Kết nối nguồn lực quốc phòng cho một cộng đồng ASEAN hòa bình và thịnh vượng

QĐND Online - Ngày 5-3, tại Thủ đô Nay-pi-đô của Mi-an-ma đã diễn ra Hội nghị không chính thức Tư lệnh Lực lượng Quốc phòng các nước ASEAN lần thứ 11 (ACDFIM-11). Trên diễn đàn Hội nghị, Thượng tướng Đỗ Bá Tỵ, Tổng tham mưu trưởng quân đội nhân dân Việt Nam, kêu gọi: Đã đến thời điểm phải hành động, hành động mạnh mẽ hơn nữa trên lộ trình hình thành một cộng đồng ASEAN hòa bình và thịnh vượng…

Thảm họa khó lường

Nay-pi-đô, thành phố vương thất của mặt trời, đang trong những ngày nắng đẹp. Là thủ đô hành chính của Mi-an-ma, quốc gia đương nhiệm chức Chủ tịch ASEAN, nên trong năm 2014, tại đây diễn ra hàng trăm hội nghị lớn nhỏ trong khuôn khổ ASEAN mà một trong số đó là Hội nghị không chính thức Tư lệnh Lực lượng Quốc phòng các nước ASEAN lần thứ 11 (ACDFIM-11). Chính trong những ngày này, Nay-pi-đô đón chào các đoàn đại biểu những người đứng đầu lực lượng quốc phòng các nước ASEAN hội tụ về đây dự Hội nghị. Thượng tướng Đỗ Bá Tỵ, Uỷ viên Trung ương Đảng, Uỷ viên thường vụ Quân uỷ trung ương, Tổng tham mưu trưởng, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Việt Nam, dẫn đầu đoàn đại biểu cấp cao Bộ Quốc phòng Việt Nam, tham dự Hội nghị.

Trưa 5-3-2014, tại phòng Thingaha Ballroom trong khách sạn Thingaha, trước các đồng nghiệp đến từ các nước ASEAN, Thượng tướng Đỗ Bá Tỵ đã trình bày một cách rõ ràng, khúc triết, quan điểm của Bộ Quốc phòng Việt Nam về một trong những thách thức lớn nhất của khu vực trong một thập niên trở lại đây: Những thảm họa thiên tai gây thương vong ở cấp độ lớn cho hầu hết các nước ASEAN.    

Thượng tướng Đỗ Bá Tỵ tham dự Hội nghị không chính thức Tư lệnh Lực lượng Quốc phòng các nước ASEAN lần thứ 11.

Tháng 12-2004, thảm họa động đất và sóng thần trên Ấn Độ Dương, đã hủy diệt biết bao nhiêu làng mạc, thành phố và cướp đi sinh mạng của hàng trăm ngàn người thuộc 11 quốc gia từ châu Á đến châu Phi...Bị ảnh hưởng đặc biệt nghiêm trọng là In-đô-nê-xi-a và Thái Lan, hai thành viên của ASEAN. Tại Mi-an-ma, một thành viên khác của ASEAN, bão lốc xoáy Na-gis (Nargis) tháng 5-2008 đã làm cho 146.000 người chết và mất tích, hàng triệu người khác lâm vào cảnh màn trời chiếu đất, gây thiệt hại cho các nền kinh tế hơn 10 tỷ đô la Mỹ. Ngay sau đó là cơn địa chấn kinh hoàng tại Tứ Xuyên, Trung Quốc đã làm cho cả thế giới phải hướng về châu Á. Rồi cách đây hơn 2 năm, tháng 10-2011, thế giới đã phải chứng kiến một phần lớn lãnh thổ Thái Lan, với 58 tỉnh, thành phố (6 triệu ha đất) bị nhấn chìm trong lụt lội, làm cho 2,3 triệu người bị ảnh hưởng, gây thiệt hại cho nền kinh tế hơn 5 tỷ đô la Mỹ. Và chắc chắn sẽ không ai có thể quên được thảm họa kép động đất - sóng thần tại Nhật Bản diễn ra ngày 11-3-2011, làm cho cả thế giới và nhân loại bàng hoàng bởi hậu quả và hệ lụy nặng nề của nó cho đến tận hôm nay và nhiều năm sau nữa. Rồi trong năm 2013, thảm họa do bão Hải Yến (Haiyan) gây ra với sức tàn phá không khác gì một cuộc chiến tranh hủy diệt. Có lẽ đất nước Phi-líp-pin sẽ còn phải mất nhiều năm nữa mới có thể khôi phục được cơ sở hạ tầng và hàn gắn nỗi đau mất mát của người dân tại những nơi cơn bão đi qua.

