Công thức mới cho một mục tiêu cũ

Là một  thành phố cổ tương đối nhỏ nằm ở trung tâm Xy-ri và không có vị trí chiến lược như thủ đô Đa-mát (Damascus) hay A-lép-pô (Aleppo), nhưng Pan-mi-ra đã vượt ra khỏi ý nghĩa của cuộc đánh chiếm rồi tái chiếm một thành phố. Nó là một biểu tượng! Gần một năm trước đây, ngay sau những thất bại liên tiếp của IS ở các thành phố thị trấn gần biên giới như Cô-ban-ni (Kobany), An Ha-sa-cát (Al Hassakah), việc tổ chức này chiếm được Pan-mi-ra và cả thành phố Ra-ma-đi (Ramadi) bên I-rắc (Iraq) - cho thấy, IS hoàn toàn có khả năng gượng dậy và phục hồi một cách nhanh chóng. Nó chẳng khác nào một cú tát trái nảy đom đóm vào liên quân chống IS do Mỹ cầm đầu sau khi bản thân IS đã phải nhận những cú đánh trực diện.

Nói cách khác, chiếm thành phố cổ Pan-mi-ra, IS cho thấy lực lượng này có thể chủ động tung ra những chiến dịch quân sự lớn để giành thắng lợi về chính trị, ngay cả khi Mỹ đã tham chiến cùng các lực lượng đối lập với chính quyền Xy-ri để, theo như tuyên bố của Mỹ, diệt “căn bệnh ung thư” IS!

Nay thì việc quân chính phủ Xy-ri giành lại Pan-mi-ra từ tay IS với sự hỗ trợ của Nga, lại là một sự kiện mang tính biểu  tượng khác: Quân chính phủ Xy-ri không còn thụ động nhắm mắt chịu đòn (từ phía IS và cả từ lực lượng đối lập) nữa mà đã chuyển sang thế chủ động để giành lại những vị trí chiến lược trên lãnh thổ của mình.

Nó mở ra một công thức mới cho một mục tiêu cũ: Thu hẹp khoảng không gian sinh tồn của IS, như cô lập những tế bào ung thư, tiến tới loại bỏ khối u này trong đời sống chính trị ở Xy-ri.

Khi Tổng thống Liên bang Nga V.Pu-tin (V.Putin) bất ngờ ra lệnh cho các lực lượng không quân Nga (sau đó có thêm sự tham gia của các tàu chiến phóng tên lửa) tiến hành những vụ không kích dữ dội nhằm vào IS ở Xy-ri hồi cuối tháng 9 năm ngoái, trong những hành lang quyền lực phương Tây, đã vang lên không ít những bình luận soi mói, nghi ngờ. Cũng phải thôi, bởi Nga là một đồng minh của chính quyền Tổng thống Ba-xa an Át-xát (Bashar al Assad) và luôn chống lại bất cứ một cuộc lật đổ chính quyền hợp hiến nào, như đã từng xảy ra ở I-rắc trước đây hay Li-bi (Libya) sau đó.

Nhưng với thời gian, những cuộc không kích của Nga đã tỏ ra có tác dụng. Thế cân bằng chiến lược dần được xác lập lại ở Xy-ri, khi IS chịu những tổn thất to lớn về nhân lực vật lực, trong khi các lực lượng đối lập, được phương Tây hỗ trợ, cũng không còn đủ sức để chỉ nhăm nhe đánh vào lực lượng chính phủ nữa.

Sự hiệu quả của các chiến dịch không kích mà phía Nga tiến hành ở Xy-ri đã không chỉ dừng lại qua sự thừa nhận “tâm phục khẩu phục” công khai của nhiều tướng lĩnh, nhà quân sự Mỹ và phương Tây trên các phương tiện truyền thông đại chúng. Sự hiệu quả này còn mang ý nghĩa lớn hơn nhiều, khi không ai có thể phủ nhận một thực tế là chúng đã mang các đại diện của chính phủ Đa-mát và lực lượng đối lập, hai đối thủ chính tranh chấp nhau suốt nhiều năm qua trên bàn cờ chính trị Xy-ri, tới bàn đàm phán ở Giơ-ne-vơ (Geneve). Bị cả Nga và Mỹ ép đâu ra đấy, hai bên buộc phải tiến tới một thỏa thuận ngừng bắn, dẫu là gượng gạo, kể từ 27-2.

