QĐND - Theo quy định của Ngân hàng Nhà nước, từ ngày 11-6, lãi suất tối đa áp dụng đối với tiền gửi không kỳ hạn và có kỳ hạn dưới 1 tháng chỉ còn 2%/năm; lãi suất tối đa áp dụng đối với tiền gửi có kỳ hạn từ 1 tháng đến dưới 12 tháng chỉ còn 9%/năm. Trong ngày hôm nay, các ngân hàng sẽ tiếp tục hạ lãi suất cho vay. Việc hạ lãi suất lúc này là liều thuốc cứu cho khối doanh nghiệp và ngân hàng. Tuy nhiên, cùng với việc hạ lãi suất, cần có thêm các giải pháp khác để các doanh nghiệp có điều kiện tiếp cận vốn vay.

Tiền: Ngân hàng thừa, doanh nghiệp thiếu

Vào thời điểm này năm ngoái, các ngân hàng trong nước phải đối mặt với khó khăn gay gắt khi nhu cầu vay lớn mà không đáp ứng được. Các ngân hàng thiếu tiền vốn cho vay đã đẩy mức lãi suất trên thị trường liên ngân hàng đến mức cao hơn 20%/năm. Đến nay, thì ngược lại, nhiều ngân hàng đã thừa tiền nhưng khó cho vay. Lãi suất trên thị trường liên ngân hàng đã giảm đến mức kỷ lục, lãi suất 1 tháng trên thị trường liên ngân hàng còn 4,5%/năm, bằng khoảng một phần tư so với cuối năm ngoái. Lãi suất qua đêm thời gian trước đây khoảng 15 đến 17%/năm, bây giờ có những hôm chỉ còn 0,5%/năm. 

Cuối tuần qua, trả lời phỏng vấn báo chí bên lề kỳ họp Quốc hội, Tiến sĩ Cao Sĩ Kiêm, nguyên Thống đốc Ngân hàng Nhà nước khẳng định: “Tôi có thể khẳng định tính thanh khoản của ngân hàng bây giờ rất tốt. Nhưng cái rất tốt này lại không đem lại hiệu quả cho ngân hàng bởi hiện nay ngân hàng vẫn phải trả lãi đối với những người gửi tiền, trong khi tiền của ngân hàng lại không quay vòng được”. 

Trong khi đó, theo số liệu tổng hợp của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), rất nhiều doanh nghiệp thiếu vốn phải giải thể hoặc dừng hoạt động. 

Trả lời báo chí bên hành lang Quốc hội cuối tuần qua, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh cho biết 5 tháng đầu năm nay, cả nước đã có khoảng 21.800 doanh nghiệp làm các thủ tục giải thể và ngừng hoạt động. Trong khi đó, theo dự báo của VCCI, trong năm 2012, cả nước sẽ có khoảng 50.000 doanh nghiệp phải giải thể, ngừng hoạt động, gấp gần 10 lần số doanh nghiệp phá sản và giải thể trung bình một năm của Việt Nam trong giai đoạn 2005-2010. 

Nhìn vào chỉ tiêu tín dụng tăng hơn 33% của năm 2010, đến 2011 là 14% và những tháng đầu năm nay lại tăng trưởng âm 0,83% thì có thể thấy doanh nghiệp khó khăn thế nào khi một lượng vốn rất lớn không được đưa ra thị trường.
Chính vì những lý do trên, theo ý kiến của đại diện nhiều doanh nghiệp và ngân hàng: Giảm lãi suất lúc này là liều thuốc kịp thời cứu cho cả ngân hàng và doanh nghiệp.

Hoạt động cho vay tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Công thương Việt Nam. Ảnh: Hoàng Nhàn

Lãi suất ở mức nào là hợp lý?

Cuối tuần qua, trao đổi với phóng viên Báo Quân đội nhân dân, nhiều đại biểu Quốc hội cho rằng, việc Ngân hàng Nhà nước quyết định hạ lãi suất vào ngày hôm nay (11-6) là hợp lý và rất cần thiết. Bên cạnh đó, việc Ngân hàng Nhà nước cho phép các tổ chức tín dụng được ấn định lãi suất ở các kỳ hạn từ 12 tháng trở lên trên cơ sở cung - cầu vốn thị trường sẽ đưa lãi suất về đúng bản chất. Khi khách hàng cam kết gửi tiền trung và dài hạn, lãi suất nên cao hơn. Đó là điều tất yếu. Tuy nhiên, một số đại biểu vẫn băn khoăn: Lãi suất ở mức nào là hợp lý?

