CPI giảm: Mừng hay lo?

QĐND - Tổng cục Thống kê vừa công bố chỉ số giá tiêu dùng (CPI) cả nước tháng 6-2012 đã giảm 0,26% so với tháng trước, sau 38 tháng tăng liên tục. CPI giảm là điều đáng mừng với rất nhiều người, đặc biệt là đối tượng hưởng lương và phụ cấp từ ngân sách Nhà nước. Tuy nhiên, theo ý kiến của nhiều chuyên gia kinh tế, nếu CPI liên tục giảm thì lại là điều đáng lo ngại bởi lẽ nó phản ánh sức mua của thị trường giảm, tiêu thụ hàng hóa khó khăn và người tiêu dùng phải thắt chặt chi tiêu.

Ngân hàng Thương mại cổ phần Công thương Việt Nam triển khai kế hoạch hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua khó khăn. Ảnh Hoàng Nhàn

Vì sao CPI giảm?

Về nguyên nhân dẫn đến CPI giảm sau gần bốn chục tháng liên tiếp tăng, ông Nguyễn Đức Thắng, Vụ trưởng Vụ Giá (Tổng cục Thống kê) lý giải, trước hết là ba nhóm hàng hóa chiếm tỷ trọng lớn nhất theo thứ tự trong “Rổ hàng hóa chung” gồm: Hàng ăn, dịch vụ ăn uống (chiếm gần 40%); nhà ở, điện nước, chất đốt và vật liệu xây dựng (chiếm hơn 10%); giao thông (gần 9%) đều có mức giảm rõ rệt. Thêm vào đó, việc giảm phát tại thành phố đầu tàu kinh tế của cả nước là Thành phố Hồ Chí Minh (âm 0,43%) đã tạo ra lực kéo mạnh khiến CPI cả nước giảm mạnh theo. 

“Đặc biệt, việc CPI tháng 6 cả nước đánh dấu mốc giảm phát sau nhiều tháng tăng với mức độ cực thấp chính là hệ quả của sức tiêu dùng bị suy giảm nghiêm trọng khi chính sách thắt chặt tiền tệ nhằm kiềm chế lạm phát đã bắt đầu nảy sinh các “tác dụng phụ” không mong muốn” - ông Thắng nhấn mạnh. 

Theo Tổng cục Thống kê, CPI tháng 6 giảm ở 5/11 nhóm trong “Rổ hàng hóa chung” với mức giảm từ 0,02 đến 1,64%. Trong đó giảm mạnh nhất là nhóm giao thông do giá xăng, dầu được điều chỉnh giảm 4 lần liên tiếp trong các ngày 9-5, 23-5, 7-6 và 21-6 với tổng mức giảm giá là 2.600 đồng/lít so với thời điểm cuối tháng tư đã kéo nhóm giao thông giảm tới 1,64%; riêng chỉ số giá xăng, dầu giảm 3,75% so với tháng 5. 

Với nhóm nhà ở - điện nước - chất đốt và vật liệu xây dựng, việc giá gas trong nước giảm tới 7,83% theo giá gas thế giới; giá vật liệu xây dựng giảm 0,17% do tồn kho quá nhiều; giá dầu hỏa giảm 1,64% qua các lần điều chỉnh liên tiếp đã khiến nhóm chiếm quyền số lớn thứ hai trong “Rổ hàng hóa chung” này giảm tới 1,21%. 

Với nhóm chiếm tỷ trọng lớn nhất trong “Rổ hàng hóa chung” là hàng ăn và dịch vụ ăn uống, việc lương thực tiếp tục giảm giá 0,78% và thực phẩm giảm 0,31% đã khiến CPI chung cả nhóm giảm 0,23%. Giá lương thực tháng 6 giảm mạnh là do nguồn cung dồi dào, miền Bắc bước vào vụ thu hoạch lúa Đông xuân, miền Nam cũng hứa hẹn mùa thu hoạch vụ lúa hè thu với năng suất cao vào tháng tới, cộng với giá gạo xuất khẩu giảm 10-15 USD/tấn nên giá gạo bán lẻ trên thị trường trong nước tháng 6 giảm 0,97% so với tháng 5. 

Mặc dù là tháng hè nhưng với tình hình kinh tế tiếp tục diễn biến khó khăn, người tiêu dùng tiếp tục thắt chặt chi tiêu đối với các khoản không thiết yếu như vui chơi, giải trí khiến nhóm văn hóa-giải trí-du lịch cũng giảm tới 0,27%. 

Ông Nguyễn Đức Thắng cũng cho biết: Với diễn biến giá cả như hiện nay cộng với tình hình kinh tế tiếp tục khó khăn, CPI tháng 7 sẽ tiếp tục xu hướng giảm.

Chỉ số CPI so sánh với cùng kỳ năm trước. Nguồn: Tổng cục Thống kê

Nền kinh tế có bị sốc?

CPI giảm là điều đáng mừng cho giải pháp kiềm chế lạm phát của ta thành công. Người tiêu dùng vơi đi nỗi lo tăng giá, đời sống của những người hưởng lương và phụ cấp từ ngân sách Nhà nước được cải thiện. Với lãi suất tiền gửi ngân hàng 9%/năm và chỉ số CPI giảm như hiện nay, người gửi tiền tiết kiệm mừng vì đang được hưởng mức lãi suất thực dương khá cao so với nhiều nước trên thế giới. Thế nhưng nếu CPI giảm sâu trong một thời gian dài thì khá nguy hiểm cho nền kinh tế. 

