Ngày đó, ông là học viên Trường Sĩ quan Công binh đi thực tập trên cương vị trung đội trưởng công trình bảo vệ Phủ Chủ tịch. Đêm 29 tháng Chạp, khi cả đơn vị đang ăn mì giữa ca (không phải bánh mì mà là hạt lúa mì), bỗng đồng chí Vũ Kỳ, thư ký riêng của Bác đến thông báo: Lát nữa Bác Hồ sẽ đến thăm đơn vị. Lúc đó là 23 giờ 30 phút. Nghe tin bất ngờ, mọi người không ai muốn ăn nữa mà chỉ mong ngóng nhìn ra cửa hầm đợi Bác.
Rồi Bác Hồ xuất hiện. Cả đơn vị đứng nghiêm hô: “Kính chúc Bác Hồ mạnh khỏe!”. Bác vẫy tay nhẹ nhàng: “Các cháu ngồi xuống ăn tiếp đi”. Nhìn những nắm mì bằng lúa mạch bộ đội đang ăn, Bác hỏi: “Ta còn bánh mì này không?”. Đồng chí Đặng, chỉ huy đơn vị, đến chỗ nuôi quân lấy một nắm mì rỗi lễ phép đưa cho Bác. Bẻ nắm bánh ra làm ba, Bác giữ một, còn lại đưa đồng chí Đặng và chuyên gia Liên Xô. Bác nói: “Các cháu ngồi ăn cho xong. Bác vừa ăn, vừa đi kiểm tra công trình. 10 phút nữa quay lại nói chuyện với các cháu”.
Ông Phúc (ngoài cùng, bên trái) cùng các cán bộ, chiến sĩ công binh tỉnh Quảng Nam-Đà Nẵng(cũ) trong chuyến công tác ở Cù Lao Chàm (năm 1990). Ảnh do nhân vật cung cấp
Đúng 10 phút, Bác Hồ quay lại. Tất cả ngồi xuống sàn bê tông theo tác phong quân đội. Đồng chí chỉ huy đưa Bác chiếc ghế nhưng Người cảm ơn và nói: “Cho Bác ngồi giữa đội hình được không?”. Nói rồi, Bác đi ra giữa, ngồi ngay trên sàn bê tông. Cả đơn vị quây tròn quanh Bác. Bác hỏi mọi người trong đơn vị có khỏe không, học có giỏi không? Nghe Bác hỏi, mọi người đồng thanh đáp: “Có ạ!”. Người lại hỏi tiếp: “Các cháu có nhớ nhà không?”. Tất cả trả lời: “Dạ thưa Bác, chúng cháu không nhớ nhà”. Bác hỏi tiếp: “Các cháu ăn có no không?”. "Dạ thưa Bác, chúng cháu ăn no ạ”. Bác cười, rồi nói: “Bác làm giám khảo hỏi các cháu 4 câu. Học viên trả lời đúng 2 câu, còn trả lời sai 2 câu, giám khảo cho 5 điểm”. Bác dừng một lát rồi nói tiếp: “Các cháu nói không nhớ nhà là không đúng. Ai đi xa mà không nhớ quê hương, gia đình, nơi chôn rau cắt rốn. Bác cũng vậy, nhớ lắm chứ. Nhưng Bác cháu ta phải tạm gác tình cảm quê hương, gia đình để phụng sự Tổ quốc, làm sao cho Nam Bắc thống nhất một nhà. Các cháu nhất trí với Bác không?”. Ai nấy đồng thanh vỗ tay và hô to: “Bác Hồ sống mãi!”.
Bác nói tiếp: “Các cháu làm 8 tiếng liên tục mà ăn giữa ca chỉ 3 nắm mì lẫn muối lạc, làm sao đủ no?”. Bác quay lại hỏi chỉ huy: “Có được 2 lạng mì không chú Đặng?”. Đồng chí Đặng trả lời: “Dạ thưa Bác, mỗi đồng chí được 3 lạng hột mạch xay ra đó Bác ạ, chắc cũng được 2 lạng bột”. Lặng yên một lát, Bác Hồ lấy khăn lau nước mắt, cả đơn vị òa lên khóc theo. Giọng Bác chùng xuống: “Các cháu thấy đó. Đất nước ta còn nghèo. Dân ta cơm không đủ no, áo không đủ mặc, các cháu nhỏ không được cắp sách đến trường. Miền Bắc vừa sản xuất vừa phải chi viện tiền của, lực lượng cho miền Nam. Sắp tới Mỹ sẽ leo thang đánh phá miền Bắc, cuộc chiến tranh sẽ ngày càng khốc liệt hơn. Ta đã đánh thắng phát xít Nhật, thực dân Pháp, nhất định quân-dân ta sẽ đánh thắng Mỹ-ngụy”.
Kết thúc buổi nói chuyện, Bác tặng đơn vị một gói kẹo để đón Tết, rồi hỏi: “Có cháu nào hút thuốc không?”. Có chừng 7 học viên giơ tay lên. Bác hỏi tiếp: “Có cháu nào uống rượu không?”. Tất cả trả lời: “Dạ, không!”. Bác nói: “Không uống rượu là tốt. Hút thuốc cũng không có lợi cho sức khỏe. Bác hút thuốc nhiều quá, không bỏ được. Bác khuyên các cháu không hút thuốc và không học Bác hút thuốc”.
Được gần Bác và nghe những lời dạy của Người, Thượng tá Hoàng Văn Phúc càng hiểu vì sao nhân dân cả nước kính yêu Bác đến vậy. Đặc biệt, nhớ lời Bác, ông hạn chế uống rượu bia và đặc biệt không bao giờ hút thuốc lá cho đến tận bây giờ. Mang theo kỷ niệm ở Phủ Chủ tịch ngày ấy, những năm chiến tranh, ông vào Nam chiến đấu dũng cảm, là tiểu đoàn trưởng, rồi đi học ở Học viện Công binh Quy-bư-sếp (Nga) và có nhiều cống hiến cho ngành công binh Quân khu 5 trong xây dựng các công trình phòng thủ bảo vệ Tổ quốc.
HỒNG VÂN