Một trong những người như thế là nhà văn Nguyễn Quốc Trung.
Nguyễn Quốc Trung là lứa nhà văn đàn anh của chúng tôi ở Văn nghệ quân đội. Anh thật quá đỗi bình dị và thầm lặng. Đến nỗi, chúng tôi còn tưởng anh như là vẫn đang công tác ở Campuchia?
Nhà văn Nguyễn Quốc Trung nhập viện vì mắc Covid-19 ngày 30 tháng 8 năm 2021. Đúng mười ngày sau, ngày 10 tháng 9, ông ra đi không trăng trối một lời. Thế đấy! Chúng tôi đã mất đi một người anh, người bạn văn thầm lặng. Cuộc sống lại vơi đi.
Nhưng cuộc sống vơi đi để đầy lên. Chúng tôi sẽ thay anh viết những trang văn phía trước. Chúng ta không thể bị đánh bại dễ dàng. Vợ chồng tôi vẫn quen có anh, vẫn quen mỗi khi vào TP Hồ Chí Minh có anh đến đón đi ăn lẩu cá kèo nơi ngõ ngách. Và anh lại đem chai rượu đã mốc meo ra chiêu đãi chúng tôi. Anh uống mà như không uống, chai rượu chả có vẻ gì là vơi đi cả. Nó vẫn y nguyên từ lần trước tới lần sau tôi tới TP Hồ Chí Minh. Anh dường như chưa bao giờ để ý tới điều cũ kỹ ấy!
    |
 |
| Nhà văn Nguyễn Quốc Trung. |
Nhà văn Nguyễn Quốc Trung giống như “người Campuchia” chăng? Tại sao các tiểu thuyết Biên giới, Bên vùng thốt nốt, Đất không đổi màu, Người trong cõi người của anh đều là viết về Campuchia? Thế thì rõ ràng anh như là “người Campuchia” còn gì? Anh đích thực là một chiến binh thầm lặng.
Trong những ngày ở viện, anh thường xuyên trò chuyện với nhà thơ Trần Đăng Khoa và nhà thơ Nguyễn Quang Thiều. Anh có lo lắng gì cho văn học? Anh thường lặng lẽ, ít nói còn cả ít cười, lúc nào cũng lo lắng xa xôi cho những gì xộc xệch, bất ổn…
Nhà văn Nguyễn Quốc Trung quê ở Hương Sơn, Hà Tĩnh. Vùng đất của những trượng phu lừng lẫy văn võ kiêm thông. Anh thường hay về quê. Hôm bố anh mất, bọn tôi vào Hương Sơn thấy gia cảnh nhà anh cũng bần hàn lắm. Nào có hề gì? Chúng ta nào có thêm bớt được bao nhiêu về vật chất trên cõi đời này?
Nhưng tinh thần thì dứt khoát không. Chúng ta phải phải giàu có về tinh thần. Nhất định là như thế. Có vẻ như anh luôn lo lắng cho chúng tôi nghèo kém về tinh thần sao đó mà anh luôn băn khoăn nghĩ ngợi. Như là lúc này đây, tôi bỗng thấy mình nghèo nàn khi đội ngũ của chúng tôi khuyết đi một người như anh - một chiến binh thầm lặng.
Nhà văn Nguyễn Quốc Trung không chỉ cầm bút mà còn cầm súng ở Campuchia. Về cuộc chiến này, anh đã viết năm tiểu thuyết và hàng chục truyện ngắn, hàng trăm bài báo rồi.
Nguyễn Quốc Trung là một nhà văn chăm viết. Các báo chí ở TP Hồ Chí Minh luôn có bài viết của anh. Như thế mới là có trách nhiệm trong cuộc sống. Trong đó lứa chúng tôi, nhiều người còn lười nhác, phát biểu rất to và viết rất ít. Thực là xấu hổ khi nhà văn không chịu viết, lúc nào cũng như thánh phán mà viết lách chẳng được bao lăm?
Những ngày ở Campuchia đối với anh có lẽ là những ngày đáng giá nhất của cuộc đời, nơi anh đã máu thịt ở đó trong suốt tuổi thanh niên, trung niên và tới bây giờ.
Nhà văn Nguyễn Quốc Trung luôn tự coi mình là một chiến binh. Những ám ảnh của chiến tranh trong con người anh dày đặc đến mức anh luôn nghe thấy tiếng súng? Mỗi khi đi trong khu vườn cây ở thành phố, nhất là như bách thảo chẳng hạn, chúng tôi thường thấy anh rất bồn chồn, luôn nhìn quanh quất…
Nhà văn Nguyễn Quốc Trung có những trang văn viết về phụ nữ rất hay. Đó là ở trong tiểu thuyết Người đàn bà khóc mướn viết về mối tình huyền thoại để từ đó khái quát vẻ đẹp của hai dân tộc Việt và Khơ me của một người lính tình nguyện Việt Nam với cô gái từng là đào hát làm vũ nữ hoàng gia. Văn hóa và đức tin chính là vẻ đẹp cao nhất của con người qua ngòi bút Nguyễn Quốc Trung. Nó không chỉ sống động mà đã đạt tới tầm biểu tượng. Đây chính là cuốn sách tạo nên dấu mốc thương hiệu văn chương Nguyễn Quốc Trung.
Nhà văn Nguyễn Quốc Trung nhất định là một người có tài. Nhà văn nào chả có tài nhưng cũng có anh chỉ tài mồm tài miệng. Nguyễn Quốc Trung lại là kẻ vụng miệng đôi khi gần sát đến vạ miệng nhưng chẳng ai chấp nhất gì anh. Anh nói thật hay nói giỡn chơi đều rất giống nhau, người đời thường coi như mây bay gió thoảng. Nhưng đến khi anh mất, chúng tôi mới nghiệm ra anh là người nghiêm chỉnh và trách nhiệm với bạn bè, với cơ quan.
Nếu có chia ra văn phái thì tôi xếp đặt nhà văn Nguyễn Quốc Trung vào văn phái thầm lặng. Cả trong viết cả trong sống Nguyễn Quốc Trung đều xứng đáng ở khu vực này.
Cơ quan nào cũng mỗi người mỗi tính thì Văn nghệ quân đội càng như vậy. Mỗi ông một mặt đất hiền, một bầu trời xanh độc lập. Hai bên đôi bờ tre trúc đã chẳng như nhau…
Nhà văn Nguyễn Quốc Trung đã tự mở ra một thế giới khác cho mình. Anh đã tự điền tên vào trời xanh mây trắng. Mây trắng bay thanh bình. Mây trắng có bao giờ thành mưa rơi xuống mặt đất xanh không?
Bây giờ Nguyễn Quốc Trung đã ra đi. Có vẻ gì như vội vã? Hay là anh vội vã trở về? Về với những đồng đội tuổi đôi mươi đã dừng lại với nước bạn Campuchia những ngày đẫm tiếng súng, mạng người như lá mỏng. Để làm nên sắc cờ Tổ quốc thảo thơm…
PHÙNG VĂN KHAI