Hôm qua (10-2), tại Hà Nội, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã tổ chức cuộc gặp với các doanh nghiệp, hiệp hội kinh doanh, chế biến nông, lâm, thủy sản để tìm giải pháp tháo gỡ khó khăn, nâng cao hiệu quả cho sản xuất, xuất khẩu năm 2009. Cuộc gặp do Bộ trưởng Cao Đức Phát chủ trì với sự tham dự của lãnh đạo Bộ Công thương.

Giá nông sản diễn biến trái chiều!

Theo đánh giá của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, bức tranh xuất khẩu nông, lâm, thủy sản trong năm nay sẽ khá đa màu và nhiều biến động khó lường. Về giá cả, có mặt hàng sẽ nhích lên, có mặt hàng tương đối ổn định, nhưng cũng có những sản phẩm… rớt giá!

Thuỷ sản là mặt hàng có thế mạnh của Việt Nam từ nhiều năm nay (thị trường chủ yếu là Mỹ, EU và Nhật Bản). Do cuộc khủng hoảng tài chính, chắc chắn các mặt hàng của Việt Nam sẽ khó khăn. Nga, một thị trường tiềm năng đã gây “cú sốc” cho các doanh nghiệp Việt Nam khi đưa ra quyết định cấm nhập khẩu cá tra của Việt Nam vào ngày 20-12-2008. Mặt hàng tôm được coi là chủ lực trong xuất khẩu cũng đang phải cạnh tranh gay gắt với tôm thẻ chân trắng của một số nước. Tuy nhiên, mục tiêu của ngành Thủy sản là tổng kim ngạch xuất khẩu năm nay vẫn phải đạt 4,5 triệu USD, bằng năm 2008.

Chế biến điều xuất khẩu ở Xí nghiệp Chế biến, xuất nhập khẩu và nông sản thực phẩm Bình Phước (Tổng công ty Rau quả, nông sản Việt Nam). Ảnh: Đình Huệ (TTXVN)

Trong khi “thức ăn” tiêu thụ khó khăn thì lương thực (gạo) lại đang khởi sắc. Dự báo giá lương thực sẽ không tăng đột biến nhưng tiếp tục ở mức cao. Ông Trương Thanh Phong, Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam cho biết, thị trường xuất khẩu lúa gạo thời gian qua đã có những diễn biến thuận lợi. Trong tháng 1, cả nước đã xuất được 310.000 tấn gạo, đạt 122 triệu USD. Đáng nói là trong lịch sử xuất khẩu gạo 20 năm qua, đây là tháng xuất khẩu kỷ lục. Tính đến thời điểm này, các doanh nghiệp đã ký được hợp đồng cho cả 6 tháng đầu năm.

Tuy nhiên, dù có những tín hiệu khả quan, nhưng 6 tháng cuối năm có thể phức tạp hơn do tình hình thời tiết. Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Cao Đức Phát cho rằng, vụ đông xuân ở Đồng bằng sông Cửu Long năm nay chắc chắn sẽ được mùa lớn, sản lượng có thể đạt 5 triệu tấn. Như vậy, cộng với số lúa còn tồn đọng năm ngoái, cần điều hành xuất khẩu theo hướng rộng mở, mua bao nhiêu thì nên xuất khẩu bấy nhiêu, để tránh tồn đọng.

