Tiếng vang Điện Biên trong hậu địch qua câu chuyện của một điệp báo

QĐND - Tin chiến thắng ở Chiến dịch Điện Biên Phủ đã làm choáng váng hàng ngũ binh lính Pháp và chính quyền tay sai ở thị xã Sơn Tây lúc ấy. Tôi đã dành nhiều thời gian tiếp xúc với điệp báo viên Đào Thiện Thùy, với Tổ trưởng điệp báo Nguyễn Công Bình (sau là Cục trưởng B15 Tổng cục 5 Bộ Công an), Tổ trưởng điệp báo Phùng Hiền Thiết (sau là Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao), ông Lê Việt Tiến, nguyên Bí thư Đảng ủy Ty Công an Sơn Tây... để có những tư liệu đáng tin cậy dùng trong bài viết này.

Tháng 3-1954, trên khắp các ngả phố của thị xã Sơn Tây lúc nào cũng đầy khách qua lại. Họ từ các vùng quê Ba Vì, Quốc Oai, Thạch Thất, Đan Phượng kéo về; từ huyện Vĩnh Lạc bên Vĩnh Yên vượt sông Hồng sang.

Họ đưa các sản phẩm nông nghiệp đến thị xã. Họ cũng là những người cung cấp cho bà con nội thị nhiều chuyện, nhiều tin từ bốn phương:

- Nghe đâu trên Điện Biên Phủ ta đang chuẩn bị đánh to. Bên Vĩnh Lạc chúng tôi nhân dân đi dân công hỏa tuyến nhiều lắm.

- Ba Vì, Quốc Oai cũng vậy. Có người nhiều tuổi cũng đi.

- Báo Nhân Dân vừa đăng thư Bác Hồ động viên các chiến sĩ Điện Biên.

- Báo Cứu Quốc đăng tin đêm 13-3-1954 ta đã chiếm Him Lam, sáng 15-3 ta chiếm đồi Độc Lập, ngày 17-3 địch ở bản Kéo đã ra đầu hàng.

Phiên chợ nào cũng vậy, họ nói chuyện công khai. Các nhân viên cảnh sát coi chợ thấy vậy cũng bỏ qua, vờ như không biết.

Điệp báo viên Đào Thiện Thùy (bên trái) trong vai Phó ty Công an ngụy cùng hai cảnh binh ở Sơn Tây đầu năm 1954.

Những chuyện này, hai vợ chồng điệp báo viên Đào Thiện Thùy và Nguyễn Thị Đào vẫn thường trao đổi với nhau. Vợ Đào Thiện Thùy đã được công an Sơn Tây chỉ định làm giao liên cho mạng lưới điệp báo Sơn Tây. 

Một hôm, điệp báo viên Đào Thiện Thùy nhận chỉ thị vùng kháng chiến:

“Chị Nguyên(1)

Cho biết phản ứng của Pháp-ngụy, đặc biệt trong hàng ngũ chỉ huy cấp trên, sau những thất bại đầu tiên của chúng ở Điện Biên. Báo ngay, càng sớm càng tốt.

                                                           28-3-1954                                        

                                                           Anh Cả(2)"

Để có báo cáo ra vùng tự do kháng chiến, Thùy lúc thì gặp Trưởng Ty công an ngụy Vũ Thám, lúc gặp Trưởng phòng nhì Pháp Pác-pi-ông (Parpillon), lúc gặp Đại tá Ka-lê-viêng (Kalévien), Tư lệnh Đặc khu Sơn Tây.

Chỉ sau ít hôm, báo cáo của "chị Nguyên" đã được chuyển ra “anh Cả”:

“Anh Cả

1) Sĩ quan Pháp rất hoang mang, Đại tá Ni-cót (Nicot), chỉ huy không quân vận tải ở Hà Nội điện than phiền với Tướng Lô-danh (Lauzin), Tư lệnh không lực Viễn Đông rằng các máy bay đã bay cao tới 6.500 bộ vẫn bị cao xạ Việt Minh bắn rơi.

2) Suốt mấy ngày qua, trong phòng làm việc của các cơ quan đầu não tỉnh chỉ bàn tán xôn xao chuyện quân Pháp đang thất bại ở Điện Biên Phủ.

                                                                          Nguyên”

Một báo cáo tiếp của Thùy được chị giao liên Chắt(3) chuyển ra ngoài:

 “Anh Cả

1) Tình hình giới cầm quyền ở Sơn Tây hiện nay không ổn định. Ai cũng chỉ muốn chóng hòa bình, nhất là khi nghe Hội nghị Giơ-ne-vơ sắp họp.

Nhiều sĩ quan Pháp đã mang đọc tờ báo Pháp In-phoóc-ma-xi-ông (Information) đưa lời tướng Cô-nhi (Cogny):Chúng ta không để Điện Biên Phủ biến thành cái bẫy đối với quân đội Pháp như hiện nay.

2) Một số pháo 105 và cối 120mm ở Kim Đái vừa bị điều lên bổ sung cho mặt trận Điện Biên Phủ. Bọn Pháp phản đối việc điều lính ở Sơn Tây đi.

