Đoàn Chủ tịch hội thảo gồm các đồng chí: Bùi Thị Quỳnh Vân, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh Quảng Ngãi; Thiếu tướng Lê Ngọc Hải, Tư lệnh Quân khu 5; Thiếu tướng, TS Nguyễn Hoàng Nhiên, Phó chủ tịch Thường trực Hội đồng Khoa học Lịch sử Quân sự (Bộ Quốc phòng), Viện trưởng Viện Lịch sử Quân sự (Bộ Tổng Tham mưu Quân đội nhân dân Việt Nam); Thượng tá Trần Thế Phan, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Chỉ huy trưởng Bộ CHQS tỉnh Quảng Ngãi; Đinh Ngọc Vỹ, Bí thư Huyện ủy, Chủ tịch HĐND huyện Ba Tơ.  

Tham dự hội thảo có Trung tướng Thái Đại Ngọc, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam; nguyên lãnh đạo Bộ Quốc phòng, các cơ quan Bộ Quốc phòng; lãnh đạo tỉnh Quảng Ngãi cùng các đồng chí lão thành cách mạng và thân nhân gia đình các đội viên khởi nghĩa.

Hội thảo thu hút sự tham gia của nhiều nhà nghiên cứu, nhà khoa học, lãnh đạo các cấp, cùng sự quan tâm của đông đảo cán bộ và nhân dân. Các tham luận tại hội thảo đã đi sâu phân tích nhiều khía cạnh quan trọng, từ bối cảnh lịch sử, diễn biến cuộc khởi nghĩa, những giá trị lịch sử, chính trị và bài học rút ra cho cách mạng Việt Nam. Việc thành lập Đội Du kích Ba Tơ trong khởi nghĩa Ba Tơ là sự kiện quan trọng, mở đầu cho cao trào đấu tranh giành chính quyền không chỉ ở Quảng Ngãi mà còn ở Nam Trung Bộ. 

Thiếu tướng Lê Ngọc Hải, Tư lệnh Quân khu 5 phát biểu tại Hội thảo “Khởi nghĩa Ba Tơ - Giá trị lịch sử và bài học kinh nghiệm”.

Phát biểu khai mạc hội thảo, Thiếu tướng Lê Ngọc Hải, Tư lệnh Quân khu 5 nhấn mạnh, Nam Trung Bộ nói chung, tỉnh Quảng Ngãi nói riêng là vùng đất giàu truyền thống cách mạng. Truyền thống ấy đã đi vào thơ ca, thể hiện tấm lòng sắt son, kiên trung, bất khuất của người dân núi Ấn, sông Trà.

Với tinh thần yêu nước nồng nàn, các tầng lớp nhân dân Quảng Ngãi, từ khi có Đảng lãnh đạo, đã vùng lên đấu tranh mạnh mẽ, có tổ chức chặt chẽ, định hướng và mục tiêu chính trị rõ ràng. Đặc biệt, năm 1941, sau khi thành lập Mặt trận Việt Minh, phong trào cách mạng bước sang giai đoạn mới, có sự chuẩn bị kỹ lưỡng cho khởi nghĩa giành chính quyền, đưa Quảng Ngãi trở thành một trong những địa phương tiêu biểu trong cao trào chống thực dân Pháp, phát xít Nhật cứu nước, với mốc son lịch sử là cuộc Khởi nghĩa Ba Tơ. 

Đoàn Chủ tịch Hội thảo “ Khởi nghĩa Ba Tơ - Giá trị lịch sử và bài học kinh nghiệm”.

Tại Ba Tơ, vùng rừng núi phía Tây Nam tỉnh Quảng Ngãi, thực dân Pháp xây dựng “Căng an trí” Ba Tơ. Cuối năm 1941, có hơn 50 tù chính trị được “an trí” tại đây. Để tập hợp lực lượng, lãnh đạo phong trào đấu tranh cách mạng, đầu năm 1942, Chi bộ “Căng an trí” Ba Tơ ra đời. Chi bộ đã tập trung lãnh đạo công tác xây dựng cơ sở, tuyên truyền vận động nhân dân, chuẩn bị lực lượng, tổ chức và tư tưởng, sẵn sàng vùng dậy khởi nghĩa giành chính quyền khi có thời cơ. Ngày 9-3-1945, Nhật đảo chính Pháp tại Đông Dương. Ngày 12-3-1945, Đảng Cộng sản Đông Dương ra Chỉ thị “Nhật - Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta”. 

