Người dân nộp hồ sơ đăng ký kinh doanh tại bộ phận “một cửa” quận Long Biên. Ảnh: LĐ

Vài năm gần đây, cụm từ “cải cách hành chính” đã trở nên quá quen thuộc đối với người. Tại phiên họp thường kỳ của Chính phủ triển khai nhiệm vụ năm 2007, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã xác định cải cách hành chính là trọng tâm trong điều hành của Chính phủ và là khâu đột phá trong phát triển kinh tế-xã hội của đất nước trong năm nay. Sau hơn 4 tháng triển khai, công tác cải cách hành chính đã có những bước chuyển biến tích cực nhất định. Tuy nhiên, vẫn còn khá nhiều “rào cản” cần tiếp tục phải có các mũi nhọn công phá…

Hiệu quả của mô hình “một cửa liên thông”

Theo báo cáo mới đây của Bộ Nội vụ: Từ đầu năm đến nay, công tác cải cách hành chính đã được thực hiện quyết liệt. Các văn bản chỉ đạo về công tác cải cách hành chính lại được ban hành kịp thời đã có tác dụng tích cực chấn chỉnh kỷ luật, kỷ cương hành chính trong giải quyết công việc của người dân và doanh nghiệp. Đầu tháng 1-2007, Thủ tướng ban hành Quyết định số 30 phê duyệt Đề án đơn giản hóa thủ tục hành chính trên các lĩnh vực quản lý nhà nước giai đoạn 2007 - 2010. Tiếp sau đó, trong Nghị quyết về phát triển kinh tế xã hội 2007, Chính phủ cũng dành hẳn hai trang để nói về cải cách hành chính. Cuối tháng 1- 2007, Ban soạn thảo dự án luật thủ tục hành chính đã được thành lập. Nghị quyết hàng tháng của Chính phủ đều có phần đánh giá về cải cách hành chính.

Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, trong quý I năm nay, Tổ công tác thi hành Luật Doanh nghiệp và Luật Đầu tư đã trình Thủ tướng Chính phủ bãi bỏ hoàn toàn 33 giấy phép; bãi bỏ, thay thế 9 giấy phép khác. Qua rà soát thủ tục cấp giấy phép chứng nhận đầu tư phát hiện 11 vấn đề còn bất hợp lý. Rà soát thủ tục hành chính, các Bộ, ngành ở Trung ương đã phát hiện ra nhiều bước rườm rà, không cần thiết và đã điều chỉnh kịp thời.

Đặc biệt, mô hình “một cửa liên thông”, phát triển từ mô hình “một cửa” được triển khai thí điểm ở một số địa phương đã được người dân và doanh nghiệp hoan nghênh. Theo mô hình “một cửa liên thông”, người dân muốn thành lập doanh nghiệp, làm các thủ tục về đất đai… không phải đến nhiều “cửa” như trước kia mà tập trung vào một đầu mối, tiết kiệm thời gian và công sức. Thành phố Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Hà Nội … đã kết hợp việc rà soát, cải cách thủ tục hành chính với triển khai cơ chế “một cửa liên thông”, qua đó đã giảm được khá nhiều thủ tục không cần thiết.

“Rào cản” từ cán bộ công chức

Ngày 14-5, gặp chúng tôi tại Sở Tài nguyên-Môi trường và Nhà đất Hà Nội, một đồng chí cán bộ của Toà án nhân dân quận Tây Hồ rất bức xúc vì “Có mang theo giấy giới thiệu đến làm việc, nhưng vẫn không làm việc được vì cán bộ bộ phận lưu trữ hồ sơ yêu cầu phải có công văn”. Trước đó, cũng tại Sở này, chúng tôi đã chứng kiến một cán bộ của Phòng Chính sách Nhà và đất giải thích với ông Nguyễn Viết Chính ở quận Hoàn Kiếm : “Hồ sơ của ông chưa được giải quyết vì cán bộ thụ lý… nghỉ đẻ”.

“Thực hiện chương trình cải cách hành chính nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực, Chính phủ yêu cầu các bộ, ngành và địa phương tiếp tục rà soát để phân cấp và ủy quyền mạnh hơn. Việc phân cấp phải gắn trách nhiệm với thẩm quyền, kết hợp việc rà soát chức năng nhiệm vụ với cải cách hành chính, nhất là các thủ tục liên quan đến doanh nghiệp và giải quyết những vấn đề bức xúc của nhân dân; thực hiện công khai, minh bạch các quy trình giải quyết công việc.” (Trích Nghị quyết phiên họp thường kỳ của Chính phủ tháng 4 năm 2007)

Đồng chí Giám đốc Sở Tài nguyên Môi trường và Nhà đất Hà Nội cho biết: Công tác cải cách hành chính của Sở đã tiến hành rất quyết liệt, chỉ đạo rất sát sao, nhưng, “rào cản” lại ở phía cán bộ công chức thực thi nhiệm vụ thiếu tinh thần trách nhiệm, làm việc quá máy móc.

