Huấn luyện sẵn sàng chiến đấu. Ảnh: Internet

Sau chiến thắng vang dội từ chiến dịch Tây Nguyên ( Tháng 3-1975), thời cơ chiến lược mở ra, các chiến trường sôi động trong khí thế thần tốc, một ngày bằng hai mươi năm. Các đơn vị pháo binh-với tư cách lực lượng hoả lực quan trọng đã tham gia những trận đánh hiệu suất cao, đẩy nhanh đà hoảng loạn, suy sụp của bè lũ bán nước. Phải kể đến những trận đánh sau đây:

Khóa cửa Thuận An, Tư Hiền giải phóng Thừa Thiên - Huế.

Ngày 20 tháng 3 năm 1975, Quân khu Trị Thiên và Quân đoàn 2 mở chiến dịch tiến công Thừa Thiên - Huế nhằm tiêu diệt sư đoàn 1 ngụy, giải phóng cố đô. Theo kế hoạch, ngày 22-3-1975, sư đoàn 325 đã đánh chiếm Phú Lộc cắt quốc lộ 1 với Đà Nẵng, các hướng tây và bắc Thừa Thiên cũng tiến công mạnh. Quân địch chuẩn bị rút chạy theo đường biển qua cửa Thuận An, cửa Tư Hiền. Quân khu Trị Thiên lập tức hạ lệnh cho đại đội 3, Trung đoàn 16 bắn ngay vào quân địch ở cửa Thuận An, cảng Tân Mỹ. Đại đội 3 trang bị 2 khẩu pháo 130mm bí mật bố trí trận địa ở Phong Sơn sát đường 1, các khẩu đội đã lót đủ đạn.

Ngày 22-3 khi được lệnh, đại đội đã kịp thời nổ súng đúng trưa 22-3-1975 khoá chặt cửaThuận An. Trước sức tiến công mạnh của ta từ 3 hướng bắc, tây, nam vào thành phố, quân địch bắt đầu chạy khỏi Huế, Trung đoàn 164 được lệnh điều thêm pháo 130mm và Đ74 cơ động nhanh, bố trí ở La Sơn, Sơn Quả cùng đại đội 3 ở Phong Sơn. Với 2 khẩu ban đầu, sau tăng lên 18 khẩu, thế là từ ngày 23-3 ta bắn mạnh khoá chặt đường rút chạy bằng tàu biển của địch tạo điều kiện cho bộ binh, xe tăng đánh chiếm cố đô Huế ngày 25 tháng 3 và hợp vây ở cửa Thuận An, cửa Tư Hiền bắt toàn bộ quân địch ở Thừa Thiên - Huế.

Theo thống kê, lượng tiêu thụ đạn bắn vào cửa Thuận An và cửa Tư Hiền ngày 22- 3-1975 bắn 36 viên; ngày 23-3-1975 cũng bắn 800 viên, ngày 24-3-1975 bắn trên 1.000 viên; ngày 25-3-1975 bắn trên 1.000 viên... Với gần 3.000 viên đạn 130mm và Đ74 chúng ta đã tạo thành lưới lửa chặn đứng các đoàn tàu địch tiếp cận đón quân bỏ chạy, không cho chúng tiếp cận, tạo điều kiện chiến dịch tiến công giải phóng Thừa Thiên- Huế thắng lợi giòn giã. Ta tiêu diệt và bắt sống toàn bộ mấy vạn quân địch cùng tất cả các trang bị kỹ thuật hiện đại.
Bắn phá cảng, sân bay khu liên hợp quân sự Đà Nẵng.

Quân khu 5 và Quân đoàn 2 từ hướng Bắc-nam tức tốc mở chiến dịch tiến công giải phóng Đà Nẵng. Ngay từ đêm 25-3 các đơn vị pháo 130 và Đ74 của Lữ đoàn 164 Quân đoàn 2 đã cơ động chiếm lĩnh trận địa bắn ở Gia Bảy, đèo Mũi Trâu, Động Đen, một trận địa đã được chuẩn bị từ cuối năm 1974, có công sự, có phần tử sẵn sàng bắn tới các mục tiêu trong khu liên hợp quân sự Đà Nẵng. Được nhân dân giúp đỡ các đài quan sát đã bám sát các mục tiêu như sở chỉ huy quân đoàn 1 ngụy, sân bay Đà Nẵng, cảng Đà Nẵng...

Ngày 28-3 ở hướng bắc Sư đoàn 304, Sư đoàn 325 Quân đoàn 2 đã tiến công đánh chiếm một số căn cứ phía bắc và tây Đà Nẵng, ở cánh nam Sư đoàn 2 Quân khu 5 cũng tiến vào ngoại vi thành phố, trước nguy cơ bị tiêu diệt chúng dựa vào đường hàng không và đường biển để di tản.