Trước đó, mặc dù chưa nhận được chỉ thị của Trung ương, nhưng Tỉnh ủy lâm thời Quảng Ngãi và Chi bộ “Căng an trí” Ba Tơ đã tích cực, chủ động nắm bắt thời cơ cách mạng, lãnh đạo cuộc Khởi nghĩa Ba Tơ vào ngày 11-3-1945 thành công. Ngày 12-3-1945, Đội Du kích Ba Tơ được thành lập. Đây là đội du kích đầu tiên do Đảng thành lập ở Nam Trung Bộ. Việc thành lập Đội Du kích Ba Tơ trong khởi nghĩa Ba Tơ là sự kiện quan trọng, mở đầu cho cao trào đấu tranh giành chính quyền không chỉ ở Quảng Ngãi mà còn ở Nam Trung Bộ. 

Thành công của cuộc khởi nghĩa khẳng định mạnh mẽ tinh thần yêu nước của nhân dân, sự lãnh đạo kịp thời, tài tình, sáng suốt của Tỉnh ủy lâm thời Quảng Ngãi và Chi bộ “Căng an trí” Ba Tơ. Khởi nghĩa Ba Tơ như một “đốm lửa” nhỏ ở vùng rừng núi Tây Nam tỉnh Quảng Ngãi, song có tổ chức, lực lượng, kế hoạch phối hợp hiệp đồng chặt chẽ, mục tiêu chính trị hết sức rõ ràng. Từ đây, phong trào cách mạng bùng lên mạnh mẽ, góp phần làm nên thắng lợi của cuộc Cách mạng Tháng Tám năm 1945 tại tỉnh Quảng Ngãi. 

Bài học về xây dựng và củng cố lực lượng cách mạng, lấy dân làm gốc ở Nam Trung Bộ trước Cách mạng Tháng Tám 1945  

Phát biểu tại hội thảo, Trung tướng Trịnh Đình Thạch, Bí thư Đảng ủy, Chính ủy Quân khu 5 nhấn mạnh, phong trào yêu nước, phong trào cách mạng ở Nam Trung Bộ trước Cách mạng Tháng Tám 1945 diễn ra trong điều kiện hết sức khó khăn. Phong trào bị thực dân đàn áp khốc liệt; lực lượng lãnh đạo còn non trẻ; thiếu thốn vũ khí, tài chính, cơ sở hạ tầng cần thiết để duy trì hoạt động lâu dài; điều kiện sống của nhân dân rất khó khăn, nạn đói xuất hiện khắp nơi...

Tuy nhiên, nhờ biết cách xây dựng và củng cố lực lượng cách mạng, lấy dân làm gốc, phong trào cách mạng đã khơi dậy lòng yêu nước và ý chí đấu tranh của quần chúng nhân dân. Qua đó, xây dựng được các tổ chức cách mạng và lực lượng chính trị, lực lượng quần chúng, bao gồm công nhân, nông dân, trí thức yêu nước, được tổ chức và đoàn kết chặt chẽ. Thực dân Pháp thi hành chính sách “chia để trị”, ta xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân dưới ngọn cờ độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Đây là bài học sâu sắc, là “sợi chỉ đỏ” xuyên suốt của cách mạng Việt Nam. 

 
Các đại biểu tham dự Hội thảo 

Cùng với sự lãnh đạo kiên định, linh hoạt của Đảng Cộng sản Đông Dương, với nguyên tắc “dĩ bất biến, ứng vạn biến”, Đảng đã đưa ra các chủ trương phù hợp với từng giai đoạn lịch sử, biết phát huy sức mạnh quần chúng và tận dụng thời cơ để đưa đến thắng lợi của phong trào cách mạng.

