I-ran sở hữu những loại tên lửa đạn đạo nào?

QĐND - Ngày 17-1, Mỹ đã công bố lệnh trừng phạt mới liên quan tới chương trình tên lửa đạn đạo của I-ran với lý do chương trình này là một mối đe dọa lớn đối với an ninh khu vực và toàn cầu. Nhiều chuyên gia quân sự cho rằng, chính khối lượng tên lửa đạn đạo đồ sộ của I-ran là một trong những lý do khiến Mỹ “e dè” chương trình này.

Bộ Tài chính Mỹ nêu rõ, lệnh trừng phạt mới nhằm vào 11 công ty và cá nhân được cho là đã hỗ trợ I-ran thực hiện chương trình phát triển tên lửa đạn đạo. Theo quyền Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ phụ trách mảng tình báo, tài chính và khủng bố, ông A.Xu-bin (Adam J.Szubin), chương trình tên lửa đạn đạo của I-ran là một mối đe dọa lớn đối với an ninh khu vực và toàn cầu, và nước này sẽ tiếp tục là đối tượng của các biện pháp trừng phạt quốc tế.

Các lệnh trừng phạt mới này của Mỹ diễn ra sau khi I-ran tiến hành vụ thử tên lửa hồi tháng 10 năm ngoái. Ngày 11-10-2015, I-ran tuyên bố thử nghiệm thành công hệ thống tên lửa đất đối đất tầm xa Emad do Tập đoàn công nghiệp hàng không liên kết với Bộ Quốc phòng sản xuất. Động thái này vấp phải sự phản đối mạnh mẽ của chính giới Mỹ cho rằng, I-ran vi phạm Nghị quyết 2231 của HĐBA Liên hợp quốc cấm Tê-hê-ran phát triển các loại tên lửa có khả năng mang đầu đạn hạt nhân. Tuy nhiên, giới chức I-ran khẳng định không có loại tên lửa nào của nước này, kể cả các tên lửa đạn đạo, được thiết kế để mang các đầu đạn hạt nhân, do đó việc chế tạo và thử nghiệm các loại tên lửa này không vi phạm nghị quyết của LHQ.

I-ran cũng liên tục nhấn mạnh rằng học thuyết quân sự của nước này dựa trên phòng thủ và sức mạnh quân sự của I-ran không phải là mối đe dọa đối với bất kỳ quốc gia nào. Dù vậy, các nhà phân tích cho rằng, không thể phủ nhận hiện I-ran là quốc gia sở hữu lực lượng tên lửa đạn đạo lớn nhất ở Trung Đông. Trong thời gian tới, rất có thể I-ran sẽ chế tạo thành công tên lửa đạn đạo liên lục địa và trở thành cường quốc về các loại tên lửa.

Thực tế cho thấy, I-ran là một trong những quốc gia rất chú trọng đầu tư nghiên cứu và phát triển tên lửa đạn đạo. Từ giữa thập niên 1980 đến cuối thập niên 1990, I-ran đã tiến hành 23 chương trình phát triển tên lửa. Năm 2001, quốc gia này có 9 chương trình sản xuất và phát triển tên lửa đạn đạo.

A.Co-đe-xman (Anthony Cordesman), một nhà nghiên cứu ở Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế cho biết, Emad-tên lửa mới thử nghiệm của I-ran hồi tháng 10 năm ngoái, thuộc loại tên lửa tầm trung, có tầm phóng khoảng 1.700km, độ chính xác trong vòng bán kính 500m và có đầu đạn nặng 750kg. Đây được cho là một biến thể của tên lửa Shahab-3 sử dụng nhiên liệu lỏng, đã từng được biên chế hồi năm 2003 và có tầm bắn tương đương. Tuy nhiên, Emad được cho là vũ khí dẫn đường chính xác đầu tiên của Tê-hê-ran (độ sai lệch mục tiêu 500m so với 2.000m của Shahab-3).

Hiện tuy Tê-hê-ran chưa đạt đến trình độ phát triển được tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM) mà mới chỉ sở hữu các tên lửa đạn đạo tầm trung (IRBM). Tuy nhiên, công nghệ chế tạo tên lửa của I-ran trong những năm gần đây đã tiến bộ rất nhanh.

Giai đoạn đầu, I-ran cũng chế tạo tên lửa theo nền tảng công nghệ của dòng tên lửa đạn đạo tầm ngắn, nhiên liệu lỏng Scud, thông qua con đường mua lại các phiên bản cũ của Li-bi và phiên bản nội hóa của Triều Tiên, với sự giúp đỡ kỹ thuật của Bắc Kinh và Bình Nhưỡng.

