QĐND Online - Địch dựng những màn đạn đỏ lừ, ngăn cản hướng xung phong của bộ đội ta, anh em thương vong cũng nhiều mà chưa mở được cửa. Vừa qua đợt chỉnh huấn, tinh thần bộ đội lên cao, nhưng, da thịt con người chứ đâu phải súng đồng, đạn thép mà đọ. Trung đoàn trưởng Phạm Hồng Sơn lo lắng… không thể để chiến sĩ hy sinh một cách vô ích. Phải có cách nào, từ giao thông hào gần sát hàng rào dây thép gai kia, mở cửa tấn công?...

Lòng Mẹ! Lòng Đất! Phải rồi, ta sẽ cho chiến sĩ “độn thổ” dùng phương pháp “xuyên sơn giáp” qua hàng rào thép gai kia, lọt vào tung thâm địch mà bung lên, quả cảm. Cách đánh lấn này, nhanh chóng được phổ biến khắp mặt trận Điện Biên Phủ, khi đào đường hầm đặt bộc phá, ta lấy đốm sáng ở đầu que hương phía sau làm chuẩn, moi đất đào vào giữa mục tiêu, bảo vệ được bộ đội, mặc cho đạn địch bên trên cày xốp mặt đất. Quân địch kinh hãi, ngày đêm nghe xung quanh có tiếng cào đất như đào mồ chôn chúng… Những chiến binh Trung đoàn Bắc - Bắc (E-36, thuộc  Đại đoàn 308) lừng danh, từ lòng đất bật ra, đánh đâu thắng đó.

Trung tướng Phạm Hồng Sơn.

Năm 1971, trong chiến dịch Nam Lào, Phạm Hồng Sơn là Phó Tư lệnh, Tham mưu trưởng. Phạm Hồng Sơn có trí tuệ trác việt, nhưng sau một lần bị bom vùi, đồng đội cứu, ông mắc chứng hay quên… Nhớ và quên. Có lần, cô giáo Đặng Anh Đào, vợ Trung tướng Phạm Hồng Sơn, đưa tôi lên gác hai căn nhà ở phố Lý Nam Đế (Hà Nội) thăm ông. Tôi tặng ông bài “Thượng tướng Hoàng Minh Thảo kể chuyện chiến dịch Tây Nguyên”. Giọng hồn hậu chân thành, Trung tướng Sơn nhắc lại: “Hoàng Minh Thảo, chiến dịch Tây Nguyên…Cháu viết về bác Hoàng Minh Thảo, chiến dịch Tây Nguyên à? Tốt lắm…”. Tôi cảm động vì ông cứ  nhắc mãi đến Thượng tướng Hoàng Minh Thảo với tình cảm nồng hậu ấm áp.

Phạm Hồng Sơn (tức Phạm Thành Chính), sinh 1923, ở xã Hưng Nhân, huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An; trong một gia đình có truyền thống yêu nước. Phạm Hồng Sơn tham gia hoạt động cách mạng khi đang là sinh viên trường Luật. Ông là cháu ruột của liệt sĩ Phạm Hồng Thái - người chiến sĩ nổi tiếng trong vụ ám sát hụt tên Toàn quyền Méc Lanh ở Quảng Châu (Trung Quốc).

Trung tướng Phạm Hồng Sơn vốn là cán bộ tiền khởi nghĩa, nguyên Tham mưu trưởng Quân khu Hữu Ngạn (nay là Quân khu 3); Phó viện trưởng Viện Khoa học Quân sự; Phó giám đốc Học viện Quân sự cấp cao (nay là Học viện Quốc phòng); Phó viện trưởng Viện Chiến lược Quân sự (nay là Viện Chiến lược Quốc phòng - Bộ Quốc phòng), … Ông được tặng thưởng Huân chương Độc Lập hạng Ba; Huân chương Quân công hạng Nhất, hạng Ba; Huân chương Chiến công hạng Nhất; Huân chương Chiến thắng hạng Nhất; Huân chương Kháng chiến chống Mỹ cứu nước hạng Nhất,…  và Huy hiệu 60 năm tuổi Đảng.

Do tuổi cao, sức yếu, Trung tướng Phạm Hồng Sơn từ trần hồi 15 giờ 40 phút, ngày 27-8-2013 tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108. Lễ truy điệu Trung tướng Phạm Hồng Sơn diễn ra trang nghiêm thành kính lúc 11 giờ 30 phút ngày 31-8-2013 tại Nhà tang lễ Bộ Quốc phòng.

Luồng sáng trắng như quả trứng từ Quân kỳ thoát ra hướng cửa, trong không gian hư ảo khói hương trầm có lời Trung tướng Phạm Hồng Cư: “Hồng Sơn ơi! Cậu không mất, cậu vẫn còn trong tâm trí chúng tôi. Hồng Sơn ơi! Cậu không nằm dưới đất, cậu nằm trong sự nghiệp của chúng ta. Cậu ra đi không đơn độc, cậu về với Bác Hồ, có anh linh các liệt sĩ Điện Biên Phủ, anh Hoàng Văn Thái, Nguyễn Hữu Thọ, Phạm Kiệt đang đón chờ ngoài kia!...”.

Quân nhạc cử điệu trầm hùng. 12 giờ 15 phút… Ô trời! Nắng vàng đâu mất. Ngoài hiên, mây sầu ảm đạm, gió thổi bạt những chiếc lá cuốn theo chiều gió… như cảm ứng lời của Trung tướng Phạm Hồng Cư. Linh cữu vừa đặt trên xe có lồng kính, trời bắt đầu lất phất mấy giọt mưa, khi gia đình có lời cảm tạ bà con đưa tiễn, thì mưa trút ào ào xuống… Đoàn xe tang lên đến nghĩa trang Công viên Vĩnh hằng, trời lại trong xanh, nắng vàng.

TRẦN MINH THU