Nâng cao khả năng sống sót của xe tăng trên chiến trường là vấn đề được quân đội các nước quan tâm. Hàng loạt giải pháp bảo vệ xe tăng đã được đưa ra như trang bị giáp phản ứng nổ, giáp liên hợp nhiều lớp... và hệ thống phòng thủ chủ động, đối kháng quang điện tử trang bị trên một số loại xe tăng hiện đại của I-xra-en, Nga…

Các hệ thống phòng thủ chủ động đều có nguyên lý chung là sử dụng ra-đa bước sóng ngắn để cảnh giới xung quanh xe tăng. Khi “bắt” được mục tiêu, hệ thống sẽ tự động kích hoạt đạn đánh chặn tiêu diệt hoặc làm chệch hướng đạn, tên lửa chống tăng bắn tới.

Hệ thống bảo vệ chủ động dành cho xe tăng, thiết giáp đầu tiên trên thế giới là Drozd, trang bị trên xe tăng T-55AD của Liên Xô, mà hiệu quả được ghi nhận trong cuộc xung đột tại Áp-ga-ni-xtan, khi nó ngăn chặn được tới 80% tên lửa bắn tới. Tuy nhiên, hệ thống này cũng có nhược điểm là sử dụng đạn chùm, nên rất nguy hiểm cho bộ binh. Thế hệ kế tiếp của Drozd là hệ thống Arena đã khắc phục được các nhược điểm trên với khả năng bảo vệ 360 độ xung quanh xe tăng và ngăn chặn được đạn, tên lửa có sơ tốc lớn.

Không trực tiếp tiêu diệt mục tiêu như các hệ thống phòng thủ chủ động, hệ thống đối kháng quang điện tử lại tạo ra một lớp bảo vệ “mềm” xung quanh xe tăng. Điển hình cho phương thức bảo vệ này là hệ thống Shtora-1-7 trang bị trên xe tăng T-90 của Nga. Nhờ các cảm biến mà hệ thống Shtora-1-7 sẽ phát hiện sớm các mối nguy cơ đe dọa tới xe tăng và tự động cảnh báo cho kíp lái và đưa ra phương án đối phó thích hợp như: Gây "chói", "mù" đối với các loại đầu đạn tự dẫn và thiết bị ngắm bắn sử dụng cảm biến nhiệt; phóng lựu khói vô hiệu hóa các loại đầu đạn dẫn đường bằng tia la-de và sóng vô tuyến…

Thế nhưng, với sự xuất hiện của các hệ thống bảo vệ chủ động và gây nhiễu cũng ra đời các loại đạn và tên lửa chống tăng thế hệ mới có khả năng xuyên thủng “lớp bảo vệ” này. Do ra-đa của hệ thống phòng thủ chủ động trên xe tăng chỉ có thể phát hiện và tiêu diệt mục tiêu ở tốc độ và góc tấn công nhất định, nên các loại tên lửa chống tăng mới với tốc độ cao hoặc tấn công vào phần nóc xe sẽ vượt qua sự “truy cản” của các hệ thống phòng thủ chủ động.

Tuấn Sơn