Khẩn trương nắm chắc địch và tổ chức quan sát rõ mục tiêu, theo lệnh của Bộ chỉ huy chiến dịch, đúng trưa 28-3 pháo 130mm và Đ74 phát hoả, tập trung bắn phá đường băng, sở chỉ huy, đài không lưu sân bay và cảng Đà Nẵng. Sân bay trúng đạn, kho bom nổ, đường băng hỏng … đến chiều tối thì sân bay hoàn toàn tê liệt ngừng hoạt động; sau đó ta tập trung bắn vào cảng Đà Nẵng và bãi biển Mỹ Khê. Một số tàu đổ bộ trúng đạn bốc cháy, pháo ta tiếp tục bắn phá suốt đêm 28-3 vào cảng, các sở chỉ huy địch tạo điều kiện thuận lợi cho các sư đoàn có xe tăng chi viện từ nhiều hướng tiến công... Sáng 29-3 các cánh quân của ta đã đột kích vào thành phố và 15.00 giờ cùng ngày quân ta đã làm chủ hoàn toàn thành phố Đà Nẵng.

Trong công lao to lớn của quân và dân ta tiến công đánh chiếm khu liên hợp quân sự Đà Nẵng, bắt hàng chục vạn quân địch với đầy đủ trang bị vũ khí xe cộ phải nói đến vai trò hoả lực của pháo 130mm và Đ74. Các khẩu đội đã cơ động nhanh, bố trí trận địa, táo bạo, sử dụng hoả lực tập trung bắn kịp thời, vừa chế áp, vừa uy hiếp, khóa chặt 2 cửa rút chạy của địch là đường không và đường biển. Pháo binh đã tạo điều kiện thuận lợi cho các mũi tiến công hợp vây tiêu diệt quân địch.

Bắn phá sân bay Biên Hoà trước ngày mở chiến dịch cuối cùng

Sân bay Biên Hoà, căn cứ không quân chiến lược của địch, trước cửa ngõ Sài Gòn. Đại đội 26, Tiểu đoàn 2 (pháo 130mm) là một trong những đơn vị của Đoàn pháo binh Biên Hoà, vốn đã bám trụ chiến đấu ở mặt trận Vĩnh Linh từ những năm 1967- 1968 và tháng giêng năm 1975 đã vinh dự tham gia trận tiến công giải phóng thị xã Phước Long, nay lại nhận nhiệm vụ đánh phá sân bay Biên Hoà .

Với yêu cầu đánh liên tục, bám trụ dài ngày mà thời gian chuẩn bị lại gấp. 19.00 ngày 09-4- 1975 đại đội hành quân trong 3 đêm trên một con đường quân sự làm gấp dài 130km vừa đi vừa mở đường, 03.00 sáng ngày 11-4-1975 xe pháo tới trận địa, đúng 17.00 ngày 14-4-1975 đại đội bất ngờ bắn loạt đạn đầu tiên vào sân bay Biên Hoà, đạn trúng mục tiêu, quân địch rối loạn nhưng để giữ bí mật trận địa, lúc đầu ta chỉ bắn ban đêm, địch có di chuyển một số máy bay A37 về Cần Thơ và máy bay F5E về Tân Sơn Nhất nhưng chúng vẫn tiếp tục dựa vào đường băng bay đi đánh phá đội hình chiến đấu quân ta.

Mặc cho máy bay địch ném bom và pháo binh địch phản pháo, anh em vẫn kiên cường bám trụ và nghiên cứu cách đánh liên tục cả ngày lẫn đêm với phương pháp bắn giám thị và sử dụng linh hoạt từ đơn pháo đến trung đội và đại đội. Từ ngày 17-4 đại đội chỉ bắn khi quan sát thấy máy bay chuẩn bị xuất kích.

Qua thống kê số lần bắn từng ngày như sau: ngày 17-4, 5 lần bắn, đạn tiêu thụ 30 viên; ngày 18-4, 7 lần bắn, đạn tiêu thụ 20 viên; ngày 19-4, 10 lần bắn, đạn tiêu thụ 48 viên. Các ngày 20 đến 25 tháng 4, mỗi ngày bắn khoảng 7 - 8 lần, mỗi ngày đạn tiêu thụ khoảng 30 viên.

Kết quả, pháo binh ta đã bắn hỏng một số máy bay, đặc biệt hồi 15.30 ngày 22-4 đạn trúng kho bom, gây nổ cháy kéo dài đến sáng hôm sau. Đêm 25-4 sân bay bị tê hệt hoàn toàn do đạn bắn trúng hỏng đường băng, chúng đã di rời số máy bay còn lại về Tân Sơn Nhất. Chiến công của đại đội 26 pháo 130mm chiến đấu ròng rã 12 ngày đêm với 326 viên đạn đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chia lửa cho chiến trường Xuân Lộc, khoá chặt sân bay chiến lược Biên Hoà. Ngày 26-4, ngày sân bay Biên Hoà đóng cửa cũng là ngày "N", mở màn chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử.

