Người "giữ lửa" những bếp ăn từ thiện

QĐND - Bà là người khởi xướng nhiều loại quỹ giúp đỡ bệnh nhân nghèo ở địa bàn tỉnh Khánh Hòa và được mệnh danh là người “giữ lửa” cho những bếp ăn từ thiện. Bà đã dũng cảm vượt lên tất cả khó khăn, sự đau đớn tinh thần, thể xác để sống, làm phúc cho đời. Bà là bác sĩ Phan Thị Kim Túy, nguyên Chủ tịch công đoàn cơ sở Bệnh viện Đa khoa, Chủ tịch Chi hội Bảo trợ bệnh nhân nghèo y tế tỉnh Khánh Hòa. Cuộc đời và những việc làm của bà được gói gọn ở chữ Tâm sáng trong.

Hơn 20 năm “leo dốc” tìm chữ và tri thức

Trong căn nhà nhỏ ở đường Mê Linh (TP Nha Trang), bà kể về cuộc đời theo cách mạng của mình. Bà sinh năm 1948 tại xã Bình Dương (Thăng Bình, Quảng Nam). Năm 1961, bà thấy đoàn người quần áo rách bươm, có người chỉ mặc mỗi chiếc quần xà lỏn, tay bị xích, mặt méo mó, nhơ nhớp, xiêu vẹo dìu nhau trong tiếng quát inh ỏi và những cú đánh bằng báng súng vào mạng sườn của những tên lính ngụy. Khi thấy nhiều người tù ra dấu hiệu khát nước, bà đã chạy vào nhà mang nước cho họ. Một người tù chưa uống xong ngụm nước đã bị một tên lính ngụy đánh và gục xuống, nhưng miệng anh vẫn còn ngậm chiếc gáo dừa. Hình ảnh ấy như mũi kim xuyên vào tim bà đau nhói đến tận hôm nay.

Ngày ấy, mặc dù mới 12 tuổi, nhưng bà đã là người của cách mạng, ngày ngày đến từng nhà trong thôn để thu gom những “nắm gạo nuôi quân” để nuôi cán bộ nằm vùng, đồng thời nhận, chuyển tài liệu cho mấy chú, mấy anh. Năm 1965, bà viết đơn xin vào Quân dân y Khu 5 và được bố trí nhiệm vụ nuôi quân. Lúc này, các cuộc chiến đấu chống càn trên địa bàn hai tỉnh Quảng Nam, Quảng Ngãi diễn ra vô cùng ác liệt, quân số của ta bị thương ngày càng nhiều, trong khi y tá, hộ lý chăm sóc thương binh rất thiếu, trước hoàn cảnh đó bà đã tình nguyện sang làm cứu thương. Bà đã cùng đồng đội vượt núi, băng rừng trong mưa bom bão đạn để đưa thương binh, gạo, muối, nhu yếu phẩm về căn cứ cứu chữa và tiếp tế cho bộ đội.

Bác sĩ Phan Thị Kim Túy (người mặc áo dài) trong lễ tiếp nhận thiết bị y tế, do Project C.U.R.E Hoa Kỳ viện trợ. Ảnh: Trần Công Thi.

Để có những kiến thức cấp cứu, điều trị, bà phải tự học những người đi trước, đặc biệt là các bác sĩ của Trường y Quảng Ngãi cạnh nơi đơn vị bà đóng quân. Do chỉ mới học hết lớp 2 trường làng, nên việc tiếp cận với các kiến thức y học hết sức khó khăn, nhưng bà vẫn kiên trì theo đuổi. Tháng 6-1970, bà được trên điều về Quân dân y tỉnh Khánh Hòa, công tác tại hai huyện miền núi Khánh Sơn và Khánh Vĩnh. Năm 1972, bà bắt đầu học bổ túc văn hóa trong rừng. Lúc này bà đã lập gia đình và có con. Vừa học, vừa chăm sóc con, vừa tham gia phục vụ chiến đấu giữa núi rừng thiếu thốn và trong điều kiện luôn bị kẻ thù rình rập, tấn công… Đến khi miền Nam hoàn toàn giải phóng (1975) thì bà cũng vừa học xong cấp 2. Khi trở về Nha Trang, bà làm ở Bệnh viện Đa khoa tỉnh Khánh Hòa, bà tiếp tục học bổ túc cấp 3, đến năm 1978 thì tốt nghiệp. Lúc này bà cũng đã sinh thêm được 2 người con trai, nhưng ác thay, cả hai người con của bà đều có dấu hiệu không bình thường do bị ảnh hưởng của chất độc da cam. Đây là nỗi đau đớn nhất mà bà phải gánh chịu. Nuốt nước mắt vào trong gửi con vào Bệnh viện tâm thần nhờ chăm sóc. Năm 1987, sau khi công việc, cuộc sống gia đình đã tạm ổn, bà viết đơn xin đi học bác sĩ tại TP Hồ Chí Minh. Sau 5 năm đeo đuổi mong ước, năm 1992, bà tốt nghiệp trở thành bác sĩ và trở về Bệnh viện tỉnh Khánh Hòa công tác.

