Ai đã “hạ bệ” Thủ tướng Ai-xơ-len?

Chấp nhận làm việc không lương trong nhiều tháng

Nhà báo điều tra độc lập Giô-han Crít-gian-xơn sống trong một căn phòng ở tầng 1 của tòa nhà nằm ở ngoại ô thủ đô Rây-ki-a-vích (Ai-xơ-len). Từ nhiều tháng nay, căn phòng này bị bóng đen ngự trị do ông Crít-gian-xơn đã dùng những tấm nhựa lớn màu đen che tất cả các cửa sổ phòng khách. Dù căn phòng tối như bưng nhưng ông Crít-gian-xơn vẫn lo ngại hàng xóm có thể quan sát công việc của mình. Ông đang tiến hành một cuộc điều tra rất quan trọng liên quan đến rất nhiều quan chức cấp cao Ai-xơ-len. Tuy nhiên, ngay cả khi nắm giữ trong tay những tài liệu vô cùng quý giá, ông Giô-han Crít-gian-xơn cũng không ngờ rằng, một ngày nào đó, ông lại là người “hạ bệ” Thủ tướng đương nhiệm Xi-mun-đu Đa-vít Gun-láp-xơn.

Nhà báo điều tra độc lập Giô-han Crít-gian-xơn, người khiến Thủ tướng Gun-láp-xơn từ chức. Ảnh: SVT .

Trong khi nghiên cứu tài liệu điều tra, Giô-han Crít-gian-xơn nhiều lúc cảm thấy đau nhói ở ngực khi ông phát hiện ra tên của một số người quen, trong đó có bạn thân của Thủ tướng Gun-láp-xơn. “Ai-xơ-len là một cộng đồng nhỏ với 330.000 cư dân. Hầu như mọi người đều biết nhau", Giô-han Crít-gian-xơn thở dài. Vì lẽ đó, ở Ai-xơ-len khác hẳn những nơi khác và tiêu chí được đặt ra hàng đầu là “Im lặng là vàng”.

Người duy nhất mà Giô-han Crít-gian-xơn có thể chia sẻ những khám phá của ông chính là vợ ông, bà Brin-gia (Brynja). Là một kế toán, nhưng bà Brin-gia lại làm việc tại nhà, trong cùng căn phòng với ông Crít-gian-xơn. Ông đã từng cảnh báo bà: “Tên của một trong những người bạn của bà sẽ bị tiết lộ”. Mặc dù vậy, bà Brin-gia vẫn ủng hộ ông nhiệt tình, không chỉ về mặt tinh thần mà còn cả tài chính. "Tôi đã không nhận được bất kỳ khoản tiền lương nào cho công việc này trước khi kết quả điều tra liên quan tới ngài thủ tướng được công bố”, nhà báo Crít-gian-xơn cho hay. Nhưng với ông, điều đó không quan trọng lắm. Vấn đề chính là toàn bộ những câu chuyện này phải được công bố cho người dân biết. Và ông đã “toàn tâm toàn ý” tập trung cho công việc nghiên cứu tài liệu bắt đầu từ tháng 6-2015.

Điểm mấu chốt để phanh phui vụ việc

Một ngày tháng 10-2015, ông Crít-gian-xơn bất ngờ được Hiệp hội các nhà báo điều tra quốc tế (ICIJ) đề nghị tham gia cuộc điều tra liên quan tới "Tài liệu Pa-na-ma”. ICIJ cho biết, trước đây ông Crít-gian-xơn từng tham gia điều tra nhiều vụ việc nổi tiếng, ví như cuộc khủng hoảng ngân hàng Ai-xơ-len năm 2008… Ông Crít-gian-xơn cũng là người nắm rõ lịch sử cũng như từng giai đoạn phát triển của Ai-xơ-len. Đối với ICIJ, ông Crít-gian-xơn là nhà báo điều tra có thể giúp ICIJ tìm ra chân tướng vụ việc. Tất nhiên là ông Crít-gian-xơn nhận lời.

Vào khoảng 1 giờ, một ngày tháng 10-2015, ông Crít-gian-xơn nhận được một bức thư điện tử của ICIJ thông báo rằng các gói dữ liệu mới nhất của "Tài liệu Pa-na-ma” đã có trên máy chủ. Khỏi phải nói ông Crít-gian-xơn hồi hộp như thế nào. Ông đi nhanh ra phòng khách, bật máy tính và ngồi đọc ngấu nghiến. "Tôi cảm thấy một luồng điện chạy rần rật trong người. Tên của một số chính khách Ai-xơ-len xuất hiện nhiều lần trong các tài liệu khiến tôi toát mồ hôi. Tôi ngồi thần ra một lúc rồi lại lao vào làm việc cho đến tận 7 giờ sáng”, nhà báo Crít-gian-xơn kể lại.