Những thảm họa đó, hay nói cách khác, những thách thức an ninh phi truyền thống không chỉ diễn biến theo chiều hướng trái quy luật mà còn đang phát triển với tần suất ngày càng nhiều, mang tính bất thường, khó định đoán, phạm vi tác động, ảnh hưởng rộng lớn hơn, với sức tàn phá và hủy diệt cũng mạnh mẽ hơn. Quy mô cũng như ảnh hưởng của chúng dường như đã vượt ra ngoài khả năng kiểm soát, ứng phó của con người.

Những bước đầu tiên

Vậy ASEAN nói chung và các lực lượng vũ trang các nước thành viên ASEAN cần tiếp cận dưới góc độ nào để có thể đối phó một cách hiệu quả trước những thách thức đó?

Trong thời đại toàn cầu hóa, không một quốc gia nào có thể phồn thịnh một cách biệt lập được và cũng không một quốc gia nào có thể đơn lẻ đối mặt với những thách thức phi truyền thống ở tầm mức khủng khiếp như đã từng xảy ra trong thời gian qua.

Các mối đe dọa an ninh phi truyền thống hiện hữu và tác động sâu sắc tới cuộc sống của nhân dân trong thập kỷ qua và trong tương lai, các nguy cơ thảm họa này tiếp tục là một ẩn số, khó lường và bất trắc. Bên cạnh đó, ASEAN phải đối mặt với nhiều vấn đề an ninh khác như khủng bố, cướp biển, ô nhiễm môi trường, dịch bệnh, an ninh nguồn nước, tội phạm khoa học công nghệ cao, an ninh không gian mạng...

Tất cả các thách thức an ninh này đều diễn biến phức tạp và không loại trừ bất kỳ quốc gia nào. Đây chính là đòi hỏi nỗ lực hợp tác và trách nhiệm của cả Cộng đồng và toàn bộ khu vực, trong đó có sứ mệnh quan trọng của quân đội các nước ASEAN.

Quá trình hợp tác giữa lực lượng quốc phòng các nước ASEAN để đối phó với thách thức an ninh phi truyền thống đã khởi đi những bước đầu.

Lần đầu tiên, bốn nước đồng chủ trì hai Nhóm chuyên gia ADMM+ về Hỗ trợ nhân đạo và cứu trợ thảm họa do Việt Nam và Trung Quốc đồng chủ trì, Nhóm chuyên gia về Quân y do Xinh-ga-po và Nhật Bản đảm nhiệm cùng nước Chủ nhà Bru-nây đã tổ chức thành công Diễn tập về Hỗ trợ nhân đạo, Cứu trợ thảm họa kết hợp Quân y tại Bru-nây, tháng 6-2013. Tiếp đến tháng 10-2013, tại Việt Nam tổ chức Diễn tập thực binh ứng phó các tình huống khẩn cấp khu vực (ARDEX), với sự tham gia của 2.500 người và hàng trăm phương tiện các loại đến từ các nước ASEAN, cùng nhiều quan sát viên các nước, các tổ chức quốc tế trong khu vực. Thông qua các cuộc diễn tập này, ASEAN đã rút ra được nhiều bài học kinh nghiệm quý báu.

