Theo dự báo của Trung tâm dự báo khí tượng thủy văn tỉnh Lâm Đồng, năm nay trên địa bàn các tỉnh thuộc khu vực Nam Tây Nguyên mùa mưa sẽ đến chậm hơn mọi năm khoảng một tháng. Trong khi đó, hiện nay mực nước ở nhiều công trình thủy lợi, hồ chứa, sông suối… trên địa bàn đã hạ xuống đáng kể. Nhiều hồ, suối nhỏ đã cạn kiệt nước. Chính quyền và nhân dân tỉnh Lâm Đồng đang tập trung sức lực để đối phó với một mùa hạn hán gay gắt.

Khốn khó vì đại hạn

Không riêng gì Lâm Đồng mà cả nước cũng đang bước vào mùa khô. Trung tâm dự báo khí tượng thủy văn quốc gia cảnh báo rằng, năm nay do ảnh hưởng của hiện tượng En Ninô nên khả năng hạn hán sẽ diễn ra trầm trọng ở nhiều khu vực. Tuy vậy, nếu xảy ra đại hạn thì tỉnh Lâm Đồng nói riêng và khu vực Tây Nguyên nói chung sẽ bị thiệt hại nặng nề, bởi đây là khu vực có diện tích cây công nghiệp lớn nhất cả nước. Theo thống kê, tỉnh Lâm Đồng hiện có 118 nghìn ha cà phê, 25 nghìn ha chè, 12 nghìn ha điều và 6 nghìn ha dâu tằm. Ngoài ra, cũng cần phải kể thêm hơn 10 nghìn ha lúa đông xuân đang vào thời kỳ đẻ nhánh, 10 nghìn ha rau và hơn 1 nghìn ha hoa các loại. Nhu cầu nước tưới cho các loại cây trồng này rất lớn, đặc biệt là đối với diện tích cà phê, chè và lúa.

Trong khi đó, do mùa mưa trước kết thúc sớm và đột ngột nên lượng nước trữ được trong tự nhiên và tại các công trình thủy lợi của tỉnh cũng thấp hơn so với mọi năm. Đến giữa tháng 3 này, mực nước các sông suối lớn trong tỉnh như: Cam Ly, Đa Nhim, La Ngà… đã thấp hơn so với cùng kỳ từ 0,03 đến 0,3 mét. Mực nước sông Đồng Nai tại vị trí các trạm bơm Phước Cát I, Đức Phổ, Phù Mỹ, Quảng Ngãi thuộc địa bàn huyện Cát Tiên đã thấp hơn so với cùng kỳ từ 0,2 đến 0,5 mét. Mực nước của một số hồ chứa chủ yếu trong tỉnh cũng đã hạ thấp đáng kể. So với cùng kỳ năm ngoái, hồ Đắc Lô thấp hơn 2,45 mét, hồ Đạ Tẻh thấp hơn 1,1 mét, hồ Próh thấp hơn 0,95 mét… Một số hồ nước tại Đà Lạt như Đa Thiện, Than Thở, Lộc Quý, An Sơn, Đa Quý… và các hồ chứa nhỏ tại huyện Đức Trọng, Lâm Hà đã cạn gần đến mực nước chết.

Tại huyện Di Linh (địa phương trọng điểm về cây cà phê của tỉnh với 36 nghìn ha) các hồ, suối nước nhỏ đã cạn kiệt, không có khả năng khai thác nguồn nước tưới cho cây trồng. Ông Trần Nhật Thi, chuyên viên phụ trách trồng trọt của phòng Nông nghiệp huyện cho biết: Lượng nước tưới cho cà phê trong đợt I, trước tết Nguyên đán còn đạt khoảng 98% diện tích nhưng đến đợt II này chỉ đạt 60%. Đây là thời điểm cà phê trổ hoa đợt cuối và trái non, nên việc thiếu nước sẽ ảnh hưởng rất lớn đến sản lượng và chất lượng. Hiện đã có trên 3 nghìn ha cà phê không có nước tưới, nguy cơ bị mất trắng vụ này… Tại 2 huyện Đạ Tẻh và Cát Tiên - vựa lúa của tỉnh, hơn 100ha lúa đang thiếu nước tưới. Một số xã của các huyện Đức Trọng, Di Linh… hàng chục ha lúa vụ đông xuân đang bị thiếu nước, đồng khô nứt nẻ, nhiều vạt lúa đã bị khô cháy. Ông K’Dư, 70 tuổi; K’Séo, 56 tuổigặp chúng tôi ngay trên cánh đồng lúa ở thôn Chư Rông, xã Phú Hội (Đức Trọng) cho biết: Chưa năm nào hạn hán nặng như năm nay, đồng bào muốn trồng lúa, tỉa bắp lắm nhưng cả cánh đồng mênh mông không một giọt nước, không khéo sẽ đói mất.

