Trăm năm cát bụi chẳng phai mờ

Chẳng ngờ, đó là lần cuối bà Những được nhìn mặt anh trai.

3 năm sau ngày nhà báo Nguyễn Ngọc Nhu hy sinh, vợ ông, bà Bùi Thị Binh cũng mất.

Trong các cuộc trò chuyện với thân nhân liệt sĩ Nguyễn Ngọc Nhu, từ em trai nhà báo là ông Nguyễn Ngọc Nhượng, em dâu Vũ Thị Ngọc cho đến vợ chồng người em gái đều rơi nước mắt, thương tiếc khi nhớ về bà Bùi Thị Binh. Ông Bùi Văn Châm nhớ lại: “Chị Binh hồi còn sống chăm chỉ việc nhà lắm. Từ nuôi lợn, nuôi gà, làm ruộng chị đều xắn tay vào làm. Ngày anh Nhu hy sinh, chị và gia đình đau đớn tột cùng, nhất là hai cụ thân sinh ra anh Nhu. Nỗi đau chồng chất khi đúng vào tháng 1-1968, chị Bùi Thị Binh cũng sảy thai”.

Quá thương yêu chồng, bà Binh ốm nặng rồi mất. Cảm thương tình cảm của chị dâu dành cho anh chồng mình, mỗi khi ai nhắc đến tên bác Nhu, bác Binh thì bà Vũ Thị Ngọc, năm nay đã 82 tuổi, lại không cầm được nước mắt. Những lúc như vậy, ngồi bên vợ, ông Nguyễn Ngọc Nhượng lại đưa ánh mắt nhìn về phía cầu ao, nơi có gốc nhãn cổ thụ. Nhớ về người anh trai chăm học, ông Nhượng kể rằng, mỗi khi trời nắng chang chang, trong nhà hầm hập, anh Nhu lại trèo lên chạc ba cây nhãn học bài. Ngày đó và cho đến tận bây giờ, hàng xóm, người làng đều biết và nhớ tiếng cậu Nhu học giỏi, đọc thông viết thạo tiếng Pháp, tiếng Anh...

Cuối năm 1967, nhà báo Nguyễn Ngọc Nhu được Ban biên tập Báo Quân đội nhân dân giao nhiệm vụ vào mặt trận Quảng Trị phản ánh chân thực về cuộc chiến đấu của quân và dân hai bờ sông Bến Hải. Vào tới Quảng Trị, nhà báo Nguyễn Ngọc Nhu được cấp trên điều động về Tiểu đoàn 47, Trung đoàn 270, thuộc Đặc khu Vĩnh Linh (nay là Ban CHQS huyện Vĩnh Linh) do đồng chí Trần Văn Thà làm Tiểu đoàn trưởng. Tiểu đoàn 47 có nhiệm vụ chặn nguồn tiếp tế bằng đường thủy của Mỹ-Ngụy từ cảng Cửa Việt lên thị xã Đông Hà và sân bay Tà Cơn. Nhiều trận đánh ác liệt đã diễn ra, Tiểu đoàn 47 đã giành thắng lợi giòn giã, chặn đứng đường tiến công của quân địch. Sát cánh cùng cán bộ, chiến sĩ Tiểu đoàn 47, nhà báo Nguyễn Ngọc Nhu vừa trực tiếp cầm súng chiến đấu, vừa ghi chép tài liệu phục vụ nhiệm vụ làm báo. Chiều 21-1-1968, cùng với nhiều cán bộ chiến sĩ khác, nhà báo Nguyễn Ngọc Nhu đã anh dũng hy sinh tại chiến trường khi nhiệm vụ còn dang dở.

