QĐND Online - Trải qua 15 năm xây dựng và chiến đấu (1954-1968), Sư đoàn 312 đã hoàn thành tốt nhiệm vụ xây dựng, huấn luyện chiến đấu bảo vệ miền Bắc và chi viện lực lượng cho chiến trường miền Nam; tham gia xây dựng kinh tế, hàn gắn vết thương chiến tranh. Qua xây dựng, huấn luyện, Sư đoàn đã trưởng thành về nhiều mặt, xứng đáng là sư đoàn chủ lực, cơ động của Bộ, sẵn sàng lên đường đi các chiến trường cùng toàn quân, toàn dân đẩy mạnh sự nghiệp kháng chiến chống Mỹ, cứu nước đến thắng lợi hoàn toàn.

Tháng 4/1969, với tinh thần “Giúp bạn là tự giúp mình”, Sư đoàn 312 được giao nhiệm vụ tổ chức một bộ phận lực lượng tương đương một trung đoàn hỗn hợp gồm bộ binh, công binh, pháo binh, đặc công, phòng không sang chiến trường Lào làm nhiệm vụ quốc tế, phối hợp với các lực lượng vũ trang yêu nước Lào và bộ đội tình nguyện Việt Nam mở chiến dịch tiến công địch ở Mường Sủi.

Mường Sủi là chiến dịch đầu tiên Sư đoàn tham gia sau một thời gian dài huấn luyện, xây dựng. Lực lượng Sư đoàn tham gia chiến dịch chỉ có một bộ phận, gồm nhiều đơn vị hợp lại, nhưng đã hiệp đồng tốt, chiến đấu dũng cảm, kiên cường, lập công xuất sắc.

Các trận chiến đấu ở Phu San, Phu Sủng thể hiện quyết tâm chiến đấu cao và tinh thần khắc phục khó khăn, hiệp đồng chặt chẽ giữa các binh chủng với hỏa lực, giữa lực lượng chốt giữ trận địa với lực lượng cơ động, giữa đơn vị ở phía trước và ở phía sau, chiến đấu liên tục giữ vững trận địa, đánh bại ý đồ của địch, tạo thế cho chiến dịch phát triển giành thắng lợi hoàn toàn.

Tiếp đó, Sư đoàn lại 180 ngày đêm (25/10/1969 - 25/4/1970) liên tục chiến đấu, vượt qua muôn vàn khó khăn, thử thách, sát cánh cùng các đơn vị bạn đập tan cuộc hành quân “Cù Kiệt” (Rửa Hận) của địch, thu hồi cao nguyên Cánh đồng Chum - Xiêng Khoảng.

Đây là chiến dịch đầu tiên Sư đoàn sử dụng lực lượng lớn, tự vận chuyển cơ sở vật chất, bảo đảm chiến đấu trên tuyến đường dài gồm 12 cung vận chuyển bộ từ tuyến hậu cần chiến lược tới tuyến chiến đấu. Là trận ra quân đầu tiên quy mô sư đoàn trong kháng chiến chống Mỹ, đánh với đối tượng mới, toàn Sư đoàn đã phát huy tinh thần tích cực, chủ động, anh dũng chiến đấu và khắc phục khó khăn, phát huy nhiều cách đánh, liên tục tiến công, hoàn thành nhiêm vụ của chiến dịch, góp phần giữ vững và mở rộng vùng giải phóng của Lào.

Trải qua 11 tháng làm nhiệm vụ quốc tế ở Lào, Sư đoàn 312 liên tục chiến đấu và công tác, đánh hơn 200 trận, diệt hơn 2.100 tên, diệt 4 tiểu đoàn địch, đánh thiệt hại nặng 6 tiểu đoàn khác, bắn cháy 34 máy bay, vận chuyển 400 tấn hàng phục vụ chiến dịch và dự trữ, vận chuyển và cứu chữa 1.352 thương binh. Cán bộ và chiến sĩ Sư đoàn đã nêu cao tinh thần khắc phục khó khăn, mưu trí, sáng tạo, hoàn thành tốt nhiệm vụ. Có 64 đơn vị và 161 cá nhân được tặng thưởng Huân chương các loại. Riêng Sư đoàn được tặng bức trướng “Đơn vị lập công xuất sắc” cùng Huân chương Itxala cao quý của Lào.