Và 10 năm theo đuổi chữ Tâm

Hiện tỉnh Khánh Hòa có 7 bếp ăn từ thiện do Chi hội Bảo trợ bệnh nhân nghèo Y tế tỉnh tạo dựng mà bà Phan Thị Kim Túy làm chủ tịch. Tính đến tháng 8-2012, sau gần 10 năm hoạt động, tổ chức này và các bếp ăn từ thiện thành viên đã quyên góp được gần 14 tỷ đồng, giúp gần 900 nghìn lượt bệnh nhân nghèo có bữa ăn miễn phí. Các bệnh nhân được ăn đủ các ngày trong tháng. Riêng Bệnh viện Tâm thần có 100% bệnh nhân được ăn miễn phí.

Bà kể, bếp ăn cho bệnh nhân nghèo được hình thành dựa trên ý tưởng lập “Thùng quyên góp từ thiện vì bệnh nhân nghèo” của Ban Thường vụ công đoàn Bệnh viện Đa khoa tỉnh Khánh Hòa, do bà làm chủ tịch, sau đó phát triển thành Chi hội Bảo trợ bệnh nhân nghèo như hôm nay. Bà hồi tưởng lại những ngày cách đây đã 10 năm: “Tại lễ kỷ niệm 62 năm ngày thành lập Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam (20-10-2002), chúng tôi đã kêu gọi mọi người trong bệnh viện quyên góp được 14.141.000 đồng để xây dựng bếp ăn từ thiện. Khi được lãnh đạo Sở Y tế đồng ý, tôi đã tìm đến các doanh nghiệp, các nhà hảo tâm để vận động quyên góp. Ngày 9-12-2002, bếp ăn chính thức ra mắt, ban đầu có 15 hội viên tự nguyện đến nấu ăn và chỉ có 15 bệnh nhân được trợ giúp, mỗi suất là 6.000 đồng/ngày”. Nhưng chỉ sau 48 ngày hoạt động, mô hình bếp ăn từ thiện có nguy cơ tan vỡ, thậm chí có thể mang tiếng xấu, ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín của bệnh viện. Bởi lẽ, để khách quan trong quản lý, điều hành, Ban giám đốc đã bàn giao toàn bộ 104.108.000 đồng cho Ban Công tác xã hội TP Nha Trang quản lý. Một tình nguyện viên của ban này đã đem toàn bộ số tiền quyên góp gửi vào ngân hàng mà không ghi địa chỉ cơ quan chủ quản, địa chỉ cá nhân đại diện, số chứng minh nhân dân… Nguy cơ mất trắng số tiền quyên góp hiện hữu khi 15 tình nguyện viên đồng loạt viết đơn thôi phục vụ mà không bàn giao số kinh phí trên. Khi biết thông tin, nhiều nhà hảo tâm đã gửi lời nhắn tỏ ý xin lại tiền, hiện vật đã đóng góp, điều đó khiến ý tưởng xây dựng bếp ăn cho bệnh nhân nghèo trở nên khó khăn bội phần. Bà đã tham mưu cho lãnh đạo bệnh viện mời tất cả các nhà hảo tâm đến họp, nghe báo cáo kết quả sau một quý hoạt động của bếp ăn bệnh nhân nghèo và thẳng thắn nói rõ sự việc. 20 ngày sau, nhóm tình nguyện viên kia mới đem toàn bộ số tiền gửi ngân hàng trả lại. Bác sĩ Túy quả quyết: “Làm từ thiện không đơn giản, không dễ dàng như mọi người tưởng. Nếu không có cái Tâm sáng, cái chí vững vàng, không chịu đựng thử thách và kiên trì vì người nghèo thì khó mà đạt được”. Sau đó, bác sĩ Túy được cử làm Trưởng ban điều hành và đứng tên chủ tài khoản bếp ăn từ thiện. Từ đây, bếp ăn hoạt động ổn định và cho hiệu quả ngày càng rõ. Rồi mô hình này được nhân rộng tại các bệnh viện khác trong tỉnh như: Bệnh viện chuyên khoa tâm thần, Bệnh viện Lao; các bệnh viện tuyến huyện: Ninh Hòa, Diên Khánh. Tiếp đó, hai huyện miền núi Khánh Sơn, Khánh Vĩnh cũng lần lượt đến học tập mô hình xây dựng bếp ăn dành cho người nghèo.