                                                                    28-3-1954              

                                                                      Nguyên"                                     

Chủ tịch Hồ Chí Minh thăm Sơn Tây ngày 23-2-1958. Ông Phùng Hiền Thiết, Tổ trưởng Tổ điệp báo Sơn Tây năm 1954 đi ngoài cùng, bên trái.

Thùy được biết, suốt từ đầu tháng 4-1954, tối nào cũng vậy, trước giờ ngủ, Trưởng phòng nhì Pác-pi-ông đều xếp thời gian nghe các đài phương Tây đưa tin về Điện Biên Phủ. Pác-pi-ông cho rằng, đó là để “biết địch biết ta”.

Hắn đã trao đổi với những sĩ quan dưới quyền nguồn tin của các đài:

- Việt Minh đã tiến đánh vào Uy-ghét (Huguette) (tây sân bay Mường Thanh). Quân Viễn chinh Pháp đã đánh lui bốn đợt tiến công từ 30-3 đến 23-4 nhưng cuối cùng ngày 23-4-1954 Uy-ghét cũng đã bị Việt Minh đánh bại. 

- Đêm 6-5-1954, Việt Minh đã tiến đánh cao điểm cuối cùng của Ê-li-an (Éliane) (đồi A1 trong cụm các đồi A) và sáng 7-5-1954 toàn bộ cụm cao điểm Ê-li-an đã bị Việt Minh kiểm soát.

“ - Toàn bộ tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ đã bị quân đội Việt Minh chiếm lĩnh chiều ngày 7-5-1954.

    - Tại trụ sở quốc hội Pháp ở Buốc-bông (Bourbon) (Paris), Thủ tướng La-ni-en (Laniel) trong bộ tang phục đen nghẹn ngào thông báo: "Chính phủ vừa được tin tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ đã thất thủ".

    - Tại Hoa Kỳ, thứ Bảy ngày 8-5-1954 là ngày nghỉ cuối tuần nhưng khi nghe tin Điện Biên Phủ thất thủ, Tổng thống Ai-xen-hao vẫn triệu tập Hội đồng An ninh quốc gia mở rộng, thông báo thất bại của Pháp ở Việt Nam".

Những nguồn tin về tình hình Pháp-ngụy ở Sơn Tây đều được điệp báo viên Đào Thiện Thùy báo cáo ra vùng tự do qua các chị giao liên Đào và Chắt.                                                                                   

Sau ngày họp Hội nghị Giơ-ne-vơ, Thùy viết tiếp báo cáo ra "anh Cả":

“Anh Cả

Ngay sau khi nghe tin quân Pháp thất bại ở Điện Biên Phủ, rồi biết tin Hội nghị Giơ-ne-vơ đã họp, bọn ngụy quyền rất hoang mang. Biết tin đã đình chiến ở Triều Tiên, chúng muốn Đông Dương cũng sẽ đình chiến.

                                                        10-7-1954 

                                                           Nguyên”

Điệp báo viên Đào Thiện Thùy cho biết, ông rất vui mừng được nghe các đài phương Tây đưa tin liên tục Hội nghị Giơ-ne-vơ về Đông Dương:

 “ …Đúng một ngày sau khi quân Việt Minh thắng lợi ở Điện Biên Phủ. 16 giờ 30 phút ngày 8-5-1954, Hội nghị Giơ-ne-vơ về hòa bình ở Đông Dương đã khai mạc, họp phiên đầu tiên...

- 3 giờ 30 phút ngày 21-7-1954, ký Hiệp định Giơ-ne-vơ.

- 17 giờ 30 phút ngày 21-7-1954. Hội nghị Giơ-ne-vơ bế mạc”.                    

Thời gian này, các tờ Báo Nhân Dân, Cứu Quốc… đã được công khai chuyền tay nhau trong nhân dân thị xã Sơn Tây. Bà con đọc rồi nói chuyện với nhau về chiến thắng Điện Biên Phủ, về chiến thắng trên các mặt trận đấu tranh ngoại giao của ta ở Hội nghị Giơ-ne-vơ, ở Hội nghị Trung Giã.

Ngoài ra, anh chị em các đoàn thể “Thanh niên cứu quốc”, “Phụ nữ cứu quốc”, “Nông dân cứu quốc” cử đại biểu đến tận nhà nhiều công nhân, viên chức các nhà máy đèn, máy nước, công sở… vận động đấu tranh không cho địch phá hoại hoặc vận chuyển máy móc, dụng cụ ra đi trước khi ta vào tiếp quản. Nhiều buổi tối anh chị em học những bài hát “Tiến về Hà Nội”, “Hồng Hà”, “Sông Lô”…. chuẩn bị đón bộ đội về giải phóng Sơn Tây. Không khí phấn khởi ngày càng lan rộng khắp các tầng lớp nhân dân toàn thị xã.

---------------

(1) Mật danh của điệp báo viên Đào Thiện Thùy.

(2) Mật danh của Trưởng ty Công an Sơn Tây của ta ngoài vùng tự do kháng chiến thời ấy.

(3)Chị Chắt cùng chị Đào (vợ Đào Thiện Thùy) là hai giao liên của mạng điệp báo Sơn Tây thời gian này.

ĐỖ SÂM