Theo Tiến sĩ Cao Sĩ Kiêm, cái đích của việc giảm lãi suất tiền gửi là để giảm lãi suất cho vay, hỗ trợ doanh nghiệp tháo gỡ khó khăn, tiếp cận được nguồn vốn. Tuy nhiên, các chuyên gia nước ngoài cho rằng lạm phát của Việt Nam vẫn còn nhiều tiềm ẩn, những thành tích của chúng ta đạt được chưa vững chắc nếu không cẩn thận mặt trái sẽ quay ngược trở lại gây ảnh hưởng rất lớn đến nền kinh tế. “Tôi cho rằng việc giảm lãi suất nhanh là nguyện vọng chung của tất cả các doanh nghiệp. Bởi khi nền kinh tế khó khăn, vấn đề cần tháo gỡ là làm thế nào để hạ lãi suất cho vay xuống, giúp cho chi phí sản xuất của doanh nghiệp giảm theo” – Tiến sĩ Cao Sĩ Kiêm nhấn mạnh. 

Phát biểu ý kiến trước Quốc hội cuối tuần qua, Tiến sĩ Phạm Huy Hùng, Chủ tịch HĐQT VietinBank, đại biểu đoàn Hà Nội, phân trần: “Mặc dù hệ thống ngân hàng có nhiều cố gắng để duy trì hoạt động của nền kinh tế nhưng trong điều kiện nền kinh tế vẫn còn nhiều bất ổn, xu hướng giảm lãi suất xuống là tất yếu nhưng có thể nói ngân hàng cũng có những cái khó, bởi người gửi tiền luôn mong muốn lãi suất cao trong khi người đi vay ngân hàng thì muốn lãi suất thấp. Một chính sách lãi suất được coi là hợp lý phải coi trọng lợi ích của cả 3 phía, người gửi tiền, người vay và phải giữ được ổn định cho cả hệ thống ngân hàng”.

Theo ý kiến của nhiều chuyên gia kinh tế, lãi suất huy động vào thời điểm này là phù hợp, lãi suất cho vay tùy theo tính chất, ngành nghề có thể cao hơn mức lãi suất huy động khoảng 3%/năm. Nếu chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tiếp tục tăng chậm lại thì cần tiếp tục giảm lãi suất.

Vấn đề mấu chốt là giải quyết nợ xấu

Theo báo cáo của Ngân hàng Nhà nước Chi nhánh thành phố Hồ Chí Minh, hiện có 7 nguyên nhân chính khiến ngân hàng khó tìm được khách hàng, trong đó nguyên nhân quan trọng nhất là hầu hết các doanh nghiệp đều đang trong tình trạng có nợ quá hạn hoặc nợ xấu cao tại ngân hàng. 

Trao đổi với báo chí về các giải pháp trợ giúp doanh nghiệp của Chính phủ vừa qua, Phó thủ tướng Vũ Văn Ninh cho biết, lãi suất ngân hàng đã hạ khá nhanh, vấn đề mấu chốt để các doanh nghiệp tiếp cận được nguồn vốn lúc này là giải quyết các khoản nợ xấu. “Có những doanh nghiệp gặp khó khăn, đến hạn không trả được nên từ nợ tốt thì lại thành nợ xấu. Nếu ngân hàng thương mại cứ trên nguyên tắc hiện nay coi đó là nợ xấu không cho vay nữa thì vấn đề mấu chốt là cơ cấu lại nợ để tạo điều kiện cho doanh nghiệp khơi thông sản xuất kinh doanh, từ đó ngân hàng thu lại được nợ. Giải quyết được điều này sẽ tạo ra thanh khoản cho chính ngân hàng và cả nền kinh tế”- Phó thủ tướng nói.

Theo Tiến sĩ Trần Du Lịch, Phó trưởng đoàn đại biểu Quốc hội TP Hồ Chí Minh thì chỗ nghẽn hiện nay của nền kinh tế không hấp thụ được vốn, bị nghẽn từ hệ thống dòng vốn của nền kinh tế giống như hệ tuần hoàn mạch máu có cục máu đông nằm trong động mạch, tĩnh mạch. Cục máu đông đó là nợ xấu ngân hàng, nếu không làm xẹp đi cục máu đông này, nền kinh tế không hấp thụ được. 

Để bảo đảm cho việc giải quyết nợ xấu hiệu quả, đại biểu Trần Hoàng Ngân (TP Hồ Chí Minh) đề nghị Chính phủ thành lập một Ủy ban liên bộ, ngành để thực hiện nhiệm vụ này. Bộ trưởng Bộ Tài chính Vương Đình Huệ cho biết: Để giải quyết tình trạng nợ xấu, Bộ đã thành lập doanh nghiệp mua bán nợ. Hiện nay doanh nghiệp này đang tham gia cơ cấu lại nợ cho Công ty cổ phần thủy sản Bình An. 

Phát biểu trước Quốc hội, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Văn Bình đã trình bày các giải pháp giải quyết nợ xấu, trong đó lập một công ty mua bán nợ quốc gia gồm đại diện các bộ, ngành liên quan. Nguyên tắc hoạt động của công ty này là bảo toàn vốn, tạo thanh khoản nhất định cho các tổ chức tín dụng, trên cơ sở đó có lượng vốn cần thiết để cho vay.

Đỗ Phú Thọ