Trong thực tế, chất lượng môn học giáo dục quốc phòng trong các nhà trường chịu sự ảnh hưởng rất lớn từ nhận thức của đội ngũ cán bộ làm công tác quản lý và từ chính các thầy, cô giáo đảm nhiệm giảng dạy môn học này. Qua khảo sát ở một số trường trung học phổ thông (THPT), trung học chuyên nghiệp (THCN) ở Thanh Hóa chúng tôi nhận thấy, rõ ràng nhà trường nào, địa phương nào mà các cán bộ chủ chốt có nhận thức đúng về vai trò, vị trí môn học thì ở đó chất lượng môn học không ngừng được nâng lên, công tác dạy và học cũng có nền nếp hơn, đặc biệt học sinh trong các nhà trường cũng có nhận thức đầy đủ hơn về nội dung và ý nghĩa môn học.

Việc dạy và học môn GDQP ở Thanh Hóa được sự quan tâm đặc biệt của ngành giáo dục đào tạo và của cơ quan quân sự các cấp. Sở GD&ĐT quy định các trường phải tổ chức đánh giá kết quả môn học GDQP như các môn học chính khác. Điểm của môn học được xác định theo từng loại hình kiểm tra, được thể hiện trong sổ điểm của nhà trường và ghi trong học bạ của học sinh. Xem các sổ điểm của khối 11, 12 thuộc các trường THPT như: Lang Chánh, Tĩnh Gia 2... chúng tôi thấy kết quả kiểm tra môn GDQP được thể hiện đầy đủ, rõ ràng trong sổ điểm của từng lớp. Các loại điểm như: Kiểm tra miệng, kiểm tra viết, thi hết môn v.v. cũng được tính theo hệ số như các môn học chính. Trong sổ điểm của lớp 12A1 thuộc trường THPT Tĩnh Gia 2 còn có tới 3 em đạt điểm dưới trung bình. Thầy giáo Bùi Giang Thắng, phó hiệu trưởng phụ trách chuyên môn khẳng định: Chúng tôi cho điểm đúng với năng lực, để các em thấy rằng môn học này cũng quan trọng như các môn học khác. Trường tôi không hề có tư tưởng học "theo phong trào" với môn GDQP.

Cũng tại trường THPT Tĩnh Gia 2, cô giáo Lê Thị Phương, tổ trưởng bộ môn Thể chất-Giáo dục quốc phòng cho chúng tôi xem bộ hồ sơ quản lý môn học. Trong đó có đầy đủ các văn bản bảo đảm cho môn học đi vào nền nếp như: Kế hoạch môn học, thời khóa biểu, sổ báo giảng, sổ đầu bài, bài giảng, tài liệu v.v.. Tất cả các loại văn bản trên đều có sự phê duyệt của Ban giám hiệu nhà trường. Điều đó cho thấy công tác quản lý chất lượng môn học được thực hiện khá nghiêm túc ngay từ cấp trường.

Đi sâu vào công tác quản lý chất lượng môn học, chúng tôi đã trao đổi với thượng tá Đào Mạnh Hùng, Chỉ huy trưởng Ban CHQS thành phố Thanh Hóa. Được biết đây là địa bàn tập trung phần lớn các trường đại học, cao đẳng, THCN trong tỉnh. Số lượng trường THPT cũng có mật độ lớn nhất tỉnh. Trong thực tế, nếu không tổ chức quản lý chặt chẽ thì cũng sẽ có một số trường tổ chức giảng dạy qua loa theo kiểu "phong trào". Sau khi kiện toàn Hội đồng GDQP, thành phố đã phân công cho từng thành viên trong Hội đồng phải tham gia quản lý chất lượng môn học theo từng địa bàn. Trước khi tổ chức thực hiện môn học, các trường phải thông báo kế hoạch giảng dạy trước một tháng để cơ quan quân sự xem xét, phê duyệt. Kế hoạch của trường nào xây dựng chưa hợp lý, cơ quan quân sự sẽ điều chỉnh. Trong quá trình tổ chức giảng dạy, cơ quan quân sự sẽ cử cán bộ xuống trường, vừa tham mưu giúp nhà trường tổ chức môn học, vừa trực tiếp nắm chất lượng môn học. Riêng đối với các trường THPT cả hệ công lập và dân lập đều được kiểm tra toàn diện cả về đội ngũ giáo viên và cơ sở vật chất, trường nào có đủ điều kiện mới được giảng dạy môn học. Một biện pháp đánh giá chất lượng môn học cũng khá hiệu quả mà Thanh Hóa đã áp dụng đó là tổ chức thi giáo viên GDQP cấp tỉnh. Năm học 2005-2006 đã có hàng trăm giáo viên tham gia cuộc thi này. Tỉnh cũng đã 2 năm liền tổ chức hội thao môn giáo dục quốc phòng đối với học sinh các trường THPT trên toàn địa bàn. Qua hội thi cho thấy cả giáo viên và học sinh đều có nhận thức đúng về môn học. Điều này được thể hiện rõ qua chất lượng các cuộc hội thi, hội thao.

Từ khảo sát thực tế ở Thanh Hóa và các địa phương khác như: Hà Nội, Hải Phòng, Thái Bình v.v. chúng tôi cũng đã phát hiện ra một số vấn đề có sự ảnh hưởng lớn đến chất lượng môn học như: Hầu hết các trường hiện nay mới chỉ chú trọng đến giảng dạy nội dung môn học, chưa trường nào tổ chức được các chương trình ngoại khóa để bảo đảm cho học sinh hiểu sâu môn học. Việc lồng ghép một số nội dung môn học vào các môn học khác như: Lịch sử, địa lý, giáo dục công dân v.v... chưa được thực hiện, dẫn đến chồng chéo về nội dung. Hiện nay, ngay cả Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng chưa bảo đảm được cơ sở vật chất cho môn học như các môn học khác. Việc giáo khoa hóa môn học cũng chưa được coi trọng. Bộ giáo trình hiện nay mới chỉ mang tính chất của một tài liệu tham khảo. Hy vọng năm học 2006-2007, những vấn đề yếu và thiếu đối với môn giáo dục quốc phòng sẽ được Bộ Giáo dục và Đào tạo quan tâm giải quyết.

TRẦN ANH TUẤN - LÊ NGỌC LONG