Khởi nghĩa Ba Tơ là minh chứng, khi phong trào cách mạng bám sát đời sống, lợi ích của nhân dân, thì sẽ nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ và bền bỉ từ quần chúng, để lại bài học sâu sắc về lấy dân làm gốc, xây dựng thế trận lòng dân, khối đại đoàn kết toàn dân vững chắc. 

Khởi nghĩa Ba Tơ - “Điểm sáng” trong cao trào kháng Nhật cứu nước

Tiến sĩ Nguyễn Hoàng Giang, Phó bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi đánh giá, dù là cuộc khởi nghĩa diễn ra trong phạm vi tương đối nhỏ, nhưng khởi nghĩa Ba Tơ có vị trí rất lớn và là một biểu tượng của tinh thần chủ động, sáng tạo trong việc chuẩn bị và chớp thời cơ khởi nghĩa của Đảng bộ tỉnh Quảng Ngãi. Thắng lợi của Khởi nghĩa Ba Tơ và sự ra đời của Đội Du kích Ba Tơ đã mở ra cao trào kháng Nhật cứu nước, để tiến tới Tổng khởi nghĩa trong Cách mạng Tháng Tám năm 1945; là một trong những “điểm sáng” điển hình của phong trào kháng Nhật cứu nước với mục tiêu “Đánh đuổi phát xít Nhật, chống lại chính quyền Nhật và chính phủ bù nhìn của bọn Việt gian thân Nhật. Phát động một cao trào kháng Nhật cứu nước mạnh mẽ để làm tiền đề cho cuộc khởi nghĩa; sẵn sàng chuyển qua hình thức tổng khởi nghĩa một khi đã đủ điều kiện”. 

Các đại biểu tham quan Bảo tàng Khởi nghĩa Ba Tơ.

Đây là cuộc khởi nghĩa từng phần, giành chính quyền ở Ba Tơ, tạo điều kiện thuận lợi cho phong trào cách mạng toàn tỉnh tiến lên tổng khởi nghĩa giành chính quyền trong Cách mạng Tháng Tám năm 1945 ở tỉnh Quảng Ngãi. Khởi nghĩa Ba Tơ nổ ra và giành thắng lợi, minh chứng cho chủ trương của Đảng được đề ra từ Hội nghị Trung ương VIII (tháng 5-1941) là hoàn toàn đúng đắn: “Với lực lượng sẵn có, ta có thể lãnh đạo một cuộc khởi nghĩa từng phần trong từng địa phương cũng có thể giành thắng lợi và mở đường cho một cuộc tổng khởi nghĩa to lớn”. 

Đội Du kích Ba Tơ - một trong những đơn vị tiền thân của LLVT Quân khu 5

Cùng với Đội Du kích Ba Tơ, các đội du kích, đội tự vệ ở các địa phương trên địa bàn làm nòng cốt trong Tổng khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền Tháng Tám năm 1945, xây dựng lực lượng vũ trang địa phương bảo vệ chính quyền cách mạng. Các đội du kích, đội tự vệ được trang bị một số vũ khí, được huấn luyện quân sự và có tổ chức chỉ huy chặt chẽ. 

Đội Du kích Ba Tơ là đội vũ trang tập trung đầu tiên do Đảng Cộng sản Đông Dương tổ chức, lãnh đạo, giáo dục ở Nam Trung Bộ; được tổ chức hết sức chặt chẽ, kỷ luật nghiêm, có kinh nghiệm chiến đấu rất nổi bật ở Nam Trung Bộ, làm nòng cốt xây dựng các đơn vị vũ trang cách mạng ở nhiều tỉnh. Tuy Đội Du kích Ba Tơ chỉ tồn tại trong thời gian ngắn, nhưng những cán bộ, chiến sĩ do Đội đào tạo, rèn luyện đã đi suốt chiều dài lịch sử 30 năm chiến tranh giải phóng của dân tộc; nhiều đồng chí trưởng thành, trở thành những cán bộ chủ chốt, những tướng lĩnh tài năng của Quân đội ta. Đội Du kích Ba Tơ là một trong những đơn vị tiền thân của lực lượng vũ trang Quân khu 5. Cùng với Đội Du kích Ba Tơ, các đội du kích, đội tự vệ khác ở các địa phương cũng góp phần to lớn xây dựng, phát triển phong trào cách mạng và lực lượng vũ trang Quân khu 5. 

