Người lưu giữ ký ức về vị tướng huyền thoại

QĐND - Đi ra từ “bão lửa”, ngày hòa bình trở lại, người cựu chiến binh (CCB) ấy cầm máy ảnh như một nghề mưu sinh, cũng là niềm đam mê tựa hơi thở. Hơn 20 năm làm nghề thì có đến 15 năm ông chụp ảnh Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Ông là CCB Trường Sơn, Nghệ sĩ nhiếp ảnh Nguyễn Trọng Nghị, một trong những người lưu giữ “kho ảnh” đặc biệt về vị tướng huyền thoại.

Nỗi đau riêng của người làm đẹp cho đời

Nguyễn Trọng Nghị trưởng thành từ một người lính. Cuộc đời binh nghiệp của ông lăn lộn qua nhiều trận mạc từ Bắc vào Nam. Người lính Trường Sơn ấy nhiều lần “vào sinh ra tử”, đối mặt với mưa bom bão đạn, với chất rụng lá cây của giặc Mỹ… Chiến tranh qua đi, nỗi đau vẫn ở lại dai dẳng. Ông Nghị bị nhiễm chất độc da cam, suy giảm sức khỏe đến 61%.

Tác giả Nguyễn Trọng Nghị giới thiệu khu vực Triển lãm “Đại tướng Võ Nguyên Giáp với cựu chiến binh”.

Rời chiến trường, bước ngoặt đã đến khi ông tình cờ chuyển sang cầm máy ảnh với trách nhiệm nghệ sĩ-chiến sĩ. Ông nói, mình cầm máy để kiếm sống và cũng để “làm đẹp” cho đời: “Được chụp cho Đại tướng là niềm hạnh phúc, tự hào cũng là một dấu ấn lớn nhất của cuộc đời tôi”.

Vẫn còn những vệt sẹo dài vì bom đạn, đau nhói ngày trở trời ở dáng hình “nhuộm màu thời gian” của người lính ấy. Nhưng nỗi đau lớn nhất chính là chất độc đi-ô-xin đã truyền sang tận thế hệ thứ 3 (đời cháu) của ông. Có cháu bị dị dạng phải bỏ, có cháu sinh ra mang nhiều tay… Có máu, nước mắt, có những mất mát đeo bám, ghì siết gia đình ông dù bom đạn đã ngừng! Thế nhưng, vượt qua nỗi đau riêng, ông vẫn cháy lên một niềm lạc quan bằng công việc, bằng đam mê nhiếp ảnh.

Ông Nghị kể lại chuyện theo đuổi nghề ảnh năm nào. Ngày ấy, ông tìm đến nhiếp ảnh qua lớp nhiếp ảnh báo chí miễn phí của Hội Nhà báo Việt Nam. Dù “chơi ảnh” ở cái thời máy ảnh còn là của hiếm nhưng ông tự kiếm cho mình được một vài chiếc máy phim xịn như Zennit, Ki-ép của Nga, Paratika của Đức. Sau này có cả Konicka, Pentax, Kodak của Nhật… Thế nên, phim dù giữ 10 hay 20 năm có lẻ vẫn không hề bị tổn thất. Dữ liệu ảnh về Đại tướng cứ thế dày lên mỗi ngày.

Năm 1990, Hội Cựu chiến binh Việt Nam thành lập. Dịp này, Đại tướng Võ Nguyên Giáp giữ vị trí Chủ tịch danh dự. Từ đó, ông Nghị có cơ hội theo chân Đại tướng để chụp. “Lúc ấy, Đại tướng đẹp, khỏe, các CCB ai được chụp ảnh với bác thì mừng lắm. Nhờ thế, tay thợ ảnh-là tôi rất đắt hàng…”, ông hào hứng kể lại.

Chủ nhân 3 triển lãm ảnh lớn về Đại tướng

Ông Nghị đã miệt mài lưu dấu từng chặng trong cuộc đời Đại tướng qua ghi chép, phóng sự suốt hơn 15 năm. Việc dành nhiều thời gian, tâm huyết để lưu giữ hình ảnh Đại tướng thể hiện tấm lòng tri ân đặc biệt của ông đối với người Anh cả của Quân đội nhân dân Việt Nam.

Mở 3 triển lãm riêng về Đại tướng (vào năm 2009, 2012, 2014) với tổng cộng gần 500 tấm ảnh chất lượng đã khẳng định cái “tâm” của người nghệ sĩ nhiếp ảnh. Ông ca ngợi vị tướng huyền thoại theo cách riêng của mình. Không phải bằng những gì cao siêu mà bằng việc ghi lại những khoảnh khắc gần gũi, bình dị và rất mực thân thương ở Đại tướng của muôn dân.

Ngày Đại tướng mất, ông nén nỗi đau cầm máy để  ghi lại hình ảnh toàn dân, toàn quân đưa tiễn. Chẳng ai phân công, ông chuẩn bị nhiều thẻ nhớ, pin dự phòng, thức dậy thật sớm để vác máy, thuê xe ôm đuổi theo xe đưa linh cữu. Chạy, chạy và chạy… Từ Nhà tang lễ đến Tràng Tiền, Tràng Thi, ông chạy đón ở đầu đường Điện Biên Phủ tới Trần Phú, Nguyễn Thái Học, Phạm Văn Đồng… Lúc này, do đuối sức không thể đuổi theo kịp ra sân bay nên ông đành dừng lại. Vì thế, tác giả khiến nhiều người ngạc nhiên khi có thể ghi lại chân thực “hành trình cuối cùng” của Đại tướng.

“Đại tướng gần gũi với mọi tầng lớp, từ các chiến sĩ đến những người thợ thuyền, văn nghệ sĩ, nhiếp ảnh gia… Tất cả đều nằm trong vòng tay rất thân thương của Đại tướng”, ông Nghị chia sẻ.

Ông nói: “Đừng gọi tôi là nhiếp ảnh gia, hãy gọi tôi là người vinh dự được cầm máy theo Đại tướng. Vậy là đủ”. Đặt cái “tâm” và kinh nghiệm, bản năng nghệ sĩ của mình vào mỗi khuôn hình, người cầm máy ấy đã không khiến người xem thất vọng. 

Triển lãm lần thứ ba của ông vào tháng 8 vừa qua có chủ đề “Võ Nguyên Giáp-Đại tướng của nhân dân” với 104 bức ảnh diễn ra tại Hà Nội, đã “gọi” ký ức về vị tướng huyền thoại khiến người xem xúc động, bồi hồi. Có thể, có một vài bức ảnh chưa thật đạt chuẩn nghệ thuật nhưng rõ ràng chúng đều đẹp. Đẹp ở tình cảm, khoảnh khắc và đáng được trân trọng, nâng niu.