Chiều cuối thu, xóm nhỏ vốn tĩnh lặng bên sông Cà Lồ bỗng chộn rộn hẳn lên. Người già, trẻ em đổ cả ra đầu ngõ. Mấy cô gái e lệ, má ửng hồng, hướng mắt về những bóng áo xanh đang rảo bước phía cuối con đường đất đỏ. Đám trẻ vui mừng vừa nhảy vừa reo: “A! Bộ đội về! Bộ đội về…”. Chỉ một loáng sau, những chàng lính trẻ, ba lô căng phồng trên vai đã tiến vào giữa xóm. Họ là những chiến sĩ thuộc Phân đội 2, Đơn vị M41 (Đoàn Chiến Thắng, Binh đoàn Quyết Thắng) đang thực hiện đợt huấn luyện dã ngoại, kết hợp làm công tác dân vận tại xóm Xuân Lai, xã Xuân Thu, huyện Sóc Sơn (Hà Nội).

Vừa đặt ba lô sau chặng hành quân hơn 20 cây số, các chiến sĩ đã bắt tay vào việc. Chỉ vài người đi liên hệ chỗ ở, số còn lại tay cuốc, tay xẻng bắt đầu dọn vệ sinh xung quanh xóm nhỏ. Ban đầu, mấy thôn nữ còn rụt rè, nhưng chỉ lát sau, một người, hai người, rồi hàng chục người, cùng cầm chổi, cầm xẻng ra lao động cùng bộ đội. Tiếng cười, tiếng nói râm ran cả xóm nhỏ. Chẳng mấy chốc, những đống rác lưu cữu lâu ngày đã được dọn sạch, cống rãnh được khơi thông, các ngõ xóm như rộng thêm ra. Ông Nguyễn Ngọc Luân, trưởng thôn mừng ra mặt: “Các chú bộ đội đến, có lẽ sẽ làm thay đổi cách nghĩ của dân xóm tôi, bà con sẽ không vứt rác bừa bãi ra ngõ xóm nữa…”.

Ngày thứ hai, mặt trời vừa nhô khỏi ngọn tre phía bờ sông Cà Lồ, người dân trong xóm Xuân Lai đã thấy bộ đội giăng kín con mương cuối làng, dẫn nước cho cánh đồng Bãi, lâu ngày đã bị bùn, rác lấp đầy. Chính vì thế, trưởng thôn Luân mới nhờ đơn vị ra đào đắp giúp. Cùng làm với bộ đội còn có các thanh niên trong chi đoàn, chị em chi hội phụ nữ. Ngay cả mấy bác cựu chiến binh, tuy tuổi đã cao, nhưng cũng xăng xái đào xới. Xế chiều, con mương dài mấy trăm mét như được khơi thông. Nhìn dòng nước dào dạt dưới chân tỏa về cánh đồng Bãi, cả quân, cả dân như quên đi cái nắng xiên khoai chói gắt trên cánh đồng.

Gặp chúng tôi trên cánh đồng Bãi, trung tá Đoàn Văn Vận, Phó chính ủy Đơn vị M41 cho hay: “Đây là đợt huấn luyện kết hợp làm công tác dân vận thứ hai trong năm của đơn vị. Nơi đơn vị đến đều là những địa bàn khó khăn, kinh tế chậm phát triển. Tính đến nay, đơn vị đã giúp nhân dân được hơn 5.200 ngày công, tổ chức khám bệnh, cấp thuốc cho hàng trăm trường hợp, tuyên truyền chính sách pháp luật, giao lưu văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao được hơn 20 buổi, với hơn 3.000 lượt người tham gia. Riêng tổ cắt tóc của đơn vị trong hai đợt đã cắt tóc cho hơn 750 lượt người. Kết quả giúp dân chưa phải là lớn, nhưng điều quan trọng là chúng tôi đã tạo phong trào, nếp sống mới cho địa phương…”.

Ngày chia tay, cả xóm Xuân Lai đều ra đồng muộn để đi tiễn bộ đội. Đoàn người đi tiễn còn dài hơn cả đội hình hành quân. Bà Hoàng Thị Quy, vợ liệt sĩ đã được cán bộ, chiến sĩ giúp tôn nền nhà từ những ngày đầu, nắm chặt tay cán bộ, chiến sĩ Phân đội 2 nghẹn ngào: “Các con nhớ sớm quay về xóm nhé. Bà con ở đây nhớ các con lắm”. Đúng là Bộ đội Cụ Hồ “đi dân nhớ, ở dân thương”.

Bài, ảnh: TRẦN ANH TUẤN và PHAN NGỌC ANH