Phát huy truyền thống Khởi nghĩa Ba Tơ, xây dựng tỉnh Quảng Ngãi giàu mạnh, văn minh  

Phát biểu tại hội thảo, đồng chí Bùi Thị Quỳnh Vân, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh Quảng Ngãi khẳng định, sau hơn 35 năm tái lập tỉnh, phát huy truyền thống Ba Tơ quật khởi, Đảng bộ tỉnh Quảng Ngãi đã vận dụng sáng tạo đường lối của Đảng vào hoàn cảnh cụ thể, vừa tranh thủ sự chỉ đạo, giúp đỡ của Trung ương, vừa phát huy tinh thần tự chủ, tự lực, tự cường của địa phương, vượt qua khó khăn, thách thức, giành được nhiều thành tựu quan trọng trên các lĩnh vực. Kinh tế phát triển nhanh, cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng tăng tỷ trọng công nghiệp và dịch vụ; thu nhập bình quân đầu người tăng lên rõ rệt, đời sống nhân dân được cải thiện, ngày càng ấm no, hạnh phúc. 

Các đại biểu trồng cây lưu niệm tại Bảo tàng Khởi nghĩa Ba Tơ.

Hơn 80 năm đã trôi qua, phát huy truyền thống của Khởi nghĩa Ba Tơ trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, cấp ủy, chính quyền và cả hệ thống chính trị cần tiếp tục củng cố, xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo, năng lực cầm quyền của Đảng bộ tỉnh và các tổ chức cơ sở Đảng; xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân trong phát triển kinh tế - xã hội; xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên trong giai đoạn mới có đức, có tài, xứng đáng là người lãnh đạo, người đầy tớ thật trung thành của nhân dân.

Nhân dịp này, Ban Tổ chức đã công bố quyết định của Chủ tịch nước trao tặng Huân chương Lao động hạng Ba tặng Đảng bộ, chính quyền và nhân dân huyện Ba Tơ, tỉnh Quảng Ngãi, vì đã có thành tích xuất sắc trong xây dựng và phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của đồng bào dân tộc thiểu số, đảm bảo quốc phòng - an ninh, góp phần vào sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc. 

Các đại biểu cắt băng khánh thành Thư viện số huyện Ba Tơ.

Hội thảo là sự kiện hướng tới chào mừng kỷ niệm 80 năm Khởi nghĩa Ba Tơ, 50 năm Ngày giải phóng tỉnh Quảng Ngãi và giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước; 80 năm Ngày truyền thống LLVT Quân khu 5, tiến tới chào mừng đại hội đảng các cấp nhiệm kỳ 2025-2030.

Hội thảo nhằm nhìn nhận, đánh giá một cách toàn diện, khách quan và sâu sắc hơn về giá trị lịch sử và những bài học kinh nghiệm từ cuộc Khởi nghĩa Ba Tơ. Hội thảo mang đến nguồn tư liệu phong phú, khoa học và chân thực, giúp hiểu thêm về bối cảnh, diễn biến, kết quả, ý nghĩa và những bài học lịch sử của cuộc Khởi nghĩa Ba Tơ. 

Các đại biểu dâng hương tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ, đội viên Đội Du kích Ba Tơ tại Tượng đài Khởi nghĩa Ba Tơ.

Trước đó, các đại biểu tham gia hội thảo đã dâng hương tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ, đội viên Đội Du kích Ba Tơ tại Tượng đài Khởi nghĩa Ba Tơ; tham quan và trồng cây lưu niệm tại Bảo tàng Khởi nghĩa Ba Tơ; dự lễ khánh thành Thư viện số huyện Ba Tơ.

Tin, ảnh: XUÂN ĐỊNH - TIẾN DŨNG

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Quốc phòng an ninh xem các tin, bài liên quan.