Liệt sĩ Bùi Văn Vòng.

“Phải lâu lắm, tôi mới bứt khỏi cái say mê, bận rộn của nghề để đi tìm cái của riêng mình. Cứ đến dịp kỷ niệm ngày Toàn quốc kháng chiến là tôi cảm thấy day dứt không yên vì chưa làm được điều ước muốn của mẹ...”.

Cửa phòng trưng bày vừa mở, một người đàn ông tóc điểm bạc tiến vào gian trưng bày nơi có bức tượng đồng người chiến sĩ cảm tử đầu đội mũ ca lô, ôm bom ba càng lao vào xe tăng địch năm 1947. Khuôn mặt ông lộ rõ vẻ ưu tư, bức tượng như hút hồn ông… Ông chính là đạo diễn, Nghệ sĩ ưu tú Bùi Cường. Ông đến đây với hy vọng tìm được thông tin về người cha-liệt sĩ Bùi Văn Vòng-người chiến sĩ cảm tử ôm bom ba càng lao vào xe tăng địch hy sinh cách đây hơn 60 năm.

Cuối năm 1946, hưởng ứng lời kêu gọi Toàn quốc kháng chiến của Bác Hồ, người thanh niên Bùi Văn Vòng gia nhập tự vệ của Thành phố Hà Nội, tích cực tham gia đào hầm, công sự, làm vật cản và xung phong vào đội quyết tử ôm bom ba càng phá xe tăng, xe bọc thép của địch. Để yên tâm chiến đấu, anh đưa vợ con tản cư về Thường Tín gửi ông bà nội. Biết con ra trận một sống, một chết, nhìn đàn cháu nhỏ và con dâu bụng mang dạ chửa, các cụ có điều băn khoăn. Ông động viên cả nhà cứ yên tâm, rồi mạnh bước ra đi…

Với giọng xúc động, đạo diễn Bùi Cường kể: “Tháng 3-1947, khi tôi  cất tiếng khóc chào đời, tôi đã mất cha. Ông hy sinh khi tuổi đời mới 22, cái tuổi đầy hoài bão ước mơ. Trong nhà tôi khi đó, tấm bằng Tổ quốc ghi công có chữ ký của Chủ tịch Hồ Chí Minh được treo trên vách đất, chỗ cao nhất trong nhà hướng ra cửa. Khi tôi biết đọc chữ, tôi thường ngồi ở bậu cửa ngước mắt lên đọc thuộc lòng những chữ ghi trên đó. Nhưng nó đã bị cháy rụi khi nhà bị cơn hỏa hoạn. Duy chỉ còn thứ này...”. Đạo diễn Bùi Cường run run rút từ túi áo ngực mảnh giấy rồi đưa cho cô nhân viên bảo tàng. Đó là “Giấy chứng nhận gia đình liệt sĩ số ZB-2731K”, cấp ngày 15-7-1982 được viết bằng mực tím, nhưng cũng đã ố nhòe. Anh tâm sự tiếp: “Sau ngày cha tôi mất, khoảng chừng một tháng, một người tên là Ngọc, em một người bạn cùng đội tự vệ với cha tôi về báo tin cha tôi đã hy sinh. Khi đó mẹ tôi sắp đến ngày vượt cạn, cả nhà giấu, sợ bà đau buồn ảnh hưởng đến mẹ và con. Mãi đến khi bà sinh nở mẹ tròn con vuông, gia đình mới tổ chức tang lễ. Gia đình cho người lên Hà Nội, lần theo bạn bè tìm nơi chôn cất ông nhưng không tìm được, nghe nói cả người và xe đã nổ tung. Tại nghĩa trang liệt sĩ xã Văn Bình, tên của ông được khắc trên bia đá hàng đầu tiên. Kỷ niệm Ngày Thương binh-Liệt sĩ 27-7 hằng năm, Ủy ban nhân dân xã, các đoàn thể và gia đình đều đến nghĩa trang thắp hương để nhớ ơn các liệt sĩ. Những ngày mẹ tôi còn sống, bà dắt chúng tôi ra nghĩa trang thắp hương các vong linh liệt sĩ và cho cha tôi trong nấm mộ có tên mà không có cốt. Trước khi bà qua đời, bà giao lại giấy chứng nhận gia đình liệt sĩ cho tôi với lời dặn: “Kỷ niệm về bố con có tấm giấy này”. Bà nhắm mắt mà ước nguyện tìm nấm mồ của cha tôi không thực hiện được. Nhiều năm qua, để tìm thông tin về cha, tôi đã đến gặp bạn bè của ông thuở trước. Ông Hòa, người cung cấp thông tin về Liệt sĩ Bùi Văn Vòng cho cuốn sử “Thường Tín - Lịch sử - Truyền thống đấu tranh vũ trang cách mạng” do Ban chỉ huy quân sự huyện Thường Tín xuất bản năm 1987, cũng đã ra đi. Số các bạn của cha còn sống thì quá già, không còn minh mẫn. Tôi hy vọng Bảo tàng có thể giúp tôi tìm được những thông tin về cha tôi, dù chỉ là thông tin ngày cha tôi hy sinh để gia đình thắp hương ngày giỗ khỏi phải cúng vọng như bây giờ cũng là quý lắm rồi”.

Liệt sĩ Bùi Văn Vòng đã hóa thân vào đất, hóa thân vào bức tượng bất tử ở bảo tàng. Giấy chứng nhận gia đình liệt sĩ được Đạo diễn Bùi Cường hiến tặng cho Cuộc vận động sưu tầm và giới thiệu: “Những kỷ vật kháng chiến”. Hy vọng, câu chuyện của gia đình liệt sĩ Bùi Văn Vòng sẽ góp phần làm cho lớp trẻ hôm nay hiểu thêm về những chiến sĩ tự vệ của Hà Nội trong những ngày Thủ đô kháng chiến và giúp gia đình Nghệ sĩ Bùi Cường tìm được ngày mất chính xác của cha mình.