Tiếp nối truyền thống “Đoàn kết - Kiên định - Bất khuất - Chiến thắng”, Lữ đoàn tiếp tục khẳng định vai trò là “quả đấm thép” của Quân chủng Hải quân, sẵn sàng bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo Tổ quốc.

Ngày 20-9-1965, Trung đoàn 101c thuộc Sư đoàn 325c (tiền thân của Lữ đoàn 101 ngày nay) được thành lập tại thôn Tam Lạc (xã Xuân Thọ, huyện Triệu Sơn, tỉnh Thanh Hóa), với tên gọi "Đoàn Sông Lam". Đơn vị có nhiệm vụ tổ chức huấn luyện, sẵn sàng nhận nhiệm vụ hoạt động chiến đấu ở phía nam sông Bến Hải. Từ trận đầu bước vào chiến dịch Cồn Tiên - Dốc Miếu tháng 10-1967, đến chiến dịch Làng Vây - Khe Sanh tháng 2-1968, bước chân của cán bộ, chiến sĩ Lữ đoàn đã in dấu trên khắp các chiến trường Trị Thiên, Tây Nguyên và Miền Đông Nam Bộ.

Để phù hợp với chủ trương xây dựng lực lượng, tháng 7-1968, Trung đoàn 101c được tách khỏi Sư đoàn 325c, biên chế vào Sư đoàn 1 chủ lực trực thuộc Bộ chỉ huy Miền. Cuối tháng 10-1973, Trung đoàn 101c tiếp tục được chuyển về trực thuộc Quân khu 9, trở thành lực lượng chủ lực bảo vệ và mở rộng vùng giải phóng. Trải qua gần 10 năm tác chiến trên chiến trường miền Nam, Lữ đoàn lập nên nhiều chiến công hiển hách.

 Huấn luyện hiệp đồng đổ bộ đường biển. Ảnh: TRUNG HIẾU

Lữ đoàn 101 tham gia huấn luyện hiệp đồng đổ bộ đường không cùng các đơn vị bạn. Ảnh: TRUNG HIẾU

Sau Đại thắng mùa Xuân năm 1975, xuất phát từ yêu cầu, nhiệm vụ cách mạng trong giai đoạn mới, ngày 30-12-1975, Bộ Tổng Tham mưu ra quyết định điều động Trung đoàn 101c từ Quân khu 9 về Quân chủng Hải quân làm nhiệm vụ phòng thủ, bảo vệ các cụm đảo và vùng biển Tây Nam của Tổ quốc. Đến ngày 22-4-1978, Trung đoàn 101c được nâng cấp thành Lữ đoàn 101 Hải quân đánh bộ, phòng thủ đảo Phú Quốc, trực thuộc Vùng 5 Duyên Hải (nay là Vùng 5 Hải quân).

Lữ đoàn được giao nhiệm vụ cùng các lực lượng tham gia chiến đấu bảo vệ biên giới Tây Nam và làm nghĩa vụ quốc tế cao cả tại Campuchia. Thời gian này, Lữ đoàn đã chiến đấu trên 121 trận, tiêu diệt hàng nghìn tên địch, góp phần cùng các đơn vị bạn giải phóng thành phố cảng Công Pông Xom, toàn bộ tỉnh Cô Công và 14 đảo, tuyến đảo ven biển rộng hơn 10.000 km². Mùa xuân năm 1988, cán bộ, chiến sĩ Lữ đoàn có mặt trên những chuyến tàu đầu tiên tăng cường sức mạnh bảo vệ quần đảo Trường Sa, trở thành điểm tựa vững chắc cho nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển, đảo.

Với những thành tích xuất sắc trong chiến đấu và xây dựng, Lữ đoàn vinh dự được Đảng và Nhà nước hai lần phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân (năm 1983 và 2004); 11 tập thể và 4 cá nhân được tuyên dương danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân, cùng nhiều phần thưởng cao quý khác, như 15 Huân chương Quân công, 708 Huân chương Chiến công và Huân chương Bảo vệ Tổ quốc các hạng đối với tập thể và cá nhân.

