 |
| Câu đối tếtđược rất nhiều người yêu thích. Ảnh H.Anh |
Viết câu đối, chơi câu đối và bình luận về lời hay, ý đẹp của câu đối đỏ (còn gọi là liễn đỏ) báo hiệu năm mới đồng thời biểu hiện niềm vui mừng, gửi những lời cầu chúc tốt lành, hạnh phúc đối với mỗi gia đình. Đây vốn là phong tục đầy bản sắc văn hóa của ông cha ta ngày xưa trong mỗi dịp Tết đến, xuân về. Ngày xưa, những bậc danh nho nổi tiếng của nước ta đều tự tay viết câu đối trên nền giấy đỏ dán tại nhà để cùng khoe với bạn bè trong dịp Tết đến thăm nhau, nhiều câu đối trải qua hàng trăm năm vẫn được lưu truyền, tán thưởng trong dân gian:
Thịt mỡ, dưa hành, câu đối đỏ
Cây nêu, tràng pháo, bánh chưng xanh
Nhà thơ Nguyễn Công Trứ có câu đối bằng chữ Nôm:
Chiều ba mươi, nợ réo tít mù, co cẳng đạp thằng Bần ra cửa
Sáng mồng một, rượu say túy lúy, giơ tay bồng ông Phúc vào nhà.
Bà huyện Thanh Quan:
Duyên với văn chương nên dán chữ
Sợ gì trời đất phải trồng nêu
Thi sĩ Bà chúa thơ Nôm Hồ Xuân Hương:
Tối ba mươi khép cánh càn khôn, ních chặt lại kẻo ma vương đưa quỷ tới
Sáng mồng một lỏng then tạo hóa, mở toang ra cho thiếu nữ rước xuân vào.
Nhà thơ Tú Xương có những câu đối trào lộng, châm biếm:
Đào tiên đã chín hay chưa, bác mẹ em già, chắp cánh bay lên xin một quả
Đối Tết không hay cũng dán, bà con ai biết, dừng chân đứng lại ngắm vài câu
Nhà thơ Cao Bá Quát có câu đối bằng chữ Hán:
Thập tải luân giao cầu kiếm cổ
Nhất sinh đề thủ bái hoa mai
(Mười năm đàm đạo giao du, khó như tìm gươm cổ
Một đời chỉ biết cúi đầu trước hoa mai)
Ngày xưa khoảng giữa thế kỷ XX, làng quê Việt Nam nếu không có câu đối đỏ là vẫn chưa đủ Tết. Người ta dán câu đối ở trong nhà và xung quanh nhà, nhất là ở gian thờ cúng tổ tiên phải có câu đối thật trịnh trọng.
Ở hai bên trụ cổng ra vào thường có câu:
Môn đa khách đáo thiên tài đáo
Gia hữu nhân lai vạn vật lai
(Cửa nhiều, người đến nhiều tiền đến
Nhà có nhiều người vào, lắm vật vào)
Ở trước hiên nhà:
Yến báo trùng môn hỷ
Oanh ca đại địa xuân
(Chim én báo tin mừng ở ngoài cửa
Chim oanh hót vang mùa xuân đến khắp nơi trên Trái đất)
Trên bàn thờ tổ tiên:
Tổ tông, công đức, thiên niên thịnh
Tử hiến, tôn hiền, vạn đại xương
(Công đức tổ tiên ngàn năm thịnh vượng
Con hiếu cháu hiền vạn đời tốt đẹp)
Hiện nay, ở Nhà Lớn (Đền thờ ông Trần) xã Long Sơn, thành phố Vũng Tàu, theo phong tục truyền lại, cứ mỗi dịp Tết Nguyên đán về là các cụ viết câu đối đỏ, sau đó dán trên khắp các cột trong nhà. Những cụ già biết chữ Hán lần lượt qua đời, để duy trì phong tục này, Nhà Lớn đã tổ chức cho các em học chữ Hán, khi vào dịp Tết, các em chép các câu hoành phi, câu đối để cho các vị khách biết chữ Hán thưởng thức. Có câu ca ngợi cảnh đẹp mùa xuân:
Hoa mãn đình giai phương phức phức
Xuân lâm thiên địa sắc tân xuân
(Bông nở đầy sân nhà thơm phức
Xuân tới đất trời tươi sắc mới)
Có câu phản ánh ước mong một mùa xuân:
Tân niên hạnh phúc bình an tiến
Xuân nhật vinh hoa phú quý lai
(Năm mới hạnh phúc bình an tới
Ngày xuân vinh hoa phú quý về)
Viết câu đối vào dịp Tết là phong tục yêu chuộng văn chương của ông cha ta ngày xưa, thể hiện nét đẹp ngàn năm văn hiến của dân tộc. Ngày xuân cùng thưởng thức chén trà, ly rượu vừa ngâm nga, phân tích các ý hay lời đẹp câu đối Tết cũng là cách gạn đục khơi trong thời @…
Cử Đúp