Anh Nông Thái Quốc.

QĐND - Cho đến bây giờ, khi cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước đã lùi xa hơn 35 năm, nhưng ký ức của cựu chiến binh Nông Thái Quốc, những tháng ngày ác liệt trên bến phà Long Đại, cũng như phút giây tận mắt chứng kiến cảnh 16 thanh niên xung phong quê ở Thái Bình đã anh dũng ngã xuống khi đang làm nhiệm vụ ở bến phà này vào một ngày tháng 9 năm 1972 như vừa mới xảy ra ngày hôm qua.

Sinh năm 1947 trong một gia đình có nhiều đời làm nghề y học cổ truyền ở xã Phù Ngọc, huyện Hà Quảng, tỉnh Cao Bằng, thuở nhỏ, Nông Thái Quốc đã rất quen thuộc với cái nghề bốc thuốc bắc cứu người. Thấy anh có khiếu bẩm sinh, nhớ tên các loại thuốc rất giỏi, từ nhỏ bố mẹ đã có ý hướng cho anh con đường nối nghiệp gia đình.

Lớn lên khi cuộc kháng chiến chống Mỹ của dân tộc đang bước vào giai đoạn ác liệt, Nông Thái Quốc đã chọn theo học nghề lái xe, rồi đến năm 1967, sau khi tốt nghiệp anh đã tình nguyện nhập ngũ lên đường hành quân vào chiến trường miền Nam đánh Mỹ. Năm đó, khi đoàn xe chở đơn vị của Nông Thái Quốc hành quân vào đến khu vực Quảng Bình theo đường 22 thì bị máy bay Mỹ đánh cháy. Không thể tiếp tục hành quân vào chiến trường như kế hoạch, lái xe Nông Thái Quốc đã được cấp trên điều động bổ sung vào đơn vị Đại đội 16, thuộc Binh trạm 16, Đoàn 500 ngày đêm bám trụ ở Bến phà Long Đại có nhiệm vụ lái ca-nô lai dắt phà nối mạch máu giao thông cho những chuyến xe chở người, chở vũ khí, đạn được chi viện cho chiến trường miền Nam.

Sau thất bại của chiến lược "Chiến tranh đặc biệt" ở miền Nam, để gỡ thế bí về chiến lược, từ năm 1965-1968 đế quốc Mỹ đã tăng cường cho máy bay, tàu chiến điên cuồng đánh phá miền Bắc hòng ngăn chặn từ gốc mọi nguồn chi viện sức người, sức của cho miền Nam ruột thịt. Trong đó nhiều nơi trên địa bàn huyện Quảng Ninh, Quảng Bình như bến phà Long Đại, bến phà Quán Hàu, bến phà 2 Trúc Ly - Vĩnh Tuy… đã trở thành tọa độ lửa, trở thành trọng điểm đánh phá ác liệt của không quân Mỹ. Phà Long Đại phía bắc nằm ở làng Long Đại, xã Hiền Ninh, phía nam nằm ở làng Xuân Dục, huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình. Nơi đây có con đường chiến lược 15A, trong hệ thống đường Trường Sơn - Hồ Chí Minh đi qua, nên đã trở thành túi bom mà đế quốc Mỹ không ngừng cho máy bay B.52 điên cuồng đánh phá ác liệt ngày đêm…

Đêm ngày 19-9-1972, trong khi 16 chiến sĩ thanh niên xung phong quê ở Kiến Xương, Thái Bình đang làm nhiệm vụ thông đường ở bến phà Long Đại 2, thì bất ngờ máy bay Mỹ ập đến. Vừa dùng kỹ thuật la-de để phát hiện mục tiêu, chúng vừa trút bom tọa độ xuống bến phà hòng ngăn chặn những chuyến xe sắp sang bến. Trận bom đêm đó, có 16 chiến sĩ thanh niên xung phong đang làm nhiệm vụ hy sinh

Đơn vị phà của Đại đội 16 chỉ có 3 chiến sĩ lái ca-nô là Nông Thái Quốc (quê Cao Bằng), Nguyễn Văn Tẩu và Trương Đình Thắng (quê Quảng Ninh, Quảng Bình). Năm 1972 là thời điểm máy bay Mỹ đánh phá bến phà Long Đại ác liệt nhất. Cho nên trong cả suốt năm đó, chưa đêm nào chiến sĩ Nông Thái Quốc và đồng đội của mình rời buồng lái ca-nô lên bờ. Bởi vì, hằng ngày, đế quốc Mỹ cho máy bay đánh phá với cường độ rất ác liệt, bom, đạn, thủy lôi nằm lại dưới lòng sông dày đặc. Biết rằng mình bước lên cầm cần lái ca-nô lao đi làm nhiệm vụ lai dắt phà chở các chuyến xe sang bến là hết sức nguy hiểm, có thể hy sinh bất cứ lúc nào, nhưng vì nhiệm vụ thiêng liêng, chưa phút giây nào các anh em trong tổ lái ca-nô của Nông Thái Quốc dao động. Với những thành tích xuất sắc trong chiến đấu và phục vụ chiến đấu trên bến phà Long Đại, ngày 18-6-1969, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Lệnh số 95/LCT tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân cho Đại đội Công binh 16 thuộc Binh trạm 16, Đoàn 500.

Những năm đóng quân ở bến phà Long Đại, cũng như các đồng đội khác, Nông Thái Quốc rất khâm phục trước tinh thần quả cảm của nữ chiến sĩ Lê Thị Cánh, quê ở thôn Phú Bình, xã Lương Ninh ở đơn vị vận tải C15, Binh Trạm 16. Tình nguyện gia nhập đơn vị vận tải C15 khi mới 16 tuổi, 3 lần Lê Thị Cánh bị thương khi đang làm nhiệm vụ, lần thứ nhất khi thuyền của chị đi đến thượng lưu bến phà bị trúng bom, lần thứ hai khi thuyền đi đến ga Thượng Lâm chở thương binh và lần thứ 3 bị thương do thủy lôi trên sông gần làng Đồng Tư phát nổ.

Tuy biết chị Cánh bị thương tật đầy mình, sức khỏe yếu, nhưng vì cảm phục trước một người con gái Quảng Bình anh dũng, anh Quốc vẫn đem lòng yêu thương. Năm 1973 anh Nông Thái Quốc và chị Lê Thị Cánh đã tổ chức đám cưới ở thôn Phú Bình quê của chị và gắn bó với mảnh đất Quảng Bình từ đó đến nay.

Trương Văn Ha