Nhớ người cựu du kích Ba Tơ cuối cùng

Nhà ông ở một xóm nhỏ thuộc tổ dân phố Liên Hiệp 2b. Ông bảo: "Ở thế này được rồi, nhiều người dân còn khó, khổ lắm, nhất là đồng bào ở các xã của huyện miền núi Ba Tơ..."

Nhắc đến Ba Tơ, ký ức của 70 năm trước lại ùa về trong ông. Trí nhớ của ông không còn rành mạch, nhưng hình ảnh núi Cao Muôn sừng sững và con sông Liên chảy xiết thì in đậm mãi. Khởi nghĩa Ba Tơ nổ ra ngày 11-3-1945 là cuộc cách mạng giành chính quyền đầu tiên trong cả nước. Ngay sáng 12-3-1945, Đội Du kích Ba Tơ đã ra đời. Từ 28 đồng chí, với 24 khẩu súng ban đầu, do các đồng chí: Phạm Kiệt, Nguyễn Đôn trực tiếp chỉ huy, Đội đã không ngừng phát triển mạnh mẽ. Sau khởi nghĩa Ba Tơ, tình hình có nhiều biến chuyển phức tạp, Đội Du kích Ba Tơ phải di chuyển địa điểm liên tục để bảo toàn lực lượng và bí mật tổ chức luyện tập quân sự.

Để có lương thực cho đội, chỉ huy phân công ông Hương cùng một số cán bộ về vùng đồng bằng huy động lương thực, thực phẩm chuyển lên bằng đường sông. Mỗi đêm đi ba chuyến, xuất phát lúc 3 giờ sáng; đặc biệt, qua huyện lỵ Nghĩa Hành và đồn Đá Chát phải ngụy trang cẩn thận. Có lúc Nhật kiểm soát gắt gao, ông Hương giả dạng người đi buôn cũng không thoát, đành phải bỏ thuyền đi luồn trong lau lách lên Ba Động để động viên bà con góp gạo và đào khoai lang gùi lên núi cho du kích. Ông làm tròn nhiệm vụ được giao một cách xuất sắc.

Rời miền Trung, ra Bắc hoạt động, ông cùng với Trung tướng Phạm Kiệt là 2 thành viên Đội Du kích Ba Tơ có mặt ở chiến dịch Điện Biên Phủ. Nhiều năm gối đất nằm sương, chịu đựng bao khắc nghiệt của núi rừng Ba Tơ ngày đầu kháng chiến đã tạo nên một lão du kích Ba Tơ người nhỏ mà rắn chắc. Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã “chấm” ông đi chiến dịch cũng vì điều đó. “Cậu  quen gian khổ, lên Điện Biên là phù hợp nhất”-Đại tướng đã nói thế khi ông là cán bộ tổ chức của Bộ Tổng tham mưu sang báo cáo công việc. Vậy là cuối năm 1953, từ chiến khu Thái Nguyên, ông cùng đồng đội hành quân lên Mường Phăng trên cương vị Chủ nhiệm Chính trị, Bí thư Đảng ủy tiền phương của Bộ Tổng tham mưu. Những ngày ở Mường Phăng, ông thường xuyên được gặp gỡ, gần gũi với Đại tướng Võ Nguyên Giáp cả trong công việc và sinh hoạt hằng ngày.

Niềm vui trọn vẹn sau khi Chiến dịch Điện Biên Phủ toàn thắng, ông được cùng đi với Đại tướng thăm căn hầm Đờ-cát; cạnh đó, bên các đường hào la liệt lính Pháp bị thương mà quân y của chúng không thể nào cứu chữa hết. Đại tướng ra lệnh các đơn vị quân đội của ta tham gia băng bó, cung cấp lương thực, thực phẩm cho quân lính Pháp. “Anh Văn là như thế!”- ông bồi hồi khi nhớ về người Anh Cả của Quân đội ta. Bà Võ Thị Quá, vợ ông kể, hôm nghe tin Đại tướng mất, nước mắt ông cứ chảy dài. Rồi sau đó là Thượng tướng Trần Văn Quang… Mỗi người ra đi, mang theo cả ký ức lịch sử. Chiếc huy hiệu Chiến sĩ Điện Biên ông vẫn giữ như một báu vật.

Ông từng làm Tỉnh đội trưởng Bình Thuận từ năm 1948 đến 1952, tham gia Chiến dịch Điện Biên Phủ, rồi đi B, bị thương lại ra Bắc. Trước khi về nghỉ hưu, năm 1980, ông là Chính trị viên Tỉnh đội Hải Hưng (cũ). Ông luôn khắc ghi lời dặn dò của Đại tướng Nguyễn Chí Thanh: “Làm cách mạng là để giải phóng nhân dân, chứ không phải kiếm cần câu cơm”.

Tại lễ kỷ niệm 65 năm khởi nghĩa Ba Tơ và đón nhận danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân cho Đội Du kích Ba Tơ ngày 11-3-2010, có Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết về dự, Đại tá Phạm Hương được đại diện Đội du kích Ba Tơ phát biểu ý kiến. Vinh dự hơn là chỉ một năm sau đó, đồng chí Võ Văn Thưởng, khi đó là Bí thư Tỉnh ủy đã về tận nhà, trực tiếp trao tặng ông Huy hiệu 75 năm tuổi Đảng. Ngày 25-11-2016, đồng chí Nguyễn Thanh Quang, Phó bí thư Thường trực Tỉnh ủy Quảng Ngãi đã trao tặng lão du kích Huy hiệu 80 năm tuổi Đảng. Ông nói vui: "Với một đảng viên như thế là quá đủ!"

Cách đây 5 tháng, nghe tin Trung tướng, Anh hùng LLVT nhân dân Nguyễn Đôn, nguyên Phó chủ nhiệm Ủy ban Thanh tra Chính phủ, nguyên Chính trị viên Đội Du kích Ba Tơ từ trần, ông hụt hẫng đến mấy ngày. Người đồng hành cùng ông về tham gia các sự kiện ở Ba Tơ không còn nữa, ông càng thấy trách nhiệm của mình là phải giữ sức khỏe để còn đi... Nhưng rồi, Đại tá Phạm Hương đã không kịp về chiến khu xưa dự lễ kỷ niệm 72 năm khởi nghĩa Ba Tơ khi ngày 11-3 đã cận kề. Thiếu vắng ông, nhưng núi rừng Ba Tơ và nhân dân Quảng Ngãi sẽ luôn nhớ mãi người con trung hiếu đã cống hiến cả cuộc đời, vẹn tròn với Đảng, với dân.

Bài và ảnh: HỒNG VÂN