QĐND - Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992 đã thể hiện rõ quyền dân chủ của nhân dân. Đặc biệt, quyền tự do của công dân được tôn trọng và được thể hiện rất rõ ràng, cụ thể. Tuy nhiên, Hiến pháp là bộ "Luật gốc" của một quốc gia, bao trùm tất cả các nội dung liên quan vận mệnh của dân tộc, chủ quyền, lãnh thổ của quốc gia, chính quyền của nhân dân… Vì vậy, từ ngữ của Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992 cần phải cô đọng, rõ ràng, đầy đủ và chính xác hơn, phải viết sao cho mọi người đọc Hiến pháp đều hiểu đúng nghĩa. Việc sử dụng các thuật ngữ, khái niệm trong Dự thảo sửa đổi Hiến pháp cần phải thống nhất như “Mọi người-con người-công dân”, “Nơi ở-nhà ở-chỗ ở”...   

Nội dung Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992 cần khẳng định rõ chủ quyền lãnh thổ của Việt Nam bao gồm cả đất liền, vùng trời, vùng biển, hải đảo... là bất khả xâm phạm. Vì vậy trong phần về nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc cần bổ sung nội dung bảo vệ chủ quyền biển, đảo nước ta đối với quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa.

Tại Điều 8 của dự thảo, trong Khoản 1 có ghi “Nhà nước tổ chức và hoạt động theo Hiến pháp và Pháp luật, quản lý xã hội bằng Hiến pháp và Pháp luật ”. Câu này đã lặp lại cụm từ "Hiến pháp và Pháp luật ” đến hai lần, như vậy là rườm và không cần thiết. Vì vậy nên chỉnh sửa lại là: “Nhà nước tổ chức, hoạt động, quản lý xã hội bằng Hiến pháp và Pháp luật”.

Tại Điều 17 của dự thảo, đề nghị bỏ Khoản 2 vì quy định tại Khoản 1 là "mọi người đều bình đẳng trước pháp luật" đã bao hàm nội dung ở Khoản 2, những nội dung chi tiết do các bộ luật quy định, không cần nêu cụ thể trong Hiến pháp.

Tại Điều 42 của dự thảo quy định: “Công dân có quyền và nghĩa vụ học tập”. Tôi cho rằng ghi như vậy quá chung chung, chưa khẳng định được vị trí, vai trò của học tập đối với mọi tầng lớp nhân dân. Vì vậy cần quy định rõ hơn về trách nhiệm học tập của mọi tầng lớp nhân dân, đặc biệt là thế hệ thanh thiếu niên và nhi đồng, phát huy truyền thống hiếu học, tôn sư trọng đạo của dân tộc ta. Theo tôi, ngay ở phần mở đầu cần khẳng định quốc gia Việt Nam là quốc gia đa sắc tộc, ngôn ngữ chính là tiếng Việt. Các dân tộc thiểu số có quyền học tiếng Việt và tiếng mẹ đẻ, có quyền sử dụng tiếng nói, chữ viết của dân tộc mình. Học sinh các trường chuẩn quốc gia có quyền sử dụng tiếng Anh để giao tiếp và học tập. Có nghĩa là có quyền học song ngữ (cả tiếng Việt và tiếng Anh). Có như vậy chúng ta mới tiếp cận nhanh với tốc độ phát triển của khoa học công nghệ và văn hóa thế giới trong tương lai không xa.  

Trong Điều 43 của dự thảo có nêu ở ý 1: “mọi người có quyền nghiên cứu khoa học và công nghệ; sáng tạo văn học, nghệ thuật”. Nếu ghi như thế sẽ bị hiểu là mọi người không có quyền sáng tạo khoa học công nghệ, chỉ có quyền sáng tạo văn học, nghệ thuật. Vì vậy nên đổi thành: “mọi người có quyền nghiên cứu, sáng tạo khoa học và công nghệ, văn học, nghệ thuật…”.

Điều 50 quy định “Mọi người có nghĩa vụ nộp thuế”. Theo tôi viết như vậy là chưa chính xác, bởi như thế thì có nghĩa là trẻ em cũng phải nộp thuế? Vì vậy phải quy định rõ ràng hơn hoặc nên bổ sung cụm từ “theo quy định của pháp luật”.   

Điều 52 của dự thảo có giữ nguyên nội dung Điều 82 Hiến pháp năm 1992. Theo chúng tôi nên bổ sung ý: "Nếu người nước ngoài vì sự nghiệp bảo vệ môi trường, hay tham gia hoạt động văn hóa, thể thao... có thể được xem xét việc cho cư trú", như vậy mới có tác dụng khuyến khích các nhân tài và những người tâm huyết nghiên cứu được cư trú tại Việt Nam.

Điều 66 của Hiến pháp năm 1992 đã quy định vị trí, vai trò của thanh niên trong công cuộc lao động sáng tạo và bảo vệ Tổ quốc. Trong khi đó, trong Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992 lại bỏ đi nội dung này, đây là điều chưa hợp lý, nên giữ lại nguyên nội dung này thì đúng hơn.

Điều 68 cần bổ sung phát triển kinh tế phải song song với bảo vệ môi trường, hoặc có thêm nội dung riêng về bảo vệ môi trường và phải nhấn mạnh vai trò quản lý nhà nước đối với công tác bảo vệ môi trường.

Điều 71 viết: “Quân đội nhân dân Việt Nam cách mạng được xây dựng chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại...”. Theo tôi nên bỏ từ “từng bước” mà đổi thành “Quân đội nhân dân Việt Nam cách mạng được xây dựng chính quy, tinh nhuệ, hiện đại...”. Tương tự như vậy với Điều 72 viết: “Công an nhân dân Việt Nam cách mạng được xây dựng chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại...” cũng nên bỏ từ “từng bước” mà đổi thành “Công an nhân dân Việt Nam cách mạng được xây dựng chính quy, tinh nhuệ, hiện đại...”. Bởi vì chúng ta đang sống trong thời đại khoa học công nghệ phát triển, tiềm lực kinh tế Việt Nam cũng được nâng cao, quân đội và công an cần thiết phải được hiện đại hóa nhanh chóng mới đáp ứng được yêu cầu và nhiệm vụ mới.

PGS, TS NGUYỄN THẾ HIẾU (Viện KHCN Quân sự-BQP)