Như thế, những đòn tiến công quân sự của Nga đã mang đến một giải pháp chính trị hiển nhiên ở Xy-ri.

Đến lượt mình, thỏa thuận ngừng bắn này lại dẫn tới một hệ quả địa-chính trị khác; cả quân chính phủ lẫn lực lượng đối lập giờ đây có thể rảnh rang để nhằm vào một kẻ thù chung nhưng “không được phép” tham gia thỏa ước ngừng bắn: IS.

Kể từ khi thoát thai ra từ cuộc nội chiến Xy-ri mấy năm trước đây, IS đã rất biết cách len vào khoảng hở chết người giữa chính phủ Xy-ri với lực lượng đối lập, tận dụng mâu thuẫn tôn giáo giữa hai dòng Xăn-ni (Sunny) và Xi-ai (Shiite), để lớn mạnh không ngừng. Khó có thể phủ nhận một điều là cuộc xung đột dữ dội giữa chính quyền với lực lượng đối lập chính là thứ phân bón hữu hiệu để vun trồng loại cây độc IS. “Kẻ thù của kẻ thù là bạn” lẽ ra phải là phương châm xử thế của hai đối thủ chính ở Xy-ri thì ngược lại, cả quân chính phủ lẫn phía đối lập lại chỉ lo hằm hè đánh nhau, còn IS thì tranh thủ mở những đòn tiến công giành đất giành dân mà việc mất Pan-mi-ra vào tay IS hồi năm ngoái là một ví dụ đau xót nhãn tiền.

Tình thế chỉ thay đổi mang tính bước ngoặt khi Nga tham chiến và rồi hòa đàm Giơ-ne-vơ kết thúc với một thỏa thuận ngừng bắn, mang lại cơ hội không thể tốt hơn cho hai lực lượng đối nghịch bắt tay nhau để cùng diệt IS.

Giờ đây, cả quân chính phủ (được sự hỗ trợ của Nga) và lực lượng đối lập (được sự hỗ trợ của Mỹ và phương Tây), phải hối hả thi đua đánh chiếm càng nhiều càng tốt những phần đất mà IS đang chiếm giữ để mở rộng vùng lãnh thổ do mình kiểm soát. Vừa mới Pan-mi-ra, liệu phía trước sẽ là thủ phủ An Ra-qua (Al Raqqah), thành trì của IS?   

Phải chăng, từ Pan-mi-ra, một “công thức hóa trị” để “điều trị” căn bệnh ác tính IS đã được xác lập: Bằng mọi giá, quân chính phủ Xy-ri và lực lượng đối lập phải duy trì được lệnh ngừng bắn mong manh, để cùng nhau tiến đánh IS với sự hỗ trợ của các lực lượng ủng hộ bên ngoài, ở đây là Nga và liên minh chống IS do Mỹ cầm đầu?

Lẽ tất nhiên, bị dồn vào chân tường, bị thu hẹp đáng kể những vùng lãnh thổ chiếm được trước đây, IS sẽ không đời nào thúc thủ chịu bại trận mà không phản ứng. IS hiểu quá rõ rằng, khó có thể đương cự lại được những cuộc không kích của lực lượng không quân hiện đại nên phương cách mà tổ chức này lựa chọn sẽ là “chuyển hơi nóng” chiến tranh đến chính những trung tâm đầu não, những điểm yếu nhạy cảm về an ninh của những quốc gia đang có vai trò then chốt trong cuộc chiến. Vụ đánh bom chiếc máy bay hành khách Nga ở bán đảo Xi-nai (Sinai) của Ai Cập cuối tháng 10 năm ngoái cũng như dây chuyền chết chóc mà chúng gây ra ở Pa-ri (Paris), ở Brúc-xen (Brussels) mới đây cho thấy rõ điều này...

Nhưng đó lại là một câu chuyện khác.   

YÊN BA