Thử thách nối tiếp thử thách, chiến công nối tiếp chiến công. Trong mùa khô 1971-1972, Sư đoàn 312 lại được giao nhiệm vụ phố hợp với các đơn vị bạn Lào mở chiến dịch tiến công khôi phục Cánh đồng Chum, mang mật danh là chiến dịch Z. Trong chiến dịch này, Sư đoàn đã đánh 2 trận lớn quy mô sư đoàn, có các đơn vị binh chủng phối hợp; 2 trận quy mô trung đoàn; 4 trận quy mô tiểu đoàn, tiêu diệt 8 tiểu đoàn địch, đánh thiệt hại nặng 5 tiểu đoàn khác, loại khỏi vòng chiến đấu 2.811 tên, bắt 109 tên, phá hủy 3 trận địa pháo, bắn rơi 54 máy bay, giải phóng hoàn toàn khu vực Cánh đồng Chum - Thẩm Lửng - Sảm Thông (chưa kể việc đánh tan các đơn vị quân Vàng Pao trong đợt phản kích ở nam Cánh đồng Chum tháng 2/1972).

Chiến dịch đánh dấu bước trưởng thành của sư đoàn trong chiến đấu hiệp đồng binh chủng, đánh lớn, diệt gọn quân địch ở chiến trường rừng núi. Sư đoàn 312 đã cùng các đơn vị bạn, các lực lượng vũ trang cách mạng Lào đánh bại hai lực lượng xung kích của Mỹ ở Lào, giải phóng Cánh đồng Chum - Sảm Thông và bắc Long Chẹng. Kết thúc chiến dịch, Sư đoàn được tặng Huân chương Quân công hạng Hai và được Bộ Tư lệnh Cánh đồng Chum của bạn tặng bức trướng “Đơn vị lập công xuất sắc mùa khô năm 1972”.

Từ chiến dịch Mường Sủi đến các chiến dịch 139, chiến dịch 74B và chiến dịch Z, cán bộ, chiến sĩ Sư đoàn 312 đã vượt qua nhiều khó khăn, gian khổ, chiến đấu anh dũng, tô thắm truyền thống đoàn kết chiến đấu quốc tế cao cả, son sắt giữa Đảng, quân đội và hai dân tộc Việt-Lào anh em.

Tháng 4/1972, Sư đoàn 312 hành quân từ Cánh đồng Chum về Quân khu 4 để củng cố tổ chức, bổ sung quân số và vũ khí trang bị. Tháng 7/1972, Sư đoàn được lệnh lên đường tham gia cuộc chiến đấu bảo vệ vùng giải phóng Quảng Trị. Đến tháng 3/1973, Sư đoàn 312 đã chiến đấu liên tục 8 tháng trên chiến trường Quảng Trị.

Quá trình tham gia chiến đấu, lãnh đạo chỉ huy Sư đoàn và các đơn vị đã chọn vị trí xây dựng trận địa vững chắc, vận dụng nhiều cách đánh dũng cảm, linh hoạt, kết hợp giữa đánh địch ở phía trước và đánh địch ngay trên trận địa. Hơn 200 ngày, đêm liên tục chiến đấu, cán bộ, chiến sĩ Sư đoàn đã vượt qua mọi khó khăn, gian khổ, ác liệt, đánh hàng trăm trận lớn nhỏ, diệt và làm bị thương 6.470 tên địch, diệt 1 đại đội và 19 trung đội, đánh thiệt hại nặng các tiểu đoàn dù 6, 7, 9, 11, bắn rơi 4 máy bay, bắn cháy 15 xe tăng, xe bọc thép, thu nhiều vũ khí và trang bị của địch.

Trong những ngày chiến đấu phòng ngự ác liệt ở Quảng Trị, Sư đoàn đã phải bổ sung quân số tới 13 lần, mỗi lần khoảng 500 chiến sĩ mới. Cán bộ, chiến sĩ Sư đoàn đã nêu cao chủ nghĩa anh hùng cách mạng, truyền thống Đại đoàn Chiến Thắng, vượt lên mọi gian khổ, hy sinh, lập nên những chiến công xuất sắc ở Đồi Xanh, Như Lệ, Tích Tường, cụm điểm cao 52, 29, 15 nam sông Thạch Hãn.

