Ngày đầu thành lập, đơn vị chỉ có 9 con tàu, trang bị thô sơ, trình độ chuyên môn của cán bộ, thủy thủ còn nhiều hạn chế, trong khi đó, nhiệm vụ của đơn vị được giao là thực hiện vận tải biển, đánh bắt hải sản, đưa đón các đoàn công tác trên tuyến đảo và sẵn sàng chuyển tải vũ khí cho Quân chủng Hải quân chi viện cho tiền tuyến lớn miền Nam.
Với tinh thần chủ động, sáng tạo, khắc phục mọi khó khăn, chỉ sau một thời gian ngắn, đơn vị đã nhanh chóng ổn định tổ chức, phương tiện, ra quân cùng các lực lượng quét sạch thủy lôi của Mỹ phong tỏa trên vùng biển vịnh Hạ Long và Bái Tử Long; trực tiếp đưa đón các đoàn cán bộ của Quân khu và các cơ quan chức năng đi kiểm tra tuyến biển, đảo Đông Bắc.
Tháng 2-1975, Tiểu đoàn 273 được Bộ tư lệnh Quân khu Tả Ngạn nâng cấp thành Đoàn 273, được bổ sung thêm 9 tàu từ Quân chủng Hải quân. Từ đây, nhiệm vụ đánh bắt cá kết hợp với tuần tiễu nắm tình hình trên biển, vận tải chi viện và đưa đón các đoàn công tác thực hiện nhiệm vụ trên tuyến đảo luôn được cán bộ, chiến sĩ Đoàn 273 hoàn thành xuất sắc, nhất là ngăn chặn các tàu lạ hoạt động trái phép, góp phần bảo vệ vững chắc an ninh trên vùng biển Đông Bắc Tổ quốc.
Đến tháng 5-1977, Đoàn 273 thay đổi phiên hiệu thành Trung đoàn 273 trực thuộc Bộ tư lệnh Quân khu 3, được giao nhiệm vụ SSCĐ kết hợp với vận tải thủy và khai thác hải sản. Ngày 26-7-1978, thực hiện Quyết định của Bộ tư lệnh Quân khu 3, Trung đoàn 273 rút gọn thành Tiểu đoàn 2 thuộc Bộ Tham mưu Quân khu. Tháng 9-1979, phát triển thành Đoàn 670 trực thuộc Quân khu.
Từ năm 1989 đến 2005, Đoàn 670 được thay đổi phiên hiệu là Xí nghiệp Vận tải thủy 670, rồi Công ty Vận tải biển Đông Hải thuộc Tổng công ty Sông Hồng (Quân khu 3), Cảng Quân sự Đông Hải trực thuộc Cục Hậu cần (Quân khu 3). Giai đoạn này, đơn vị luôn phát huy tinh thần chủ động, sáng tạo, nhanh chóng tổ chức lực lượng theo mô hình gọn nhẹ, chỉ đạo tập trung, xác định hướng đi đúng đắn; tổ chức đóng mới phương tiện vận tải có trọng tải lớn, xây dựng cơ sở vật chất hạ tầng cho hoạt động vận tải kinh tế.
Đơn vị đã tổ chức hàng nghìn chuyến tàu, chuyên chở gần 300 tấn hàng hóa và hơn 17.000 lượt người phục vụ xây dựng các đảo Cái Chiên, Trà Bản, Vĩnh Thực, Trần, Thanh Lân, Cô Tô, Ngọc Vừng, Cát Bà, Bạch Long Vĩ, góp phần phát triển kinh tế-xã hội, tăng cường củng cố quốc phòng, an ninh bảo vệ Tổ quốc. Năm 2006, Cảng Quân sự Đông Hải được thay đổi phiên hiệu thành Đoàn 273 trực thuộc Quân khu 3, đến tháng 5-2013, Đoàn 273 được thay đổi phiên hiệu là Lữ đoàn 273.
Kể từ khi ổn định biên chế tổ chức của một đơn vị làm nhiệm vụ SSCĐ và vận tải thủy của Quân khu 3 đến nay, Lữ đoàn không ngừng đổi mới, coi trọng huấn luyện theo phương châm cơ bản, thiết thực, vững chắc, lấy chất lượng, kết quả thực hiện nhiệm vụ huấn luyện, SSCĐ và vận tải là mục tiêu và thước đo về trình độ, phẩm chất đội ngũ cán bộ, nhân viên, chiến sĩ. Hằng năm, Lữ đoàn đã thực hiện hàng trăm chuyến tàu các loại, vận tải hàng trăm nghìn tấn hàng hóa, vật liệu xây dựng các công trình trên tuyến đảo Đông Bắc. Đưa đón phục vụ các đoàn công tác của lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Bộ Quốc phòng và Quân khu đi công tác tuyến đảo, đưa đón hàng trăm nghìn lượt cán bộ, quân và dân các huyện đảo bảo đảm an toàn tuyệt đối.
Cùng với đó, Lữ đoàn luôn làm tốt công tác vận động quần chúng, tích cực tham gia có hiệu quả vào các chương trình phát triển kinh tế-xã hội của địa phương; giúp nhân dân “xóa đói, giảm nghèo”, “xây dựng nông thôn mới”, góp phần tăng cường đoàn kết quân dân, xây dựng cơ sở chính trị địa phương vững mạnh, được cấp ủy, chính quyền và nhân dân địa phương ghi nhận, đánh giá cao.
Trong 50 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, các thế hệ cán bộ, chiến sĩ Lữ đoàn 273 đã viết nên truyền thống “Đoàn kết, chủ động, sáng tạo, kịp thời, an toàn, thắng lợi”. Lữ đoàn được Đảng, Nhà nước trao tặng Huân chương Chiến công hạng Ba (1983), Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Ba (2022) và nhiều phần thưởng cao quý khác. 6 năm liền (2012-2017), đơn vị được Bộ Quốc phòng tặng Cờ thi đua. Những năm gần đây, Lữ đoàn được Chính phủ, Bộ Quốc phòng, Bộ Lao động-Thương binh và xã hội, Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam, Tổng cục Kỹ thuật, Bộ tư lệnh Quân khu 3 và cấp ủy, chính quyền địa phương tặng nhiều cờ thưởng, bằng khen, giấy khen.
Tự hào với thành tích đã đạt được, phát huy truyền thống, thời gian tới, cán bộ, nhân viên, chiến sĩ Lữ đoàn 273 xác định rõ quyết tâm thi đua, nỗ lực phấn đấu hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao, góp phần cùng quân và dân Quân khu 3 bảo vệ vững chắc tuyến biển, đảo Đông Bắc của Tổ quốc.
Đại tá NGUYỄN VĂN HƯNG
Lữ đoàn Trưởng Lữ đoàn 273