Cách đây 4 năm, buổi chiều 19-7-2017, trong hành trình Cuộc đua xe đạp “Về Trường Sơn-2017, Cúp Báo Quân đội nhân dân”, Đại tá Đoàn Xuân Bộ, Phó tổng biên tập Báo Quân đội nhân dân (nay là Thiếu tướng, Tổng biên tập) cùng Đại tá Nguyễn Ngọc Khoa (Phó chánh văn phòng)... đã thay mặt Ban tổ chức cuộc đua tới dâng hương phần mộ nhà báo, liệt sĩ Nguyễn Ngọc Nhu tại Nghĩa trang Liệt sĩ xã Gio Thành, huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị. Người phóng viên kiên trung của Báo Quân đội nhân dân nằm xuống an nghỉ nơi đây nếu sống khôn thác thiêng, hẳn mỉm cười nơi chín suối khi nghe lãnh đạo Báo Quân đội nhân dân báo cáo về chặng đường xây dựng, trưởng thành, phát triển đầy tự hào của tờ báo thân yêu, hai lần được phong tặng danh hiệu đơn vị anh hùng cùng nhiều phần thưởng cao quý khác của Đảng, Nhà nước, Bộ Quốc phòng. Trong buổi chiều nắng chói chang ở nghĩa trang, nơi rặng phi lao rù rì đón gió biển, đất và trời đã chứng kiến cuộc gặp thật đặc biệt, cảm động giữa hai thế hệ. Đúng là trăm năm cát bụi chẳng phai mờ.

Sau lần dâng hương ấy, ý nghĩ thôi thúc trong lòng đoàn công tác và tất cả những người làm việc ở Báo Quân đội nhân dân là phải làm thật nhiều hơn nữa những công việc có ý nghĩa, xứng đáng với sự hy sinh của thế hệ đi trước. Được sự đồng ý của chính quyền địa phương và gia đình liệt sĩ Nguyễn Ngọc Nhu, tập thể Báo Quân đội nhân dân đã tự nguyện góp sức, góp công xây mới nhà thờ nhà báo, liệt sĩ Nguyễn Ngọc Nhu. Sáng 14-10-2021, trong tiết thu se lạnh, đồng chí Thiếu tướng, Tổng biên tập Đoàn Xuân Bộ cùng tập thể cán bộ, phóng viên Báo Quân đội nhân dân đã nghiêng mình thắp nén nhang thơm trước anh linh nhà báo, liệt sĩ Nguyễn Ngọc Nhu trong gian nhà thờ mới (ở thôn Thụy Lôi, xã Thụy Lôi, huyện Tiên Lữ, tỉnh Hưng Yên).

Các đại biểu cùng thân nhân nhà báo, liệt sĩ Nguyễn Ngọc Nhu chụp ảnh lưu niệm trước nhà thờ mới. Ảnh: TUẤN HUY.

Phát biểu tại buổi khánh thành và trao tặng nhà thờ mới cho thân nhân liệt sĩ, nhà báo Nguyễn Ngọc Nhu, Thiếu tướng Đoàn Xuân Bộ giãi bày tình cảm: “Tôi xin phép thay mặt toàn thể Báo Quân đội nhân dân bày tỏ lòng biết ơn tới chính quyền địa phương, gia đình nhà báo, liệt sĩ Nguyễn Ngọc Nhu cùng Bộ CHQS tỉnh Hưng Yên, Ban CHQS huyện Tiên Lữ đã có mặt trong buổi lễ ý nghĩa này. Trong phòng truyền thống của Báo Quân đội nhân dân có nhiều hiện vật và hình ảnh quý của một đơn vị có 71 năm truyền thống, nhưng nhiều lần tôi nói với anh em phóng viên trong tòa soạn: Một trong những kỷ vật quý nhất là bức ảnh 3 phóng viên của báo (Nguyễn Đức Toại, Nguyễn Ngọc Nhu, Lê Đình Dư) chụp ở chiến trường năm xưa. Một bức ảnh thật đẹp, bức ảnh cuối cùng ta được nhìn thấy nhà báo, liệt sĩ Nguyễn Ngọc Nhu; nhà báo, liệt sĩ, Anh hùng LLVT nhân dân Lê Đình Dư. Cả ba người hố mắt trũng sâu, ánh mắt như đăm đăm hướng về giải phóng Miền Nam, và gương mặt ai cũng rất bình thản chất chứa bao hờn căm và ý chí quyết chiến quyết thắng giặc Mỹ xâm lược. 

