Viện Vũ khí (Trung tâm Khoa học kỹ thuật và công nghệ quân sự-Bộ Quốc phòng) tiếp nối truyền thống của Nha Nghiên cứu kỹ thuật - Đơn vị nghiên cứu khoa học đầu tiên của Quân đội, thành lập ngày 4-2-1947. Trải qua 60 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, trong bất kỳ hoàn cảnh nào, cán bộ, chiến sĩ, nhân viên kỹ thuật của Viện cũng luôn phấn đấu, không quản gian khổ, hy sinh nghiên cứu, chế tạo thành công nhiều sản phẩm mới trang bị cho quân đội.

Những ngày đầu năm 2007, đến Viện Vũ khí công tác tôi được chứng kiến không khí làm việc say sưa của các nhà khoa học. Dường như mọi người đang chạy đua với thời gian, hoàn tất những phần việc cuối cùng chuẩn bị cho các cuộc thử nghiệm sản phẩm mới. Thử nghiệm sản phẩm là khâu có ý nghĩa đặc biệt trong quy trình nghiên cứu, chế tạo nhằm đánh giá tính năng kỹ thuật, chiến thuật, hoàn thiện tài liệu kỹ thuật và chuyển giao cho các nhà máy quốc phòng sản xuất. Trước và trong khi hành quân đi thử nghiệm loại sản phẩm mới nghiên cứu, những kinh nghiệm được chắt lọc từ thực tiễn 60 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành của Viện Vũ khí được cán bộ, chiến sĩ, nhân viên kỹ thuật kể lại cho nhau nghe. Câu chuyện về lần chế tạo thành công đạn chống tăng B60 theo kiểu ba-dô-ka chỉ sau một tháng kể từ ngày Nha nghiên cứu kỹ thuật được thành lập. Trong điều kiện thời gian ngắn, yêu cầu nhiệm vụ cao, nhưng bằng sự sáng tạo, trí thông minh, đội ngũ những nhà khoa học Nha nghiên cứu kỹ thuật đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao. Rồi đến chuyện nghiên cứu, chế tạo thành công súng và đạn SKD… Những câu chuyện trên dường như không một cán bộ, chiến sĩ, nhân viên kỹ thuật nào của Viện Vũ khí không thuộc, không nhớ, nhưng mỗi lần nghe lại vẫn rất say sưa. Bởi lẽ, đó không chỉ đơn thuần là “chuyện của ngày xưa” mà hàm chứa trong đó nhiều bài học quý báu và vẫn nguyên tính thời sự nóng hổi đối với nhiệm vụ nghiên cứu, chế tạo sản phẩm của cán bộ, chiến sĩ, nhân viên kỹ thuật Viện Vũ khí hôm nay.

Đêm ở Trường bắn quốc gia khu vực I, sương xuống rất lạnh. Đại tá An Văn Thắng, Phó viện trưởng, người trực tiếp chỉ đạo công tác đảm bảo kỹ thuật lần thử nghiệm này tranh thủ kể với tôi:

- Lo lắng, hồi hộp, vui mừng là những cung bậc tình cảm mà cán bộ, nhân viên kỹ thuật chúng tôi thường trải qua trong suốt quá trình diễn ra các cuộc thử nghiệm. Thành công sau những lần thử nghiệm là niềm hạnh phúc lớn nhất của chúng tôi. Qua những đợt "sát hạch" này, sản phẩm nghiên cứu được đánh giá toàn diện, trước khi chuyển giao công nghệ và đưa vào sản xuất trang bị cho quân đội...

 

Tìm hiểu thực tế công việc của các nhà khoa học ở Viện Vũ khí tôi nhận thấy: Không chỉ căng sức tính toán, thiết kế trên các bản vẽ, cán bộ nghiên cứu của Viện còn lăn lộn cùng với lãnh đạo và công nhân các nhà máy quốc phòng trong suốt quá trình chế tạo. Niềm say mê công việc, trách nhiệm với sản phẩm do mình nghiên cứu, chế tạo nhiều lúc không còn khái niệm thời gian đối với cán bộ nghiên cứu của Viện. Đặc biệt, nhiều đề tài không có sản phẩm mẫu, tài liệu khan hiếm, cán bộ nghiên cứu của Viện vừa sưu tầm, đọc dịch tài liệu, vừa tìm hiểu nguyên lý làm việc rồi tính toán thiết kế và chế thử mẫu nguyên lý. Khi thử nghiệm sản phẩm mẫu, họ lại là những người trực tiếp thực hành. Thử nghiệm lần đầu đối với các sản phẩm nghiên cứu là một thách thức không nhỏ không chỉ đòi hỏi bản lĩnh, trí thức mà cả lòng dũng cảm của đội ngũ nhà khoa học ở Viện Vũ khí…