Kể từ đêm đó, "Tài liệu Pa-na-ma" cứ ám ảnh ông. "Tôi phát cuồng đi tìm kiếm thông tin trong dữ liệu", ông Crít-gian-xơn giải thích. Ông đã gặp gỡ với 600 người đứng tên sở hữu các công ty bình phong ở Ai-xơ-len. Ông đã phác thảo ra một tấm bản đồ về thế giới các công ty bình phong Ai-xơ-len. “Nếu tính theo đầu người, Ai-xơ-len là nơi hội tụ nhiều ông chủ các công ty ảo nhất”, Crít-gian-xơn khẳng định. Ông cảm thấy sợ nếu những thông tin trên bị tiết lộ ra ngoài thì sẽ gây ra hậu quả khôn lường như thế nào.

Nhưng ngày 11-3-2016, Crít-gian-xơn đã mất hết kiên nhẫn. Hôm đó, ông liên hệ với Văn phòng Thủ tướng để hẹn gặp ông Gun-láp-xơn. Để tránh tạo ra áp lực quá lớn đối với Thủ tướng, ông đề nghị Xven Béc-man (Sven Bergman), một phóng viên kênh Truyền hình công cộng của Thụy Điển (SVT) đi cùng. Chính Xven Béc-man là người thực hiện cuộc phỏng vấn với Thủ tướng. "Crít-gian-xơn trông rất mệt mỏi. Ông ấy hầu như không ngủ trong một thời gian dài. Đối với Crít-gian-xơn, cuộc phỏng vấn là điểm mấu chốt cho những nghiên cứu của ông ý”, Xven Béc-man kể lại.

"Ngài Gun-láp-xơn! Ngài sẽ trả lời những câu hỏi của tôi chứ?", Xven Béc-man bắt đầu cuộc phỏng vấn với Thủ tướng Ai-xơ-len, trong khi Crít-gian-xơn đứng đợi ở phòng bên cạnh. “Tất nhiên rồi!”, Thủ tướng Gun-láp-xơn trả lời. Có lẽ lúc đó ông Gun-láp-xơn không hề biết Xven Béc-man sẽ đề cập tới công ty bình phong mà ông cùng vợ thành lập năm 2007.

- Ông có thể nói cho chúng tôi biết về Wintris Inc. chứ? - Xven Béc-man hỏi.

- Nếu tôi nhớ chính xác, đây là một công ty từng có quan hệ làm ăn với công ty của gia đình tôi - ông Thủ tướng trả lời mà không hề đề phòng.

- Tôi muốn ngài nói chi tiết hơn - nhà báo Thụy Điển đề nghị….

Cuộc phỏng vấn sau đó tiếp tục khá căng thẳng khiến Thủ tướng Gun-láp-xơn bắt đầu nổi nóng. "Tôi sẽ trả lời phỏng vấn về chủ đề này với anh vào lúc khác”, vị thủ tướng bất ngờ trả lời cộc lốc, trước khi đứng dậy và đi ra ngoài. Một cảnh tượng khó diễn tả.

Thế nhưng, nội dung của cuộc phỏng vấn cũng đã giúp Giô-han Crít-gian-xơn đưa ra kết luận cuối cùng cho cuộc điều tra của mình. Thủ tướng Gun-láp-xơn và vợ đã đồng sở hữu một công ty có tên Wintris Inc. thành lập năm 2007 ở đảo Tortola thuộc quần đảo Virgin của Anh. Tuy nhiên, ông Gun-láp-xơn đã chuyển giao cổ phần của mình cho vợ vào năm 2009 với số tiền tượng trưng là 1USD ngay sau khi ông đắc cử nghị sĩ lần đầu tiên...

Tối chủ nhật ngày 3-4, nhà báo Giô-han Crít-gian-xơn cảm thấy thật nhẹ nhõm sau khi tất cả các đối tác truyền thông của ICIJ đồng thời đăng tải các thông tin liên quan tới vụ rò rỉ “Tài liệu Pa-na-ma”, trong đó có kết quả điều tra của ông về vụ trốn thuế của gia đình Thủ tướng Gun-láp-xơn. Trước áp lực của dư luận, Thủ tướng Gun-láp-xơn đã buộc phải từ chức hai ngày sau đó.

Thế nhưng, Giô-han Crít-gian-xơn chấp nhận đứng quan sát vụ việc từ xa. Đối với ông, vụ án này không dừng lại ở đó. "Tôi tiếp tục làm việc với các dữ liệu của Tài liệu Pa-na-ma", ông giải thích. Tuy nhiên, để có tài chính thực hiện các cuộc điều tra, ông Crít-gian-xơn đã quyết định gây quỹ ủng hộ. Cho đến nay, số tiền đóng góp lên tới 95.000 ơ-rô, vượt xa mong đợi của ông.

LINH OANH