Các mặt hàng nông sản khác như cà phê, tiêu, điều, cao su… cũng đang diễn biến trái chiều. Tổ chức Cà phê thế giới dự báo: Cà phê vụ tới sẽ thiếu hụt khoảng 8 triệu bao. Do nhu cầu bị thiếu hụt nên giá cà phê sẽ tăng vào những tháng đầu năm 2009, nhưng thấp hơn giá xuất khẩu bình quân của năm 2008. Giá hạt tiêu cũng được dự báo là sẽ thấp hơn năm ngoái. Trong khi đó, theo dự báo của Hiệp hội điều Việt Nam (VINACAS), hoạt động xuất khẩu hạt điều trên thế giới sẽ giảm và sản lượng hạt điều xuất khẩu của nước ta cũng sẽ giảm theo. Việt Nam là nước xuất khẩu điều đứng đầu thế giới, việc giảm sản lượng xuất khẩu có thể sẽ làm giá tăng nhẹ trong những tháng tới. Do kinh tế nhiều nước suy thoái, nhu cầu tiêu thụ ô tô giảm, việc tiêu thụ sản phẩm cao su cũng sẽ giảm theo. Dự kiến năm 2009 sẽ xuất khẩu 700 ngàn tấn cao su, trị giá khoảng 1 tỉ USD. Tuy lượng xuất khẩu tăng 6% nhưng giá trị chỉ bằng 56,7% so với năm 2008.

Bài học về công tác dự báo...

Trước bài học kinh nghiệm về công tác dự báo lúa gạo năm 2008, Bộ trưởng Cao Đức Phát lưu ý các doanh nghiệp cần cân nhắc thật kỹ việc mua cao su cũng như các nông, lâm, thủy sản khác để dự trữ. Theo ông: “Chúng ta đã từng phải rút ra bài học từ việc làm này. Nếu mua dự trữ cao su để chờ giá lên thì phải chắc chắn dự báo được là giá cao su sẽ lên, ngược lại sẽ lại chịu hậu quả nặng nề”. Hầu hết các ý kiến đều kiến nghị, cần có một trung tâm thông tin chuyên ngành về giá cả, thị trường xuất khẩu hàng nông, lâm, thủy sản, càng cụ thể, cập nhật, chi tiết… càng tốt. Nếu hiểu rõ về thị trường, về đối tác, các doanh nghiệp trong nước sẽ kịp thời điều chỉnh trong hoạt động sản xuất, chế biến và xuất khẩu phù hợp.

Khi nghe kiến nghị của doanh nghiệp về việc Nhà nước cần tạo điều kiện và hỗ trợ vốn cho doanh nghiệp mở các kho ngoại quan (thay vì thực hiện xúc tiến thương mại theo cách truyền thống), Thứ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Thành Biên cho rằng: Về cơ bản sẽ ủng hộ chủ trương xây dựng các kho ngoại quan. Tuy nhiên, Nhà nước sẽ không đứng ra thành lập mà doanh nghiệp phải tự lo, còn Nhà nước chỉ hỗ trợ về thủ tục. Mặt khác, khi mở các kho ngoại quan, doanh nghiệp cần phải thận trọng, nghiên cứu kỹ trong bối cảnh thị trường xuất khẩu liên tục có biến động như hiện nay, chỉ nên xây dựng ở những thị trường xuất khẩu ổn định để tránh rủi ro có thể xảy ra.

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Cao Đức Phát khẳng định: Hoạt động xuất khẩu nông sản trong năm 2009 sẽ còn nhiều thách thức, nhưng vẫn có nhiều tín hiệu khả quan, cần tiếp tục duy trì sản lượng lúa gạo, cà phê, thủy sản, hạt tiêu, hạt điều… gắn liền với việc nâng cao chất lượng, tìm mọi cách hạ giá thành. Trong đó, chú trọng việc sử dụng loại giống tốt, kiểm soát chặt chẽ chất lượng cũng như giá cả “đầu vào” các loại vật tư phân bón, thức ăn chăn nuôi, kịp thời hướng dẫn kỹ thuật cho bà con nông dân… Bộ sẽ đề nghị Chính phủ hỗ trợ các doanh nghiệp xuất khẩu nông, lâm, thủy sản thông qua lãi suất vay vốn tín dụng, giảm thuế nhập khẩu nguyên liệu. Đặc biệt, đề án xây dựng các kho dự trữ lúa gạo, thủy sản sẽ hoàn thành trước ngày 29-2 để trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Lê Thiết Hùng