Những ngày ở Tường Vân

Ảnh Đồng chí An Quốc Tùng trên chiếc Mig-17 những ngày ở Tường Vân (Trung Quốc). Ảnh do gia đình cung cấp

Năm 1965, được sự nhất trí của Chính phủ hai nước Việt Nam và Trung Quốc, Trường sĩ quan Không quân (khi đó là Trường Hàng không) đã tiến hành sơ tán toàn bộ lực lượng và khí tài ra nước ngoài để tiếp tục đào tạo phi công, đáp ứng yêu cầu của chiến trường. Đại tá An Quốc Tùng, nguyên Trung đoàn trưởng Trung đoàn 910, Trường sĩ quan Không quân kể về thời kỳ đặc biệt này.

Ngày 20-6-1965, Trường cử một đoàn cán bộ đi tiền trạm đến sân bay Tường Vân (thuộc tỉnh Vân Nam, Trung Quốc). Sân bay nằm trên vùng cao nguyên có độ cao so với mặt biển là 2000 mét. Thời tiết ở đây có hai mùa rõ rệt. Mùa hè về buổi chiều thường có giông và gió lớn, còn mùa đông, vào buổi sáng thường có băng giá nhiệt độ trên dưới 0oC. Khí hậu này ảnh hưởng nhiều đến sinh hoạt của bộ đội ta.

Ngày 16-9-1965, Nhà trường bắt đầu chuyển quân và sau nửa tháng đơn vị cuối cùng đã đến địa điểm mới. Sau khi ổn định biên chế tổ chức, toàn trường bước vào thực hiện nhiệm vụ với khí thế và quyết tâm cao. Khẩu hiệu lúc ấy đặt ra là: “Hướng về Tổ quốc để hành động” đã động viên, khích lệ cán bộ, giáo viên, học viên nỗ lực khắc phục khó khăn, bảo đảm tiến độ và chất lượng huấn luyện. Nếu như trước đây, trong một tháng Trường chỉ tổ chức bay khoảng 10 ngày thì nay tăng lên 23 đến 25 ngày bay. Do thiếu giáo viên, nhiều đồng chí đã bay vượt giờ, có những giáo viên như Triệu Ngọc Bội đã bay tới 120 giờ trong một tháng. Bên cạnh đó, anh em còn tranh thủ mọi thời gian để học thêm nghiệp vụ và tự làm được nhiều mô hình học cụ phục vụ cho việc dạy và học. Đại đội 8 thợ máy MiG-17 lúc chuẩn bị chuyển trường còn 17 cán bộ, chiến sĩ, khi bước vào  phục vụ huấn luyện cho khóa 1 quân số bổ sung lên đến 139 đồng chí, nhưng hơn một nửa lại chưa có trình độ về kỹ thuật. Đơn vị vừa phục vụ bay, vừa phải tổ chức bồi dưỡng nghiệp vụ. Sau thời gian ngắn đã đào tạo được 17 tổ trưởng máy bay. Đầu khóa, mỗi tổ máy bay bố trí 5 người, về sau chỉ còn 2 người nhưng vẫn bảo đảm chất lượng phục vụ. Anh em còn rất sáng tạo trong thực hiện nhiệm vụ. Tôi nhớ, đội ngũ kỹ thuật khi đó đã có sáng kiến cắt đệm to thành đệm nhỏ, sử dụng lại gần một nghìn má phanh của MiG-17 lắp cho UmiG-15 bay thêm 50 lần chuyến nữa mới bỏ đi. Khi có hỏng hóc, anh em kỹ thuật phải sửa chữa suốt đêm, bảo đảm đủ số đầu máy bay cho huấn luyện.

Do yêu cầu cấp bách của chiến trường, thầy trò đều tăng tốc dạy và học. Một tháng chúng tôi chỉ được nghỉ 2 buổi để làm vệ sinh cá nhân. Mà đi tắm thì rất xa, phải một tiếng đi bộ. Hai tiếng đi, về và một tiếng tắm giặt là hết thời gian nghỉ. Một năm huấn luyện của chúng ta khi đó được đánh giá là bằng 4-5 năm của bạn. Nhờ quyết tâm chung của cả trường, cuối năm 1966, khóa 1 đào tạo phi công chiến đấu MiG-17 đã kết thúc tốt đẹp và ra trường. Sau lễ tốt nghiệp, 17 phi công đã về nước nhận nhiệm vụ. Sang năm 1967, ngoài việc đào tạo phi công chiến đấu MiG-17, Trường còn đào tạo phi công sơ cấp YAK-18 và bảo quản tất cả các loại máy bay của quân chủng. Học viên YAK-18 sau khi bay thực hành khoa mục: vòng kín, biên đội, xuyên mây, không vực, đường dài có kết quả khá được chuyển sang đào tạo MiG-17. Đã có gần 100 đồng chí được đào tạo và bổ túc chiến đấu, kịp thời bổ sung cho các chiến trường trong nước. Trong số này tôi nhớ mãi một học viên do chính mình trực tiếp đào tạo. Anh là Nguyễn Văn Bảy (B), người miền Nam. Bảy ít nói nhưng sống rất tình cảm. Anh chín chắn, điềm đạm, học hành rất cầu thị, tiếp thu bài rất tốt. Chúng tôi trên giảng đường, buồng lái là thầy trò nhưng trong cuộc sống, sinh hoạt rất thoải mái, như bạn bè, anh em một nhà. Sau ngày tốt nghiệp, Bảy (B) về nước tham gia chiến đấu rất mưu trí, lập nhiều chiến công và hy sinh anh dũng. Anh là một trong 14 cán bộ, học viên của Nhà trường được phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân.

Tròn 10 năm (1965-1975) trên đất bạn, Trường Hàng không (đến năm 1973 được đổi tên là Trường Không quân và nay là Trường sĩ quan Không quân) đã khắc phục mọi khó khăn, hoàn thành xuất sắc 4 khóa đào tạo học viên bay sơ cấp với 135 học viên tốt nghiệp; tổ chức đào tạo 4 khóa đào tạo cơ bản, 5 khóa bổ túc MiG-17 với 132 phi công ra trường về nước tham gia chiến đấu, tăng cường sức mạnh chiến đấu cho chiến trường, góp phần vào sự nghiệp giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước…

TRẦN HOÀNG (ghi)