Dồn sức chống hạn

Trước những diễn biến phức tạp của tình hình hạn hán này, chính quyền các cấp và nhân dân tỉnh Lâm Đồng đã thực hiện nhiều biện pháp đối phó nhằm giảm bớt thiệt hại do thiên nhiên gây nên. Ngay từ đầu mùa khô, UBND tỉnh Lâm Đồng đã có văn bản chỉ đạo các địa phương, đơn vị, ban ngành trong tỉnh về việc phòng chống hạn và bảo vệ sản xuất vụ đông xuân. Ông Phạm Văn Án, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lâm Đồng cho biết: “Sở đã tiến hành kiểm tra và chỉ đạo các địa phương, đơn vị khai thác công trình thủy lợi tăng cường công tác kiểm tra nguồn nước tưới, nhất là các hồ chứa. Điều tiết hợp lý, tiết kiệm tối đa nguồn nước, đảm bảo nước sinh hoạt và sản xuất. Phối hợp với các địa phương thực hiện nạo vét kênh mương. Đối với các hồ chứa nước đã cạn đến mực nước chết thì dùng bơm để bơm nước qua cống thực hiện tưới ẩm, tưới luân phiên đảm bảo độ ẩm tối thiểu cho cây khỏi chết”.

Hiện nay, toàn tỉnh Lâm Đồng có 461 công trình thủy lợi quy mô vừa, nhỏ và cực nhỏ; trong đó 209 hồ chứa, 187 đập dâng, 18 trạm bơm và 47 công trình tạm. Thời gian qua, Lâm Đồng đã chú trọng đến công tác đầu tư tôn tạo, nâng cấp, sửa chữa các công trình thủy lợi. Nếu như những năm trước, mỗi năm Lâm Đồng đầu tư 30 tỷ đồng cho thủy lợi thì 3 năm qua, số tiền này là 100 tỷ đồng mỗi năm. Bởi vậy, hiệu quả khai thác sử dụng các công trình thủy lợi của Lâm Đồng đã được nâng lên đáng kể. Tuy vậy, hệ thống thủy lợi này mới chỉ đủ tưới cho khoảng 69 nghìn ha cây trồng các loại (trên tổng số 240 nghìn ha diện tích đất nông nghiệp của Lâm Đồng). Ở những địa phương chưa có công trình thủy lợi, ngành chức năng tỉnh Lâm Đồng vận động người dân tận dụng tối đa nguồn nước khe mạch, bầu trũng để đào ao bơm nước tưới. Đồng thời, thực hiện các biện pháp phi công trình như: tủ gốc, tỉa cành… (đối với cây công nghiệp) nhằm giảm lượng nước bốc hơi.

Điều đáng mừng là trong vài năm qua, giá thu mua cà phê và một số loại cây công nghiệp ổn định ở mức khá cao. Đời sống người dân tỉnh Lâm Đồng và khu vực Tây Nguyên nói chung đã khá lên trông thấy. Người dân đã thấy được lợi nhuận cao từ cây cà phê. Bởi vậy, nhiều hộ gia đình đã chủ động đầu tư mua máy bơm nước phục vụ tưới tiêu. Với sự nhập cuộc tích cực của cả chính quyền và nhân dân, tin tưởng rằng Lâm Đồng sẽ vượt qua mùa hạn hán.

Chí Long – Nam Viên