QĐND - Sau khi mở các cuộc hành quân “Kẻ cướp”, “Cái bẫy”, từ tháng 2-1966, quân Mỹ sử dụng Lữ đoàn 1 thuộc Sư đoàn 1 bộ binh (Anh cả đỏ), hai chi đoàn thiết giáp và một tiểu đoàn quân Ô-xtrây-li-a mở cuộc hành quân “Đá lăn” (Rolling Stone) nhằm mở rộng hành lang đường số 7, chia cắt quân và dân ta ở Chiến khu Đ, tiến hành bình định khu vực Nhà Đỏ-Bông Trang-Bình Mỹ, giải tỏa áp lực tiến công của ta từ phía bắc Sài Gòn.

Sau khi tập trung máy bay chiến lược B-52 và máy bay chiến thuật ném bom, sử dụng pháo binh đánh phá liên tục vào căn cứ Dương Minh Châu, Củ Chi, Chiến khu Đ, ngày 15-2-1966, Mỹ huy động 2 tiểu đoàn thuộc Lữ đoàn 1, cùng 2 chi đoàn thiết vận, mở cuộc tiến công đánh phá vào Chiến khu Đ, trong đó chúng lấy khu vực Nhà Đỏ-Bông Trang thuộc huyện Bến Cát, nằm trong vùng tam giác Lai Khê-Phước Vĩnh-Tân Uyên, thuộc tỉnh Bình Dương làm địa bàn xuất phát hành quân.
 

Bộ đội địa phương huyện Tân Uyên (Bình Dương) vượt sông tiếp cận mục tiêu phối hợp chiến đấu bảo vệ Chiến khu Đ. Ảnh tư liệu

Theo dõi, nắm chắc tình hình và quy luật hoạt động của địch, ngày 23-2-1966, Đảng ủy và Bộ tư lệnh Sư đoàn 9 xây dựng phương án tác chiến, quyết định tập trung lực lượng tiến công tiêu diệt địch, bẻ gãy cuộc hành quân "Đá lăn" của Mỹ. Trên cơ sở phương án tác chiến và nhiệm vụ trên giao, các đơn vị thuộc Sư đoàn 9 khẩn trương chuẩn bị mọi mặt, vận động tập kích vào cụm quân địch ở khu vực Nhà Đỏ-Bông Trang. Trận đánh đã thể hiện bước phát triển về nghệ thuật tổ chức và sử dụng lực lượng chiến đấu trên chiến trường miền Đông Nam Bộ của bộ đội chủ lực ta.

Về quy mô tổ chức lực lượng, Sư đoàn 9 sử dụng Trung đoàn 1 từ phía đông tiến công trên hướng chủ yếu; Trung đoàn 3 từ phía tây nam tiến công trên hướng thứ yếu; Trung đoàn 2 làm lực lượng dự bị, bố trí Tiểu đoàn 5 ở bắc cua Ba Ri, sẵn sàng đánh chặn quân địch từ Bến Cát lên ứng cứu; Tiểu đoàn 6 ở Bắc Sở cao su Nhà Đỏ, sẵn sàng đánh địch đổ bộ đường không xuống khu vực phía đông đường số 16. Quá trình thực hành chiến đấu, các đơn vị phối hợp chặt chẽ, linh hoạt, phát huy hiệu quả đánh địch trên các hướng.

Đêm 23-2-1966, các đơn vị của sư đoàn bí mật đưa lực lượng vào triển khai áp sát các cụm quân địch. Theo phương án tác chiến, các lực lượng pháo, cối của sư đoàn đánh kiềm chế các trận địa pháo địch và chi viện cho bộ binh tiến công trên các hướng vào các vị trí quân địch. Đúng 1 giờ 20 phút ngày 24-2-1966, bộ phận hỏa lực pháo của sư đoàn đồng loạt bắn mãnh liệt vào đội hình địch. Pháo binh ta đã bắn trúng sở chỉ huy của địch. Sau đợt bắn quyết liệt 7 phút hỏa lực chuẩn bị, bộ đội ta trên các hướng đồng loạt tiến công vào các vị trí quân địch. Bị đánh bất ngờ dồn dập từ các hướng, địch hoảng sợ bỏ tuyến ngoài (tiền duyên) vội vã rút vào tuyến trong, hòng dựa vào bộ phận cơ giới và hỏa lực để chống trả, ngăn chặn sức tiến công của quân ta, chờ viện binh đến ứng cứu. Không để lỡ thời cơ, Trung đoàn 1 và Trung đoàn 3 điều chỉnh đội hình tập trung lực lượng tiến công dũng mãnh; đồng thời Sư đoàn sử dụng lực lượng dự bị tăng cường đột kích, nhanh chóng chia cắt, diệt từng bộ phận địch. Trước lối đánh gần, quyết liệt, dữ dội của bộ đội ta từ nhiều hướng vào bên trong, quân địch co cụm chống trả trong thế tuyệt vọng và chịu tổn thất lớn. Sau gần 3 giờ chiến đấu, bộ đội ta làm chủ hoàn toàn trận địa và sau đó tổ chức rút quân về căn cứ an toàn trước khi trời sáng. Trận đánh Nhà Đỏ-Bông Trang là một trong những trận vận động tập kích xuất sắc, đạt hiệu suất chiến đấu cao, để lại nhiều bài học kinh nghiệm, trong đó có kinh nghiệm về tổ chức và sử dụng lực lượng thực hành vận động tập kích vào cụm quân địch linh hoạt, sáng tạo, đạt hiệu quả cao.

Trên cơ sở nắm chắc âm mưu, thủ đoạn và tình hình hoạt động của địch, ta đã kịp thời xây dựng phương án tác chiến, nhanh chóng tổ chức và sử dụng bộ đội chủ lực một cách linh hoạt, sáng tạo liên tục chiến đấu từ lúc bắt đầu đến khi kết thúc hoàn toàn trận đánh. Đây là một trong những nguyên tắc quan trọng trong quá trình vận dụng các hình thức chiến thuật của bộ đội ta. Trong thực hành chiến đấu, bộ đội ta đã táo bạo thọc sâu, thực hiện chia cắt đội hình bộ binh với xe tăng, xe bọc thép; đánh gần, đánh giáp lá cà để áp đảo tinh thần quân địch, hạn chế thế mạnh về pháo binh, máy bay và khả năng tiếp viện bằng đổ bộ đường không của địch. Bộ đội ta đã thực hiện đúng tư tưởng chỉ đạo của chiến thuật vận động tập kích là đánh nhanh, diệt gọn, lui quân nhanh, nên đã tránh được những đòn phản kích của pháo binh và máy bay địch.

Trận đánh Nhà Đỏ-Bông Trang là một trong những điển hình của tư tưởng tiến công và hành động phản công trong đánh địch tiến công càn quét, là bước tiến bộ của bộ đội ta về khả năng đánh tập trung, về trình độ tác chiến vận động và chiến thuật vận động tập kích quân địch tạm dừng đóng quân. Chiến thắng này cùng với thắng lợi to lớn trong nhiều trận đánh kế tiếp đã góp phần đánh bại cuộc hành quân “Đá lăn” (từ 15-2 đến 5-3-1966), trong cuộc phản công chiến lược lần thứ nhất (mùa khô 1965-1966) của đế quốc Mỹ ở miền Đông Nam Bộ.

Đại tá, TS DƯƠNG ĐÌNH LẬP