Bộ Thanh niên, sau đó là Bộ Môi trường và tiếp tục sự nghiệp kinh doanh trong 8 năm. Năm 1998, Angela Merkel trở thành Tổng thư ký của CDU. Hai năm sau, bà nắm quyền lãnh đạo đảng với sự ủng hộ của Thủ tướng Helmut Kohl. Ông Helmut Kohl chính là vị cha đỡ đầu cho sự nghiệp chính trị của bà, người nắm quyền nước Đức từ năm 1982 đến 1998.

Dấu ấn "bản sắc Merkel"

Sau màn lội ngược dòng ngoạn mục trước đối thủ Schröder, Thủ tướng Angela Merkel bắt tay vào xây dựng, đưa nước Đức vượt qua khó khăn. Bà Merkel đã dẫn dắt đất nước đương đầu với khủng hoảng nợ trong Khu vực đồng tiền chung châu Âu (Eurozone) hồi cuối năm 2009, mở rộng cánh cửa cho những người tị nạn và chèo lái nền kinh tế hàng đầu châu Âu ứng phó với đại dịch Covid-19. Ngoài vai trò dẫn dắt quốc gia được xem là “xương sống” của EU, bà Merkel còn được biết đến với lập trường mạnh mẽ và cứng rắn đối với sự can thiệp của Nga vào cuộc khủng hoảng Ukraine, cũng như quyết định viện trợ quân sự cho lực lượng dân quân người Kurd chống lại tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng ở Iraq và Syria.

Có thể nói, tư duy khoa học có lẽ vẫn là một phần mang đậm “bản sắc Merkel”, ảnh hưởng tới quá trình đưa ra các quyết định và phong cách chính trị của nhà lãnh đạo Đức. Bà Merkel luôn xem kỹ lưỡng từng thông tin mới và cẩn thận tham vấn chuyên gia. Với sự thông minh, khả năng lãnh đạo tài ba, bà Merkel nhận được sự tin tưởng của người dân Đức suốt 4 nhiệm kỳ qua, chèo lái nước Đức nói riêng và châu Âu nói chung vượt qua các cuộc khủng hoảng như: Tài chính, di cư, biến đổi khí hậu... Mỗi lần đối mặt với những khó khăn mới, bà Merkel lại đem đến bất ngờ cho cả thế giới và dần dần tạo được danh tiếng là nhà lãnh đạo có năng lực nổi trội.

Sau chiến thắng trong cuộc tổng tuyển cử ngày 24-9-2017, bà Merkel đã giành kỷ lục là nữ thủ tướng giữ 4 nhiệm kỳ trong lịch sử nước Đức thống nhất, tương đương với cựu Thủ tướng Helmut Kohl (1982-1998). Tính đến thời điểm hiện tại, bà Merkel là thủ tướng tại vị lâu nhất ở châu Âu, đã từng làm việc với 4 đời tổng thống Pháp, 8 đời thủ tướng Italy và 5 đời thủ tướng Anh.

Theo bình chọn của Tạp chí Forbes năm 2006, Thủ tướng Merkel đứng đầu danh sách 100 phụ nữ quyền lực nhất thế giới. Vị trí này được bà duy trì trong 13 năm tiếp sau đó. Năm 2015, bà Merkel được Tạp chí Time bầu chọn là “Nhân vật của năm” nhờ nỗ lực giải quyết cuộc khủng hoảng di cư ở châu Âu. Trong lời nhận xét khi vinh danh Thủ tướng Angela Merkel, Tạp chí Time viết: “Thủ tướng Angela Merkel đã yêu cầu nhiều ở đất nước của bà hơn hầu hết các chính trị gia dám yêu cầu, bà đã đứng vững trước những sóng gió. Bà Merkel đã cho thấy một tinh thần kiên định-thứ đang thiếu trên thế giới hiện nay”.

(còn nữa)

LINH OANH