Quá trình chiến đấu ở Quảng Trị, Sư đoàn đã đúc rút được nhiều kinh nghiệm về xây dựng trận địa phòng ngự vững chắc, về tổ chức chỉ huy trong chiến đấu tiến công hiệp đồng binh chủng tiêu diệt địch, giải phóng đất đai, xây dựng thế trận phòng ngự đánh địch phản kích, nhất là trong mùa mưa lũ, bảo vệ vùng giải phóng. Đây là những trang mới trong lịch sử truyền thống vẻ vang của Sư đoàn.

Ngày 24/10/1973, Quân đoàn 1 được thành lập gồm 3 sư đoàn bộ binh, 1 sư đoàn phòng không, 1 lữ đoàn xe tăng, 1 lữ đoàn công binh, 1 lữ đoàn pháo binh, 1 trung đoàn thông tin, các đơn vị binh chủng, phục vụ và các cơ quan.

Trong đội hình Quân đoàn 1 tham gia chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử (1975), Sư đoàn 312 đã thực hiện thắng lợi cuộc hành quân thần tốc từ Thanh Hóa vào Đồng Xoài trong 14 ngày đêm, kịp thời tham gia trận quyết chiến chiến lược- Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử.

Trong tác chiến, Sư đoàn đã thực hiện tiến công bằng sức mạnh binh chủng hợp thành, đập tan lực lượng quan trọng và chủ yếu của địch trên tuyến “tử thủ” bắc Sài Gòn; tiêu diệt và làm tan rã toàn bộ Sư đoàn 5 ngụy, diệt 279 tên, bắt 7.740 tên, gọi hàng 3.500 tên, thu 327 xe các loại, giải phóng thị xã và toàn tỉnh Bình Dương, góp phần vào chiến thắng chung của Chiến dịch Hồ Chí Minh, giải phóng Sài Gòn, giải phóng hoàn toàn miền Nam.

Ngày 1/5/1975, cùng với các đơn vị thuộc cánh quân chủ lực tiến vào giải phóng Sài Gòn, Sư đoàn 312 được giao nhiệm vụ quân quản thành phố và tiếp quản các cơ sở quân sự của địch. Sư đoàn đã làm tốt công tác quản lý bộ đội, nâng cao ý thức tổ chức, kỷ luật và tinh thần cảnh giác cách mạng, hoàn thành nhiệm vụ tiếp quản. Đồng thời cùng với cán bộ và nhân dân truy quét tàn binh địch, thu hồi, quản lý trang bị, vũ khí địch, tham gia xây dựng chính quyền cách mạng và lực lượng vũ trang ở cơ sở, góp phần đưa đời sống và sản xuất của nhân dân nhanh chóng ổn định. Cán bộ và chiến sĩ Sư đoàn đã làm tốt chức năng đội quân công tác, tô thắm thêm truyền thống tốt đẹp của “Bộ đội Cụ Hồ”.

Ngày 15/5/1975 tại Sài Gòn, quân và dân ta tổ chức trọng thể cuộc mít tinh, duyệt binh mừng chiến thắng vĩ đại của dân tộc. Trong ngày vui đại thắng, cán bộ và chiến sĩ Sư đoàn 312 đội ngũ chỉnh tề cùng các quân chủng, binh chủng toàn quân và các đoàn đại biểu của nhiều tầng lớp nhân dân Sài Sòn rầm rộ tiến qua lễ đài giữa tiếng hoan hô chào đón của hàng vạn quần chúng nhân dân. Đây là cuộc duyệt binh và diễu hành lịch sử của quân đội ta, của các lực lượng vũ trang địa phương, các đoàn thể và tầng lớp nhân dân Sài Gòn giữa thành phố mang tên Bác Hồ kính yêu.