Bắn phá sân bay Tân Sơn Nhất

Nhiệm vụ đánh phá sân bay Tân Sơn Nhất, được Bộ chỉ huy chiến dịch giao cho pháo binh. Cơ quan pháo binh chiến dịch đã giao cho nhiều đơn vị cùng đảm nhiệm, có cả pháo ĐKB. Pháo binh Quân đoàn 2 được vinh dự nhận nhiệm vụ đó bằng cách dựa vào thế tiến công theo hướng tác chiến của quân đoàn sau khi đánh chiếm quận lỵ Long Thành thì chiếm lĩnh trận địa tại Nhơn Trạch để thực hiện nhiệm vụ.

Tiểu đoàn 3 pháo 130mm của lữ đoàn 164 được giao nhiệm vụ và hành quân theo đội hình của Sư đoàn 325.

Chiều 27-4, sư đoàn đã chiếm được quận lỵ Long Thành. Tiểu đoàn tiến lên vừa hành quân vừa chiến đấu với các ổ đề kháng còn sót lại ở dọc đường và phải chờ công binh bảo đảm phà vượt sông ở Phước Thiện nên đến đêm 28-4 mới tới Nhơn Trạch. Tới nơi, tiểu đoàn khẩn trương triển khai đội hình và chuẩn bị phần tử bắn. Đúng 04h30 ngày 29-4-1975 toàn tiểu đoàn bắn loạt đạn đầu tiên vào sân bay Tân Sơn Nhất (sân bay này từ tối 27-4 đã bị pháo ĐKB bắn phá dữ dội và chiều 28-4 bị không quân ta oanh tạc) giờ đây lại bị pháo 130mm của ta bắn phá, có lúc bắn gấp, lúc bắn giám thị cả ngày và đêm 29-4-1975 làm sân bay gián đoạn hoạt động.

Đến sáng 30-4-1975 tiểu đoàn được lệnh ngừng bắn vì bộ binh và xe tăng của Quân đoàn 3 bắt đầu tiến công đánh chiếm sân bay. Như vậy, từ ngày 28-4 đến 30-4 pháo 130mm đã hên tục bắn phá sân bay với khoảng 1.200 đạn, làm cho sân bay tê liệt góp phần vào thắng lợi chung của chiến dịch.

Bắn phá Bộ tổng tham mưu ngụy.

Quân đoàn 1 đảm nhiệm tiến công từ hướng Bắc (1 trong 5 hướng tiến công đánh chiếm Sài Gòn - Gia Định) có nhiệm vụ đánh chiếm bộ tổng tham mưu ngụy. Ngày 29-4 sau khi đánh chiếm Tân Uyên (Bình Dương), Sư đoàn 320B tổ chức mũi thọc sâu bằng xe cơ giới có xe tăng và pháo 85mm đi cùng do Trung đoàn 48 đảm nhiệm.

Đại đội 806 đúng 10h 00 ngày 30-4-1975 đã triển khai phần tử, bắn chính xác vào trung tâm sở chỉ huy của cơ quan bộ tổng tham mưu ngụy Sài Gòn với 43 phát đạn.

Sáng 30-4 bị thiết đoàn 3 ngụy chặn đánh, xe tăng của ta cùng bộ binh đã tiêu diệt thiết đoàn 3 địch và bắt sống 8 xe tăng M41 bắt chúng lái xe dẫn đường đánh thẳng vào bộ tổng tham mưu ngụy. Tiểu đoàn 2 pháo 130mm Lữ đoàn 45 được phối thuộc cho sư đoàn chi viện trực tiếp cho Trung đoàn 48 tiến công, khi bộ phận đi đầu của tiểu đoàn hành quân đến ngã ba Búng thì được lệnh triển khai trận địa.
(Theo kế hoạch đại đội sẽ bắn 48 phát, nhưng mới bắn đến phát thứ 43 đã được lệnh tạm ngừng vì mục tiêu đã bị chế áp, bộ binh và xe tăng đã xung phong đánh chiếm mục tiêu). Đây cũng là một trận đánh triển khai kịp thời pháo 130mm chi viện bộ binh chiến đấu thọc sâu vào mục tiêu trọng yếu.Đại tướng Hoàng Văn Thái đã từng đánh giá: "... Pháo binh Việt Nam không những phải đánh giỏi trong chiến dịch, chiến đấu mà còn phải nhạy bén về chiến lược để đón bắt ý đồ chiến lược, luôn luôn chủ động chuẩn bị sẵn sàng, quyết tâm thực hiện đánh theo yêu cầu chiến lược. Điều đó không chỉ nói lên bản lĩnh chiến đấu mà còn thể hiện phẩm chất chính trị của Binh chủng Pháo binh, một binh chủng kỹ thuật hiện đại của quân đội ta... "

TRẦN DANH (lược thuật)