Sau ngày chụp bức ảnh ấy không lâu, hai người trong bức ảnh là bác Nguyễn Ngọc Nhu, bác Lê Đình Dư đã hy sinh tại mặt trận Cửa Việt!

Tôi có một ước mơ, nếu các điều kiện thuận lợi, chúng tôi sẽ tham mưu cho thủ trưởng các cấp để xây dựng một tượng đài nhà báo chiến sĩ. Không cần phải có cuộc thi nào, chúng ta đã có mẫu rồi, đó chính là bức ảnh chụp bác Dư, bác Nhu, bác Toại ở chiến trường năm xưa. Ba người ngồi đó, thật tình cờ đã tạo thành hình thế của một tượng đài. Bức ảnh có 3 người thì hai người sau đó hy sinh thật lẫm liệt. Người trở về-bác Nguyễn Đức Toại đã làm nên nhiều kỳ tích trong nghề báo. Ngòi bút của bác Toại đã động viên, cổ vũ nhiều lớp thanh niên lên đường vào Nam chiến đấu, vì sự nghiệp giải phóng dân tộc. Vì vậy, bức ảnh với 3 con người đó là một tượng đài, là một đỉnh cao về sự hy sinh vì độc lập, tự do thiêng liêng, về phẩm chất tận trung, tận hiếu, tận hiến vì nghề nghiệp của những nhà báo chiến sĩ...

Hôm nay, tôi vô cùng xúc động khi cùng tập thể Báo Quân đội nhân dân khánh thành và bàn giao nhà thờ, như nén tâm nhang thành kính dâng lên nhà báo, liệt sĩ Nguyễn Ngọc Nhu”.

Thay mặt chính quyền và người dân địa phương, ông Phạm Tuấn Hải, Chủ tịch UBND xã Thụy Lôi (Tiên Lữ, Hưng Yên) phát biểu: “Chúng tôi đặc biệt trân trọng và cảm ơn ban lãnh đạo, đội ngũ cán bộ, phóng viên, người lao động, chiến sĩ của Báo Quân đội nhân dân đã đóng góp công sức, tiền của để xây tặng nhà thờ tưởng nhớ người đồng chí, đồng đội, đồng nghiệp của mình. Việc làm này thể hiện sự tri ân cao cả với đồng chí, đồng đội đã hy sinh vì sự nghiệp giải phóng dân tộc. Các tầng lớp nhân dân trong xã đều xúc động trước sự tri ân ý nghĩa của Báo Quân đội nhân dân. Việc làm của Báo Quân đội nhân dân đã góp phần tuyên truyền, nêu cao đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”. Nhà thờ nhà báo, liệt sĩ Nguyễn Ngọc Nhu sẽ là nơi giáo dục truyền thống yêu nước cho thế hệ trẻ”.

Mọi người có mặt tại buổi lễ không khỏi xúc động khi ông Bùi Văn Châm thay mặt cho gia đình vừa khóc vừa phát biểu đáp từ: “Ngôi nhà thờ thể hiện sự tri ân cao đẹp của Báo Quân đội nhân dân với gia đình. Chúng tôi vô cùng cảm động và biết ơn tập thể Báo Quân đội nhân dân đã đầu tư, xây dựng và bàn giao nhà thờ nhà báo, liệt sĩ Nguyễn Ngọc Nhu, một việc làm đậm tính nhân văn. Ngôi nhà thờ này thực sự đong đầy tình nghĩa đồng chí, đồng đội. Gia đình chúng tôi xin hứa nguyện mãi mãi thờ cúng nhà báo, liệt sĩ Nguyễn Ngọc Nhu với tấm lòng hiếu nghĩa, vẹn toàn”.

ĐÌNH HÙNG