Tại cuộc hội thảo mới đây về cải cách hành chính, Tiến sĩ Lê Hồng Hạnh, Phó viện trưởng Viện Khoa học pháp lý, Bộ Tư pháp cho biết, chính thủ tục rườm rà, cách ứng xử kiểu “làm khó” (để trục lợi) của một bộ phận không nhỏ cán bộ công chức đã làm tăng chi phí, giảm sức cạnh tranh của doanh nghiệp và nền kinh tế. “Thủ tục hành chính phục vụ cho doanh nghiệp và người dân chậm một ngày là thất thoát tiền của xã hội, của Nhà nước”. Kết quả khảo sát của Viện Khoa học pháp lý, Bộ Tư pháp cho thấy có đến 97,7% doanh nghiệp được hỏi ý kiến cho rằng Nhà nước cần đẩy mạnh cải cách hành chính.

Qua khảo sát của chúng tôi, tình trạng "cửa đóng, then cài" của các trung tâm "một cửa" ở cấp huyện vẫn không phải là cá biệt. Tại các trung tâm giao dịch "một cửa" ở cấp xã, hiệu qủa hoạt động rất thấp, trang thiết bị thiếu, cán bộ phụ trách năng lực yếu, nhiều nơi chưa niêm yết công khai các quy trình, thủ tục để công dân biết.

Theo Thứ trưởng Bộ Nội vụ Thang Văn Phúc, mặc dù đã có nhiều chuyển biến tích cực nhưng tình trạng nhũng nhiễu, cửa quyền trong các cơ quan hành chính nhà nước vẫn còn. Các thủ tục hành chính rườm rà làm mất thời gian và hạn chế rất nhiều tới môi trường sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp trong và ngoài nước muốn đầu tư vào Việt Nam.

Xác định “mũi nhọn” của khâu đột phá

Đồng chí Thang Văn Phúc cho biết: Cải cách hành chính có 4 nội dung cơ bản là cải cách thể chế; cải cách tổ chức bộ máy hành chính; đổi mới, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công chức và cải cách tài chính công. Khi Việt Nam gia nhập WTO, vấn đề được Việt Nam ưu tiên thực hiện đầu tiên là cải cách hệ thống thể chế cho phù hợp với nền kinh tế thị trường. Vì khi gia nhập WTO, các cam kết của Việt Nam trong lộ trình từ nay đến năm 2010 và 2015 phải được thực hiện, muốn làm được điều đó thì phải có hệ thống pháp luật, hệ thống thể chế tương thích. Mũi nhọn cần ưu tiên thứ hai là cải cách thủ tục hành chính. Vấn đề ưu tiên thứ ba là đổi mới, nâng cao chất lượng đội ngũ công chức để đáp ứng quá trình hội nhập.

Mới đây, Văn phòng Chính phủ đã có Công văn thông báo ý kiến kết luận của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng tại cuộc họp Ban Chỉ đạo Cải cách hành chính của Chính phủ. Thủ tướng nhấn mạnh : Cải cách hành chính là một quá trình liên tục phải làm thường xuyên, kiên quyết và đồng bộ, từ cải cách thể chế, tổ chức bộ máy, công chức công vụ, tài chính công cho đến hiện đại hoá hành chính. Thủ tướng là người đứng đầu Chính phủ, chịu trách nhiệm cao nhất về công tác cải cách hành chính của Chính phủ. Các Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, Thủ trưởng cơ quan thuộc Chính phủ, Chủ tịch Uỷ ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương phải quán triệt, trực tiếp chỉ đạo thực hiện và chịu trách nhiệm trước Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về công tác cải cách hành chính của bộ, ngành, địa phương mình.

Thủ tướng yêu cầu tiếp tục rà soát, đánh giá các thủ tục hành chính và việc tổ chức thực hiện thủ tục hành chính trên các mặt ; quy định pháp luật, quy trình giải quyết công việc; hồ sơ giấy tờ; thẩm quyền giải quyết; vấn đề liên thông, phối hợp và kỷ luật, kỷ cương trong giải quyết thủ tục hành chính; những khó khăn vướng mắc đối với cá nhân, tổ chức và doanh nghiệp khi thực hiện thủ tục hành chính; thời hạn giải quyết thủ tục hành chính; tính khả thi, phù hợp của thủ tục hành chính. Xem xét, sửa đổi, bãi bỏ theo thẩm quyền hoặc đề nghị cơ quan có thẩm quyền xem xét, sửa đổi, bãi bỏ các thủ tục hành chính không còn phù hợp, gây khó khăn cho hoạt động xuất khẩu, kinh doanh của doanh nghiệp và đời sống của người dân.

Những ý kiến chỉ đạo trên đây của Thủ tướng Chính phủ cũng được coi như những mũi nhọn để công phá vào các “rào cản” hành chính.

Chúng tôi được biết, trong khi chờ đợi việc luật hóa thủ tục hành chính, Văn phòng Chính phủ đang triển khai một loạt công việc liên quan đến cải cách hành chính, trong đó sẽ thiết lập một bộ mẫu đơn, mẫu tờ khai hành chính chung cho cả nước, người dân chỉ cần tải về từ website Chính phủ và in ra để kê khai, thay vì phải đi xin hoặc mua như trước.

Nam Thanh