Những sáng kiến nhằm xây dựng và hoàn thiện các cơ chế hợp tác khu vực đã được đề xuất. Tại các hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN (ADMM) và ASEAN mở rộng (ADMM+), hội nghị các Tư lệnh quân binh chủng, các ngành quân y, tác chiến... đã có nhiều sáng kiến hợp tác nhận được sự đồng thuận của các nước như: Thiết lập đường dây nóng giữa Tư lệnh Hải quân các nước ASEAN; tăng cường hợp tác về Không quân, Cảnh sát biển, Biên phòng; sáng kiến về “Khắc phục hậu quả bom mìn còn sót lại sau chiến tranh” hay “cam kết không sử dụng vũ lực trước”...

Bên cạnh đó, quân đội các nước cũng luôn thể hiện trách nhiệm và chủ động đề xuất các giải pháp trong quản lý, phòng ngừa xung đột, tuân thủ luật pháp quốc tế và thực hiện chủ trương giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, cam kết thực hiện đầy đủ Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), các Tuyên bố của Cấp cao ASEAN... thông qua đó góp phần quan trọng vào việc duy trì hòa bình và ổn định tại khu vực.

Tư lệnh Quốc phòng các nước ASEAN biểu lộ tinh thần đoàn kết ASEAN.

Thời điểm để hành động

Những kết quả hợp tác giữa quân đội các nước ASEAN đạt được trong thời gian qua có ý nghĩa quan trọng. Tuy nhiên, trong bối cảnh các nước đang hướng tới xây dựng Cộng đồng ASEAN, để khẳng định vai trò, sự đóng góp của quân đội các nước, Thượng tướng Đỗ Bá Tỵ cho rằng cần nỗ lực và quyết tâm nhiều hơn nữa trong hợp tác quốc phòng và quân sự.

Để các sáng kiến hợp tác không còn là những ý tưởng, hay chỉ là những tài liệu khái niệm lưu giữ... Tổng tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam đề nghị với các đồng nghiệp có mặt tại Hội nghị rằng lãnh đạo, chỉ huy quân đội các nước ASEAN cần quan tâm và chỉ đạo triển khai các sáng kiến hợp tác một cách triệt để và sâu sát hơn nữa để các sáng kiến này thực chất đi vào cuộc sống, phục vụ thiết thực cho lợi ích quốc gia và cộng đồng. Cần biến các ý tưởng, hay tầm nhìn đến hành động cụ thể. Để làm được điều đó thì vai trò điều phối của nước Chủ tịch hiệp hội có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc thúc đẩy tiến trình hợp tác trên thực tế.

Thượng tướng Đỗ Bá Tỵ đề xuất cần giao cho cơ quan chức năng chuyên môn rà soát lại các đề xuất sáng kiến trong khuôn khổ ASEAN từ trước đến nay, đánh giá một cách nghiêm túc và khách quan về hiệu quả, tính khả thi, tiến độ thực hiện. Thông qua đó xác định và lựa chọn các ưu tiên, đề ra các biện pháp, lộ trình thực hiện cụ thể...

Là những người lính, có đặc thù sinh hoạt và hoạt động khác biệt nhất định so với cộng đồng, thế nhưng lực lượng vũ trang Việt Nam không đứng ngoài sự phát triển của đất nước, không thờ ơ với những khó khăn, thách thức an ninh phi truyền thống mà Việt Nam và cả các nước trong khu vực đang gặp phải. Kết nối những nguồn lực quốc phòng để tăng thêm sức mạnh nhằm vượt qua những thách thức đó, tiến tới xây dựng một Cộng đồng ASEAN vào năm 2015 là nhiệm vụ của Quân đội nhân dân Việt Nam, cũng là lời đề nghị chân thành của Thượng tướng Đỗ Bá Tỵ, Tổng tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam, gửi tới các bạn bè khu vực trong những ngày nắng đẹp ở Nay-pi-đô.

Bài và ảnh: VĂN YÊN (từ Nay-pi-đô, My-an-ma)

Thượng tướng Đỗ Bá Tỵ tham dự Hội nghị không chính thức Tư lệnh Lực lượng Quốc phòng các nước ASEAN lần thứ 11