Tổ quốc đã thống nhất. Từ đây, trong đội hình Quân đoàn 1 và sau chặng đường 25 năm chiến đấu, chiến thắng vẻ vang với biết bao thử thách, hy sinh và những chiến công oanh liệt, Sư đoàn 312 cùng với toàn quân bước vào một thời kỳ mới: Thời kỳ xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Sau ngày Tổ quốc độc lập, thống nhất, nhận thức đúng đắn vai trò của sư đoàn chủ lực, cơ động trước yêu cầu bảo vệ và xây dựng đất nước, cán bộ và chiến sĩ Sư đoàn đã hăng hái luyện tập quân sự, học tập chính trị, xây dựng đơn vị theo hướng “cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại”, đồng thời tích cực lao động sản xuất hàn gắn vết thương chiến tranh.

Để tham gia bảo vệ sự toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc ở biên giới Tây Nam và phía Bắc, toàn Sư đoàn đã nhanh chóng tập trung huấn luyện nâng cao sức mạnh chiến đấu, cử hàng nghìn cán bộ, chiến sĩ tăng cường cho các đơn vị bạn chiến đấu bảo vệ biên giới Tây Nam, đồng thời hai lần tham gia chiến đấu bảo vệ biên giới phía bắc của Tổ quốc.

Những năm gần đây, trong đội hình của Quân đoàn 1, Sư đoàn đã thực hiện tốt nhiệm vụ sẵn sàng chiến đấu và xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện theo đường lối đổi mới của Đảng. Nhiều năm liền, Sư đoàn dẫn đầu phong trào thi đua của Quân đoàn.

58 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, Sư đoàn không ngừng rèn luyện bản lĩnh và nâng cao trình độ sẵn sàng chiến đấu, từ tác chiến phân tán đánh nhỏ, tiến lên đánh tập trung hiệp đồng quân binh chủng quy mô lớn cấp sư đoàn và tham gia chiến đấu hiệp đồng quân binh chủng trong đội hình quân đoàn và nhiều quân đoàn, với nhiều hình thức tác chiến phong phú như đánh vận động, đánh công sự vững chắc, tiến công, phản công, phòng ngự trận địa. Ở hình thức tác chiến nào, Sư đoàn cũng tìm ra cách đánh sáng tạo với hiệu suất chiến đấu ngày càng cao. Qua chiến đấu, Sư đoàn đã tích lũy được nhiều kinh nghiệm quý, góp phần làm phong phú nghệ thuật quân sự Việt Nam.

Từ trong xây dựng, chiến đấu gian khổ, ác liệt, truyền thống “Đoàn kết - Anh dũng - Chiến thắng” của Sư đoàn được tôi luyện, phát huy mạnh mẽ.

Truyền thống “Đoàn kết” là yếu tố hết sức quan trọng để tạo nên sức mạnh chiến đấu. Vì vậy, lớp lớp cán bộ, chiến sĩ không ngừng củng cố và phát huy truyền thống này trong học tập rèn luyện và chiến đấu. Trong những ngày tháng thiếu cơm, nhạt muối thời kỳ kháng chiến chống Pháp hay trên chiến trường nước bạn, những ngày chiến đấu cực kỳ gian khổ, ác liệt ở Quảng Trị hay những ngày phân tán, phối hợp chiến đấu với các đơn vị bạn, nhờ có trên, dưới đoàn kết một lòng, đoàn kết với đơn vị bạn, đoàn kết với nhân dân mà Sư đoàn đã vượt qua mọi khó khăn và chiến thắng vẻ vang. Cán bộ, Đảng viên không những là hạt nhân đoàn kết nội bộ, nhường cơm, sẻ áo, chia lửa cho nhau, tạo thuận lợi cho bạn, giành khó khăn về mình, mà còn là nhân tố tạo nên sự phát triển mới, sinh động trong khối đoàn kết, nhất trí vững mạnh của toàn Sư đoàn.

Truyền thống “Anh dũng” của Sư đoàn không chỉ dừng lại ở tinh thần chiến đấu tiến công dũng mãnh, phòng ngự kiên cường, dám xả thân vì dân, vì nước, vì nghĩa vụ quốc tế cao cả, mà còn biểu hiện ở tiêu chí của cán bộ, chiến sĩ là nắm vững khoa học và nghệ thuật quân sự trong công tác tổ chức, chỉ huy sáng tạo, trong vận động chiến thuật và thực hành chiến đấu.

