Trước đó, tại Hội nghị thượng đỉnh ở Geneva (Thụy Sĩ) ngày 16-6, Tổng thống Mỹ Joe Biden và người đồng cấp Nga Vladimir Putin đã nhất trí tiến hành cuộc đối thoại về ổn định chiến lược song phương nhằm đặt nền móng cho các biện pháp giảm nguy cơ và kiểm soát vũ khí trong tương lai.
Đối với hai cường quốc sở hữu hơn 90% số vũ khí hạt nhân của thế giới này, vấn đề kiểm soát vũ khí luôn là một bài toán nan giải. Hiện tại, chỉ còn Hiệp ước cắt giảm vũ khí tấn công chiến lược mới (New START) là hiệp ước có tính ràng buộc pháp lý duy nhất về kiểm soát vũ khí hạt nhân giữa Nga và Mỹ. Hiệp ước này được gia hạn hồi đầu tháng 2 và có hiệu lực đến năm 2026.
    |
 |
| Tổng thống Mỹ Joe Biden và Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Hội nghị thượng đỉnh ở Geneva ngày 16-6. Ảnh: Tân Hoa xã |
Trong khi đó, đầu tháng này, Tổng thống V.Putin đã ký ban hành đạo luật rút Nga khỏi Hiệp ước Bầu trời mở, sau khi Mỹ rút khỏi hiệp ước này hồi năm ngoái. Việc Nga và Mỹ cùng rút khỏi Hiệp ước Bầu trời mở đã đánh dấu một “vết rạn nứt” mới trong mối quan hệ giữa hai cường quốc.
Mặc dù tại hội nghị thượng đỉnh vừa qua, hai tổng thống đã thảo luận thực trạng và triển vọng phát triển hơn nữa quan hệ song phương, các vấn đề chiến lược an ninh cũng như các vấn đề quốc tế, bao gồm hợp tác trong cuộc chiến chống đại dịch Covid-19 và giải quyết các xung đột khu vực nhưng hai bên cũng thừa nhận rằng không thể ngay lập tức cải thiện được mối quan hệ. Sự khác biệt về lợi ích của Nga và Mỹ liên quan đến các ưu tiên kiểm soát vũ khí cũng khá rõ ràng. Đối với Mỹ, trọng tâm chính là thiết lập quyền kiểm soát tất cả các kho vũ khí hạt nhân của các bên, bao gồm cả của Trung Quốc. Trong khi đó, Nga lại chú trọng việc kiểm soát các vũ khí tấn công và phòng thủ chiến lược (cả hạt nhân và phi hạt nhân), giải quyết vấn đề “vũ khí không gian” và một số vấn đề khác.
Trong bối cảnh như vậy, các nhà phân tích cho rằng hai bên có thể tìm kiếm một giải pháp thỏa hiệp, trong đó cả Nga và Mỹ cần nhượng bộ lẫn nhau. Bản chất của sự nhượng bộ này có thể được xác định cả trong nội dung các cuộc đàm phán hay thậm chí trước khi đàm phán bắt đầu.
Kết quả tích cực của hội nghị thượng đỉnh vừa qua mở ra tín hiệu cải thiện quan hệ Nga-Mỹ. Song, điều mà cộng đồng quốc tế chú ý hơn cả là việc hai bên sẵn sàng đối thoại để đạt được sự ổn định chiến lược. Có thể thấy được hiện nay động thái “xích lại gần nhau” trong lĩnh vực kiểm soát vũ khí giữa Nga và Mỹ đang giúp cởi bỏ phần nào những lo ngại của cộng đồng quốc tế về xu hướng phá vỡ các cơ chế kiểm soát vũ khí và nguy cơ dẫn tới một cuộc chạy đua vũ trang trên toàn cầu trong tương lai.
Dẫu vậy, các chuyên gia cho rằng vòng đàm phán sắp tới giữa Nga và Mỹ về kiểm soát vũ khí và ổn định chiến lược chỉ là bước khởi đầu. Hai bên sẽ cần nỗ lực hơn nữa để đưa đối thoại Nga-Mỹ trong lĩnh vực này trở lại quỹ đạo ổn định và đạt được những kết quả quan trọng mới nhằm củng cố an ninh quốc gia và ổn định chiến lược trên thế giới.
HÙNG HÀ