Đầu tháng này, phát biểu trước Quốc hội, Tiến sĩ Trần Du Lịch, Phó trưởng đoàn đại biểu Quốc hội Thành phố Hồ Chí Minh, Ủy viên Ủy ban Kinh tế của Quốc hội nhấn mạnh: “Nếu giảm phát xảy ra sẽ gây sốc cho nền kinh tế; tác động trực tiếp đến giải quyết việc làm, xóa đói giảm nghèo và bảo đảm an sinh xã hội”.

Tiến sĩ Trần Du Lịch nhận định: Trong trường hợp thị trường thế giới không có diễn biến bất thường, trong 7 tháng còn lại của năm 2012, nếu sức mua trên thị trường nội địa vẫn yếu như 5 tháng đầu năm thì “Chính phủ chẳng cần làm gì để kiềm chế lạm phát, CPI cũng khó có thể tăng quá 5% trong năm 2012”.

Cũng theo Tiến sĩ Trần Du Lịch, nếu CPI năm nay không tăng 7 - 8% thì tốc độ tăng GDP khó có thể đạt 5,5 - 6%. “Phải chủ động đẩy CPI năm nay tăng ở mức 7 - 8% so với năm 2011, nếu không chắc chắn sẽ làm kiệt sức không ít doanh nghiệp. Nhưng cũng phải cảnh giác với tâm lý là kích CPI tăng theo chi phí đẩy tức là nhân cơ hội CPI đang thấp, các bộ, ngành đề xuất tăng giá hàng loạt loại phí và dịch vụ trong đó có các loại phí liên quan đến giao thông, y tế, giáo dục” - Tiến sĩ Trần Du Lịch nhấn mạnh. 

Tiến sĩ Vũ Viết Ngoạn, Chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia, đại biểu Quốc hội cảnh báo: “Năm 2011, CPI tăng 18,13%, nếu năm nay rơi xuống mức 5 - 6% sẽ hết sức nguy hiểm vì đầu vào của sản xuất đã gặp khó khăn, nếu đầu ra rớt giá nữa thì lại càng tạo thêm khó khăn cho doanh nghiệp. Sẽ có thêm hàng loạt doanh nghiệp ngừng hoạt động, phá sản do không còn động lực và cả nguồn lực để phát triển vì hoạt động sản xuất bị thua lỗ hoặc giảm lợi nhuận”.

Kịch bản năm 2009 có lặp lại

Trước diễn biến của chỉ số CPI từ đầu năm đến nay, đã có ý kiến lo ngại rằng, diễn biến lạm phát năm 2012 khá giống với năm 2009 khi lạm phát so cùng kỳ cũng giảm mạnh từ mức 17,48% vào đầu năm về mức 3,94% vào tháng 6-2009. Sau đó, sau khi gói kích cầu của Chính phủ phát huy tác dụng, đến năm 2010 và 2011, lạm phát cao đã quay trở lại. Tuy nhiên, theo quan điểm của nhiều chuyên gia kinh tế và các đại biểu Quốc hội, giải pháp hỗ trợ nền kinh tế thông qua chính sách tiền tệ và tài khóa năm nay mà Chính phủ đang thực thi khác với gói kích cầu năm 2009. 

Để tránh những tác động xấu như kịch bản năm 2009 và tạo điều kiện cho nền kinh tế tăng trưởng, theo Tiến sĩ Lê Xuân Nghĩa nguyên Phó chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia thì vấn đề cấp bách lúc này là phải giải quyết nợ xấu và khôi phục lòng tin giữa các ngân hàng và giữa ngân hàng với doanh nghiệp. Tác dụng của việc hạ lãi suất của ngân hàng hiện nay còn rất hạn chế vì các vấn đề trên chưa được giải quyết thấu đáo. 

Tiến sĩ Lê Xuân Nghĩa cho biết, hiện nay rất nhiều doanh nghiệp vướng vào nợ xấu, không còn tài sản bảo đảm trong khi tiêu chuẩn tài chính của doanh nghiệp cũng không đạt để có thể tiếp tục vay ngân hàng. Nợ xấu tăng cao cũng khiến ngân hàng càng thận trọng hơn đối với hoạt động cho vay.

Tiến sĩ Lê Xuân Nghĩa đề nghị Chính phủ cần mua lại tài sản xấu, làm sạch bản cân đối của các ngân hàng, đưa các doanh nghiệp có triển vọng trở lại chuẩn tín dụng. Chính phủ có thể sử dụng tín phiếu ngân hàng Trung ương, trái phiếu Chính phủ, nguồn lực từ khu vực tư nhân trong và ngoài nước, nhưng nhất định phải giải quyết bằng được vấn đề nợ xấu.

Về phía các doanh nghiệp, Tiến sĩ Lê Xuân Nghĩa đề nghị: Ở thời điểm này, các doanh nghiệp phải công khai điểm yếu, mạnh của mình, hợp tác với ngân hàng, với doanh nghiệp khác để cùng bàn bạc kế hoạch sản xuất trong tương lai. 

Khác với quan điểm của một số chuyên gia kinh tế, Tiến sĩ Quách Mạnh Hào, Phó tổng giám đốc Công ty Chứng khoán MB (MBS) thuộc Ngân hàng Thương mại cổ phần Quân đội lại cho rằng: “Để khẳng định rằng chúng ta đang trong thời kỳ giảm phát, thì chúng ta cần nhìn thấy CPI hằng tháng âm liên tục trong vài tháng”. Theo Tiến sĩ Quách Mạnh Hào thì việc giảm phát ở Việt Nam không thể kéo dài. “Tôi e ngại rằng những giải pháp mở rộng tiền tệ quá nhanh và quá mức sẽ đẩy nền kinh tế vào tình trạng có quá nhiều tiền rẻ và một chu kỳ bong bóng tài sản và lạm phát mới sẽ xuất hiện nhanh hơn mong đợi” – Tiến sĩ Quách Mạnh Hào cảnh báo.

Đỗ Phú Thọ