Cùng với những anh hùng, chiến sĩ thi đua trong kháng chiến chống Pháp, đã có thêm nhiều anh hùng, dũng sĩ trong kháng chiến chống Mỹ như: Hoàng Đăng Miện, Nguyễn Thế Thao, Nguyễn Văn Được, Nguyễn Như Kim, Đỗ Viết Mạc, Nguyễn Xuân Quy, Nguyễn Văn Nhắc, Y Hòa, Phạm Hòa Bình và hàng nghìn cán bộ, chiến sĩ khác. Ngoài ra, còn có nhiều tập thể như tiểu đội dũng sĩ điểm cao 1378, đại đội 1, đại đội 6, tiểu đoàn 16, trung đoàn 165, trung đoàn 209 là những đơn vị Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân, bằng hành động thực tế của mình, đã không ngừng tô thắm truyền thống “Anh dũng” của Sư đoàn.

“Đoàn kết”, “Anh dũng” đã đưa đến hiệu quả “Chiến thắng”. Sư đoàn đã đánh thắng địch trên các địa bàn, các chiến trường; cả mùa mưa và mùa khô; cả trong tiến công và trong phòng ngự trận địa; cả trong đánh nhỏ, đánh vừa và đánh lớn. Sư đoàn đã ra quân là chiến thắng, thắng địch ngay từ trận đầu, thắng địch cả trong lúc khó khăn, thiếu thốn, tiêu diệt gọn từng đơn vị địch, từ một tiểu đoàn đến nhiều tiểu đoàn, trung đoàn địch.

Truyền thống “Đoàn Kết - Anh dũng - Chiến thắng” được biểu hiện không chỉ trong chiến đấu mà cả trong xây dựng thời bình cũng được cán bộ, chiến sĩ giữ gìn và phát huy. Là đơn vị có bề dày truyền thống trong lịch sử chiến đấu chống Pháp và chống Mỹ, Sư đoàn luôn luôn được Bộ Quốc phòng, Quân đoàn 1 chọn là đơn vị điểm về huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu và xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện. Từ sau khi đất nước thống nhất, trải qua 33 năm xây dựng, trưởng thành trong huấn luyện sẵn sàng chiến đấu, Sư đoàn luôn luôn hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ được giao.

Ghi nhận những đóng góp lớn lao của cán bộ, chiến sĩ Sư đoàn trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, ngày 15/1/1976, Quốc hội và Chính phủ đã quyết định tặng Sư đoàn danh hiệu cao quý “Đơn vị Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân”. Các trung đoàn trực thuộc Sư đoàn cũng đều vinh dự được Nhà nước tặng danh hiệu “Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân”.

Trong những năm thực hiện nhiệm vụ xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện theo đường lối đổi mới của Đảng, nhiều năm liền Sư đoàn luôn dẫn đầu phong trào thi đua khối các sư đoàn trong quân đoàn, được tặng thưởng nhiều phần thưởng cao quý của Nhà nước và quân đội.

Mỗi chiến công, mỗi bước trưởng thành của Sư đoàn trong 58 năm qua đều gắn liền với sự lãnh đạo đúng đắn, sáng tạo của Đảng và Bác Hồ, sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp của Quân ủy Trung ương và Bộ Tổng Tư lệnh, của Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Quân đoàn 1, sự giúp đỡ của các đơn vị bạn, công lao nuôi dưỡng, đùm bọc của nhân dân, sự giúp đỡ của anh em, bè bạn quốc tế.

Với truyền thống vẻ vang và kinh nghiệm phong phú của 58 năm chiến đấu, xây dựng, lớp cán bộ, chiến sĩ Sư đoàn 312 hôm nay đang ngày đêm nâng cao cảnh giác, ra sức rèn luyện, sẵn sàng chiến đấu cao, cùng toàn quân, toàn dân kiên quyết đập tan chiến lược “Diễn biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ của chủ nghĩa đế quốc và các thế lực thù địch, phản động, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, góp phần vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Đăng Vinh