Ngày 12-6-1949, Nguyễn Văn Bạch tình nguyện lên đường nhập ngũ. Đồng chí cùng đơn vị tham gia chiến đấu trong nhiều chiến dịch và được chỉ huy tin cậy giao cho các nhiệm vụ: Đảm nhiệm đánh mìn chặn đường tiếp viện của địch ở Chiến dịch Biên giới Cao-Bắc-Lạng; đi xây dựng Sở chỉ huy Chiến dịch Trần Hưng Đạo ở Tam Đảo; tháo gỡ bom mìn ở Chiến dịch Tây Bắc và Thượng Lào…
Tháng 3-1951, đồng chí Nguyễn Văn Bạch được điều động làm Tiểu đội trưởng của một đơn vị mới thành lập thuộc Đại đội Công binh M83 (Trung đoàn Công binh 151, Đại đoàn 351) do Đại đội trưởng Nguyễn Phú Xuyên Khung chỉ huy. Nhiệm vụ của đội là phá bom nổ chậm, bom bướm, bom bi ở dốc Pha Đin, đèo Bản Chẹn.
Trong Chiến dịch Điện Biên Phủ, tại cứ điểm A1, sau nhiều đợt tấn công quân địch, chúng ta chỉ chiếm được 1/2 quả đồi, muốn tiêu diệt được cứ điểm này thì ta phải làm chủ được căn hầm ngầm của địch trên đỉnh đồi. Lúc này, Bộ chỉ huy Chiến dịch Điện Biên Phủ đã vạch ra một kế hoạch “Lấy hầm trị hầm” - một kế hoạch mang tính quyết định.
Ngày 20-4-1954, Đại đội Công binh M83 được lệnh đào hầm ngầm. Để bảo đảm bí mật, an toàn cho hầm ngầm, công việc ngụy trang cửa hầm được làm rất công phu; ngoài cửa hầm có mái che phủ đất để vừa chống lựu đạn và mảnh pháo từ trên cao ném xuống vừa che mắt địch; đất đá đào ra đều cho vào túi dù đưa ra ngoài, sau khi đổ còn ngụy trang rất kỹ. Càng đào vào sâu, công việc càng khó khăn vì vừa thiếu ánh sáng vừa thiếu không khí, nên bộ đội phải liên tục thay nhau ra ngoài để thở.
Vừa đào hầm, Đại đội Công binh M83 vừa lo đi tìm bom chưa nổ để gỡ thuốc làm bộc phá vì theo thiết kế, khối bộc phá phải đủ 1 tấn thuốc nổ mới đủ mạnh để đánh sập lô cốt địch, nhưng lúc ấy trong kho chỉ còn có 500kg. Lúc đó, đồng chí Nguyễn Văn Bạch đang đào hầm ngầm cùng đồng đội thì chỉ huy giao cho nhiệm vụ dẫn 3 chiến sĩ có kinh nghiệm bí mật di chuyển đến chiếc máy bay B24 của địch bị ta bắn rơi gần Bản Kéo để tháo gỡ 5 quả bom trong máy bay chưa nổ, lấy được gần 500kg thuốc nổ. Sau đó, Nguyễn Văn Bạch cùng 3 chiến sĩ lại về đồi A1 tiếp tục đào hầm ngầm cho kịp kế hoạch tác chiến đã định.
Ngày 5-5, đường hầm ngầm hoàn thành cũng là lúc khối bộc phá đã chuẩn bị xong với 5 nụ xòe để bảo đảm chỉ cần điểm hỏa một lần cả khối bộc phá sẽ đồng loạt phát nổ. Đồng chí Nguyễn Văn Bạch được Đại đội trưởng Nguyễn Phú Xuyên Khung giao cho nhiệm vụ quan trọng, là điểm hỏa khối bộc phá nặng 960kg - đây là quả bộc phá lớn nhất của Quân ta dùng trong thời kỳ đánh thực dân Pháp.
Ngày 6-5-1954, theo hợp đồng tác chiến, lúc nào pháo binh ta bắn dồn dập lên đồi A1 chính là lệnh cho đồng chí Nguyễn Văn Bạch giật nụ xòe bộc phá, mệnh lệnh được thực hiện vào lúc 20 giờ 30 phút. Giật nụ xòe bộc phá xong, đồng chí Bạch chạy trong giao thông hào về nơi an toàn, chạy được một đoạn ngắn thì khối bộc phá đã nổ làm rung chuyển đất trời Mường Thanh. Cột khói bốc cao ngùn ngụt, màu đen ngòm. Nhìn lên đồi, đồng chí Nguyễn Văn Bạch đã thấy bộ đội ta trong chiến hào từ các hướng ào ạt xông lên chiếm đồi A1. Về đến đơn vị, đồng chí Nguyễn Văn Bạch được cán bộ, chiến sĩ Đại đội Công binh M83 đón mừng như một người mới cải tử hoàn sinh trở lại nhà.
Với thành tích nổi bật trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, đồng chí Nguyễn Văn Bạch được tặng thưởng Huân chương Kháng chiến hạng Nhất, Huân chương Chiến thắng hạng Ba và nhiều phần thưởng cao quý khác. Ngày 23-2-2010, đồng chí Nguyễn Văn Bạch được Nhà nước truy tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân.
ĐỨC THẮNG (lược trích)
1. Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân trong Chiến dịch Điện Biên Phủ
2. Bảo tàng Lịch sử Quốc gia (baotanglichsu.vn)
* Mời bạn đọc vào chuyên mục Chiến thắng Điện Biên Phủ - Mốc son lịch sử xem các tin, bài liên quan.