Tiếp theo, Tê-hê-ran đã nỗ lực nâng cao trình độ công nghệ với việc cải tiến tên lửa với động cơ sử dụng nhiên liệu lỏng thành nhiên liệu rắn. Đến năm 2005, I-ran đã thành công với tên lửa đạn đạo tầm trung Shahab-3, có tầm phóng vào khoảng 2.000km, có khả năng tấn công vào lãnh thổ I-xra-en. Việc sử dụng động cơ này cho phép kéo dài giai đoạn bảo dưỡng và tăng độ chính xác của tên lửa.

Trong năm 2006, I-ran đã tiến hành thử tên lửa Saegheh chiến thuật đất đối đất. Tên lửa này có tầm hoạt động từ 80-250km. Ngoài ra, I-ran cũng đã tự nghiên cứu phát triển tên lửa QADR1 có tầm hoạt động 1.800km. Tên lửa này đã được trưng bày lần đầu tiên vào “Ngày quân đội quốc gia” năm 2008.

I-ran cũng đã chế tạo thành công tên lửa đạn đạo chống hàng không mẫu  hạm có uy lực cực lớn, đặt tên là Khalije Fars (Persian Gulf), chế tạo trên cơ sở của tên lửa Conqueror-110. Theo các phương tiện truyền thông của I-ran, tên lửa này có tốc độ siêu âm, đầu đạn 650kg và tầm phóng 1.200-1.500km.

Cùng với chương trình nghiên cứu và phát triển tên lửa, I-ran cũng tìm cách phát triển hệ thống bệ phóng. Vào cuối thập niên 1990, I-ran đã có khoảng 100 bệ phóng di động dựa trên các xe di động của Liên Xô (trước đây) và Đức. I-ran cũng đẩy mạnh phát triển tên lửa hành trình với sự hỗ trợ của Trung Quốc và Triều Tiên, sau đó tự thiết kế, chế tạo. Hiện tên lửa hành trình chống tàu của nước này đã đạt được những kết quả khả quan, ví dụ như tên lửa Raad có tầm bắn 400km, khả năng diệt được cả tàu sân bay với đầu đạn 500kg.

Nước này cũng đã mua từ U-crai-na các tên lửa hành trình đối đất, phiên bản phóng từ máy bay ném bom của Liên Xô (trước đây) là Kh-55, với tầm phóng lên tới 2.500km. Sau đó, Tê-hê-ran đã mổ xẻ nghiên cứu và phát triển các biến thể tên lửa hành trình đất đối đất.

Đến năm 2013, Tê-hê-ran đã làm chủ công nghệ tên lửa hành trình tấn công mặt đất tầm xa khi tuyên bố đã phát triển thành công tên lửa Sejil và Ghadr có tầm bắn 2.000km, khiến I-xra-en và các căn cứ Mỹ ở Vùng Vịnh đã nằm trọn trong tầm ngắm của tên lửa đạn đạo và tên lửa hành trình I-ran.

Giai đoạn thứ ba trong kế hoạch phát triển tên lửa của I-ran là chế tạo tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM). Tuy hiện nay các tên lửa đạn đạo I-ran mới chỉ vươn tới tầm trung (giới hạn ở tầm phóng 4.000km) nhưng trong tương lai không xa, I-ran có đầy đủ khả năng phát triển thành công ICBM.

Cũng giống như Triều Tiên chế tạo tên lửa đạn đạo liên lục địa KN-08 trên cơ sở tên lửa đẩy vệ tinh Unha-3, việc I-ran có khả năng phóng thành công vệ tinh nhân tạo bằng tên lửa đẩy đã cho thấy khả năng tiềm tàng trong lĩnh vực chế tạo ICBM (hai loại có thiết kế và cơ chế phóng tương tự như nhau).

Trở lại với việc Mỹ công bố lệnh trừng phạt mới với I-ran, trước đó Tổng thống I-ran H.Râu-ha-ni (Hassan Rowhani) từng tuyên bố, I-ran cần phải mở rộng chương trình hạt nhân của mình. Theo ông Râu-ha-ni, I-ran cần làm vậy để đối phó với những hành động ngày càng hiếu chiến của Mỹ và khẳng định, I-ran có quyền theo đuổi chương trình phát triển tên lửa của mình vì các quả tên lửa này không mang đầu đạn hạt nhân. “Với việc Chính phủ Mỹ vẫn theo đuổi chính sách thù địch và can thiệp phi pháp vào tình hình của I-ran, các lực lượng vũ trang của I-ran cần phải nhanh chóng tăng cường mạnh mẽ năng lực hạt nhân của mình”, ông Râu-ha-ni nhấn mạnh.

NGỌC HÀ