Đến tháng 8-2008, khi đã nghỉ hưu, bà đã cùng một số người xin phép và đứng ra thành lập Chi hội Bảo trợ bệnh nhân nghèo Y tế tỉnh Khánh Hòa. Đến nay, chi hội có 65 hội viên, các tình nguyện viên hợp lại dưới nguyên tắc “Tự nguyện, nhân đạo, không vụ lợi; làm việc không tiền thù lao; tự bỏ trí tuệ, công sức, phí tổn xăng xe, điện thoại, công tác phí và tình nguyện đóng hội phí để hoạt động”.

Ngoài việc đôn đáo khắp nơi để liên hệ kiếm tìm nguồn tài trợ cho các bếp ăn từ thiện, bà còn là người đề xuất ý tưởng và trực tiếp gây dựng các quỹ bảo trợ bệnh nhân nghèo đột xuất, quỹ lưới an toàn máu, quỹ học bổng cho con bệnh nhân nghèo; chương trình thầy thuốc về làng; chương trình chữa bệnh miễn phí tại nhà. Những việc làm của bà đã giúp biết bao bệnh nhân nghèo thoát khỏi bệnh tật và vươn lên xây dựng cuộc sống tốt hơn. Một trong những thành công nhất mà bà làm được, đó là liên hệ và phối hợp với Bệnh viện Đa khoa tỉnh Khánh Hòa phẫu thuật phụ khoa miễn phí cho 50 bệnh nhân vùng miền núi huyện Khánh Vĩnh, Khánh Sơn và hàng nghìn người được khám bệnh, cấp thuốc miễn phí với tổng số tiền lên đến cả tỷ đồng. Bà cũng là một trong những người tích cực, có công đầu trong việc làm thủ tục và vận động các tổ chức, doanh nghiệp giúp đỡ tiếp nhận thiết bị y tế, do Project C.U.R.E Hoa Kỳ viện trợ với số tiền tương ứng gần 10,5 tỷ đồng.

Bác sĩ Nguyễn Văn Xáng, Phó giám đốc Bệnh viện Đa khoa tỉnh Khánh Hòa đã đánh giá về việc làm và phẩm giá của bà: “Dinh dưỡng liên quan chặt chẽ tới hiệu quả điều trị. Xã hội ta còn nhiều bệnh nhân gặp khó khăn về kinh tế; tinh thần, tâm lý suy sụp nghiêm trọng, nếu được ăn có dinh dưỡng, có đủ chất, có động viên kịp thời và có phác đồ điều trị tốt thì người bệnh mau lành, rút ngắn thời gian, giảm đáng kể chi phí điều trị. Bếp ăn từ thiện là một biểu hiện mang tính nhân văn sâu sắc, thể hiện đạo lý thương người như thể thương thân của dân tộc ta. Đây là việc làm cần nhân rộng. Chị Túy là người có công đầu và cũng là một tấm gương mẫu mực để nhiều người noi theo”.

Hiện nay, Nhà nước, Ngành y tế từ trung ương tới địa phương đã có nhiều quyết sách nhằm chăm sóc sức khỏe nhân dân ngày càng tốt hơn. Tuy nhiên, vì nhiều lý do mà nơi này, nơi khác còn xảy ra các hiện tượng, sự việc đáng tiếc, làm ảnh hưởng tới uy tín, hình ảnh của người thầy thuốc. Không bị cuốn vào dòng chảy ấy, bác sĩ Phan Thị Kim Túy đã âm thầm khắc phục khó khăn về bệnh tật, hoàn cảnh gia đình, lặng lẽ học chữ, học tri thức ngành y để trị bệnh cứu người; bà tập hợp quanh mình nhiều người có tâm để vận động nguồn tài trợ, sáng tạo ra nhiều chương trình có ý nghĩa thiết thực giúp đỡ bệnh nhân nghèo. Bác sĩ Phan Thị Kim Túy thực sự là tấm gương sáng để chúng ta cùng suy ngẫm và học tập.

Bài và ảnh: Nguyễn Mạnh Thắng