Cogny điện cho Navarre: "Ngày 23-4, quân địch đã tiến đến giữa sân bay Điện Biên Phủ. Đã mất một số vị trí then chốt ở khu Trung tâm". Đến ngày 25-4, De Castries báo tin "Sân bay Điện Biên Phủ hoàn toàn bị mất".
Trong một bức điện khác, Cogny điện cho Navarre: "Kết quả thả dù tiếp tế cho Điện Biên Phủ ngày 28, đêm 28, ngày 29 và đêm 29 là số không. Chỉ có Isabelle nhận được 22 tấn. Tình hình lương thực và trang bị vũ khí cực kỳ nghiêm trọng".
Vào giai đoạn này, phần lớn số phương tiện và số quân do Pháp thả dù xuống cứ điểm Điện Biên Phủ đã rơi vào quân ta. Trong cuốn "Trận Điện Biên Phủ", ký giả J.Roa đã viết: "Riêng ngày 27-4-1954 đã bị mất 65 tấn do máy bay Packet thả xuống và 20 tấn do máy bay Dakota thả vào ban ngày. Về ban đêm mất 29 tấn hàng do C119 thả và 50 lính tăng viện do Dakota thả; do lính nhảy dù đã cạn nên người ta buộc phải chọn những người tình nguyện chưa biết nhảy dù, hiện có cả thảy 745 người và họ nhảy không rơi hoàn toàn vào tuyến của chúng ta".
Trong bức điện gửi Navarre, Cogny đã viết: "Tình hình Đồng bằng Bắc Bộ tiếp tục ruỗng nát và nguy khốn nếu Điện Biên Phủ thất thủ. Các trận tiến công và phục kích xảy ra liên tiếp, mỗi làng trở thành một pháo đài, các đường giao thông chỉ đi lại được vào ban ngày, nông dân bị điều đi sửa đường nhưng đến tối thì chính họ lại phá đi. Các loại mìn gỗ làm cho máy dò mìn không phát hiện được. Từng đống xác ô tô chất bên lề đường".
Trong một bức điện khác, Cogny viết: "Mong sao kéo dài sự chống đỡ ở Điện Biên Phủ. Nếu ngưng tiếp viện thì chỉ giữ được trong thời gian 8 ngày vì lý do mất tinh thần".
Trong Chiến dịch Điện Biên Phủ, quân Pháp đã phải sử dụng cả mưa nhân tạo để chặn bước tiến của các đoàn dân công của ta ra mặt trận. Nhưng không thể ngăn nổi tinh thần “Tất cả cho tiền tuyến, tất cả để chiến thắng”, các tầng lớp nhân dân ta đã hết lòng phục vụ tiền tuyến. Hàng chục vạn chiến sĩ dân công từ khắp các nẻo đường của đất nước đã vượt qua đèo cao, vực sâu, vượt qua máy bay địch bắn phá và bom nổ chậm để chuyển hàng chục vạn tấn lương thực, đạn dược cho bộ đội đánh giặc. Trong một bức điện gửi cho Navarre, Cogny đã than thở: "Mưa nhân tạo được tiến hành ở một số vùng nhưng không đạt kết quả mong muốn. Xe vận tải và các đoàn dân công vẫn tiếp tục đưa các đồ tiếp tế ra mặt trận".
Chính tướng Navarre cũng đã tỏ ra bi quan trong bản báo cáo gửi Chính phủ Pháp, ông ta viết: "Tại những nơi đang tiến hành chiến dịch, các đơn vị của chúng ta đều mệt mỏi. Ở Điện Biên Phủ chỉ liên lạc được với thế giới bên ngoài bằng một cầu hàng không một chiều và chỉ có thể đưa được thương binh ra khỏi đây".
Nước Mỹ, một nước ở Tây bán cầu, cách xa chúng ta hàng vạn dặm, cũng bị xáo động về những thất bại trên chiến trường của quân Pháp ở Điện Biên Phủ.
Báo chí Mỹ đã phản ánh tâm trạng của người dân Mỹ lúc đó như sau: Mười lần một ngày, người ta hỏi những người Pháp ở nước Mỹ về tình hình ở Điện Biên Phủ như thế nào? Sáng, chiều, các báo hằng ngày đăng bản đồ của pháo đài và bản đồ phòng tuyến bao vây chặt chẽ Điện Biên Phủ.
Ở miền Trung - Tây nước Mỹ, từ lâu hầu như người ta lãng quên sự tồn tại của nước Pháp. Nhưng những ngày gần đây, những chủ trang trại mặc quần áo xanh hoặc những chàng thanh niên lái những chiếc xe vận tải gọi nhau để hỏi xem người Pháp liệu rồi có thể giữ được Điện Biên Phủ không. Sự rút chạy thê thảm của Sư đoàn 24 trong mùa hè 1950 và cuộc phiêu lưu của những lính thủy đánh bộ bị bao vây trong mùa đông 1951 ở Triều Tiên cũng không được người Mỹ theo dõi một cách đầy lo âu như đối với Tập đoàn Điện Biên Phủ bị bao vây trong những ngày cuối cùng này.
THÀNH VINH (lược trích)
1. Điện Biên Phủ - Nhìn từ hai phía, Nxb Thanh Niên, 2004.
2. Điện Biên Phủ - Sự kiện, tư liệu; Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội, 2014.
* Mời bạn đọc vào chuyên mục Chiến thắng Điện Biên Phủ - Mốc son lịch sử xem các tin, bài liên quan.