Sinh ra trong gia đình có truyền thống yêu nước, ngay từ khi 10 tuổi, Nguyễn Hải Hào đã được cha là ông Nguyễn Hải Hoành cho đi theo hoạt động cách mạng. Tuy còn nhỏ nhưng Nguyễn Hải Hào cũng hiểu phần nào lời cha dạy về nỗi khổ của người dân dưới ách cai trị của thực dân Pháp, hun đúc trong ông lòng yêu nước. Năm 1944, khi mới 14 tuổi, Nguyễn Hải Hào tham gia liên lạc, dán truyền đơn, kẻ khẩu hiệu, theo dõi tin tức cho cách mạng. Thời gian này, gia đình ông là cơ sở nuôi giấu cán bộ, là nơi cán bộ Thành ủy về bắt liên lạc, chỉ đạo, xây dựng lực lượng Thanh niên Cứu quốc vùng ngoại thành. Ngày 18-8-1945, nhà ông Hào ở làng Giáp Nhất (nay thuộc phường Nhân Chính, quận Thanh Xuân) được chọn làm địa điểm tổ chức họp triển khai kế hoạch khởi nghĩa vùng ngoại thành Hà Nội. Ông Hào nhớ lại: “Đồng chí chủ trì cuộc họp nói với tôi: “Hào ơi! Ngày Tổng khởi nghĩa đã được quyết định rồi, cậu đi triệu tập các đầu mối về đây họp để nhận lệnh”. Tôi đạp xe đi mà trong lòng vui sướng. Khi ấy, khí thế tổng khởi nghĩa sục sôi trong mỗi người”.

Ông Nguyễn Hải Hào bên tấm biển địa điểm lưu niệm sự kiện cách mạng kháng chiến đặt tại căn nhà của gia đình. Ảnh do nhân vật cung cấp 

Sáng sớm 19-8, ông Hào theo đoàn người biểu tình giành chính quyền từ Giáp Nhất tiến về Thái Hà. Đi trước là một người cầm lá cờ đỏ sao vàng to, tiếp theo là một đội khoảng 10 người cầm súng trường, đằng sau rất đông người cầm cờ đỏ sao vàng vừa đi vừa vẫy phấp phới. Không khí rất hào hùng. Cùng lúc đó, người dân ở phía Hà Đông cũng đã kéo tới đông đảo. Sau đó, đoàn biểu tình tiếp tục tiến vào nội thành, tất cả đều tập hợp trước Nhà hát Lớn dự cuộc mít tinh. Khắp nơi đều rung chuyển trong tiếng hô khẩu hiệu: “Ủng hộ Việt Minh”, “Chính quyền nhân dân cách mạng”, “Cách mạng thành công muôn năm”... Đại diện Ủy ban Khởi nghĩa đọc lời kêu gọi khởi nghĩa, nêu rõ chủ trương của Mặt trận và kêu gọi nhân dân đứng lên giải phóng dân tộc.

Đặc biệt, ông Hào vẫn nhớ rõ ký ức ngày tiếp quản Thủ đô (10-10-1954). Để chuẩn bị tiếp quản Thủ đô, đơn vị của ông Nguyễn Hải Hào khi ấy là Trung đoàn 45 (nay là Lữ đoàn 45, Binh chủng Pháo binh) từ Sơn Tây về sân bay Bạch Mai. Trên các ngả đường đoàn quân đi qua, nhân dân Hà Nội cầm cờ, hoa, hát vang, hô khẩu hiệu mừng Thủ đô sạch bóng quân thù. 15 giờ ngày 10-10-1954, còi Nhà hát Lớn vang lên, quân và dân Hà Nội đứng trang nghiêm dự lễ chào cờ tại sân vận động Cột cờ. Nhớ lại thời khắc ấy, ông Hào bồi hồi, đó là phút giây thực sự hạnh phúc mà ông không thể nào quên. Đặc biệt là với những người đã từng chiến đấu bảo vệ Hà Nội từ ngày đầu toàn quốc kháng chiến như ông, nay lại được trở về trong tư thế của những người chiến thắng.

NGUYỄN VŨ