Những nét chấm phá ấy phần nào thể hiện rõ truyền thống tự lực, tự cường, không quản ngại khó khăn, nguy hiểm vươn lên hoàn thành nhiệm vụ của các thế hệ cán bộ, chiến sĩ, nhân viên kỹ thuật của Viện Vũ khí hôm nay. Đó cũng là sự tiếp nối truyền thống gắn kết giữa công tác nghiên cứu, thiết kế-công nghệ với sản xuất, trang bị và huấn luyện. Theo đại tá Trần Quang Vinh, Viện trưởng Viện Vũ khí: Để công tác nghiên cứu, tạo ra những sản phẩm có chất lượng và độ tin cậy cao một trong những yêu cầu đặt ra là phải gắn chặt giữa nghiên cứu thiết kế với công nghệ chế tạo. Quán triệt và thực hiện nghiêm túc chủ trương trên, nên nhiều năm qua các sản phẩm nghiên cứu của Viện không những bảo đảm độ chính xác và tin cậy hoạt động, mà còn đáp ứng yêu cầu trang bị và hiệu quả trong quá trình huấn luyện, sử dụng của bộ đội.

Trải qua nhiều cuộc thử nghiệm phân đoạn và tổng hợp, trong 10 năm qua, hàng chục đề tài nghiên cứu của Viện Vũ khí đã được nghiệm thu và có sản phẩm đưa vào sản xuất phục vụ trang bị, trong đó có nhiều đề tài được Thủ trưởng Bộ Quốc phòng đánh giá cao. Đặc biệt Viện đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ nghiên cứu thuộc Chương trình vũ khí bộ binh của Bộ Quốc phòng giai đoạn 1995-2005. Trong quá trình triển khai nhiệm vụ nghiên cứu, Viện còn chú trọng xây dựng tiềm lực khoa học-công nghệ. Viện đã gửi đào tạo sau đại học hàng chục cán bộ khoa học; đào tạo kỹ sư trưởng, kỹ sư chuyên ngành kỹ thuật, chuyên ngành vũ khí. Bằng các nguồn kinh phí, Viện từng bước trang bị mới phương tiện, máy tính, xây dựng phòng thí nghiệm vũ khí phục vụ nghiên cứu. Không chỉ chủ động trong nghiên cứu, chế tạo, đào tạo cán bộ, ngay từ năm 1991, cán bộ khoa học Viện Vũ khí đã ứng dụng công nghệ thông tin hỗ trợ có hiệu quả nhiệm vụ thiết kế sản phẩm phục vụ sản xuất quốc phòng, mà khởi đầu bằng việc sử dụng phần mềm AutoCAD.

Đến nay, 100% cán bộ nghiên cứu, nhân viên kỹ thuật của Viện sử dụng thành thạo các chương trình hỗ trợ thiết kế hai chiều, ba chiều trên máy tính và trở thành điểm sáng trong việc ứng dụng công nghệ thông tin trong lĩnh vực sản xuất quốc phòng. Mặt khác, Viện còn chủ động phối hợp với các đơn vị toàn quân nghiên cứu cải tiến, nâng cấp và bảo đảm kỹ thuật trong sản xuất, sửa chữa vũ khí, khí tài; tham gia huấn luyện tại chỗ cho đơn vị. Điểm nổi bật của Viện là gắn nghiên cứu khoa học với xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện, tăng cường rèn luyện bản lĩnh chính trị cho các nhà khoa học kỹ thuật quân sự. Hằng năm, Viện đều tổ chức cho cán bộ nhân viên về nguồn, thăm lại nơi đơn vị đóng quân tại Việt Bắc, những cơ sở chế tạo vũ khí trong giai đoạn đầu của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, qua đó giáo dục truyền thống, tinh thần tự lực, tự cường, khắc phục khó khăn để nghiên cứu khoa học hiệu quả, tạo nhiều sản phẩm mới trang bị cho quân đội.

ĐÌNH XUÂN