Lữ đoàn 101 tổ chức chào cờ đầu năm 2025. Ảnh: TRUNG HIẾU
 Cán bộ, chiến sĩ bảo quản súng STV-380. Ảnh: TRUNG HIẾU

Trong giai đoạn đổi mới, Lữ đoàn 101 tập trung xây dựng đơn vị tinh, gọn, mạnh, nâng cao chất lượng huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, đáp ứng yêu cầu xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại. Lữ đoàn quán triệt sâu sắc các nghị quyết, chỉ thị của cấp trên và tiến hành đồng bộ nhiều biện pháp để nâng cao chất lượng huấn luyện theo phương châm “cơ bản, thiết thực, vững chắc”.

Nội dung huấn luyện được xây dựng sát với thực tế chiến đấu, phù hợp với đối tượng tác chiến, tổ chức biên chế và trang bị hiện đại, là đơn vị đi đầu trong huấn luyện hiệp đồng đổ bộ đường biển, đổ bộ đường không. Lữ đoàn thường xuyên tổ chức và tham gia các cuộc diễn tập ở nhiều cấp độ, bảo đảm an toàn tuyệt đối về người và vũ khí trang bị. Từ những kết quả trong huấn luyện, Lữ đoàn liên tục được Bộ Quốc phòng và Bộ tư lệnh Quân chủng Hải quân tặng Cờ “Đơn vị huấn luyện giỏi” và “Đơn vị huấn luyện thể lực và hoạt động thể thao giỏi”.

Đơn vị thực hiện nghiêm túc việc xây dựng nền nếp chính quy, rèn luyện kỷ luật, lễ tiết tác phong quân nhân luôn được duy trì chuẩn mực, tạo nên nét đẹp văn hóa của đơn vị. Lữ đoàn đặc biệt chú trọng xây dựng đơn vị vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức, phát huy tốt vai trò, trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, đặc biệt là cán bộ chủ trì các cấp. Đơn vị cũng đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, gắn với cuộc vận động “Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ - Người chiến sĩ Hải quân thời kỳ mới”.

Chỉ huy Lữ đoàn 101 bàn giao hỗ trợ xây nhà đồng đội tặng quân nhân có hoàn cảnh khó khăn. Ảnh: TRUNG HIẾU
Chiến sĩ tham gia xây dựng cảnh quan môi trường tại đơn vị. Ảnh: TRUNG HIẾU

Bên cạnh đó, Lữ đoàn thực hiện có hiệu quả phong trào thi đua “Ngành Hậu cần Quân đội làm theo lời Bác Hồ dạy”, xây dựng cảnh quan doanh trại “Chính quy - Sáng - Xanh - Sạch - Đẹp” và Cuộc vận động về “Quản lý, khai thác vũ khí trang bị kỹ thuật tốt, bền, an toàn, tiết kiệm và an toàn giao thông”, đồng thời đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng nhiều sáng kiến, cải tiến kỹ thuật.

Lữ đoàn luôn coi trọng và chăm lo xây dựng mối quan hệ đoàn kết, gắn bó máu thịt với nhân dân, tích cực hưởng ứng phong trào “Quân đội chung sức xây dựng nông thôn mới”, tham gia xóa đói giảm nghèo, giúp nhân dân trên địa bàn, địa phương kết nghĩa, phòng chống thiên tai, dịch bệnh Covid-19. Thực hiện tốt chương trình “Hải quân nhận đỡ đầu con ngư dân”, xây dựng mối quan hệ đoàn kết quân - dân gắn bó nghĩa tình.

Kỷ niệm 60 năm Ngày truyền thống, Lữ đoàn 101 vinh dự đón nhận Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Nhì - sự ghi nhận của Đảng, Nhà nước và nhân dân đối với những cống hiến to lớn của các thế hệ cán bộ, chiến sĩ đơn vị. Với bề dày truyền thống hào hùng và quyết tâm cao, Lữ đoàn 101 sẽ tiếp tục viết tiếp những trang sử vẻ vang, bảo vệ vững chắc biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc.

Đại tá PHẠM DUY HƯỚNG, Bí thư Đảng ủy, Chính ủy Lữ đoàn 101

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Quốc phòng an ninh xem các tin, bài liên quan.