QĐND - Lâu nay, các sản phẩm đông dược như thuốc Nhiệt miệng PV, Bổ thận PV, Phong tê thấp PV… khá nổi tiếng và được nhiều người tin tưởng sử dụng, nhưng ít ai biết “cha đẻ” của những sản phẩm ấy vốn là một người lính đã từng có mặt trên chiến trường Quảng Trị năm 1972.

Hai lần được Đại tướng giao nhiệm vụ

Nói đến Đại tá, Tiến sĩ, bác sĩ Trần Minh Vịnh, nguyên Chủ nhiệm khoa A7, Viện Quân y 103, Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Dược thảo Phúc Vinh, giới chuyên môn và nhiều người bệnh nhớ ngay đến những đề tài nghiên cứu thuốc Đông dược cùng phương pháp điều trị mang lại hiệu quả cao: Hoạt huyết CM2-CM3, Pomitagen... Ông không chỉ nổi tiếng trong ngành dược với vai trò là một nhà nghiên cứu, một bác sĩ tài năng mà 10 năm trở lại đây, ông còn được biết đến như một doanh nhân thành đạt trên thương trường, là người sáng lập ra Công ty Cổ phần Dược thảo Phúc Vinh (Công ty Phúc Vinh). “Tôi vốn được đào tạo chuyên ngành nội nhi, nhưng có lẽ vì chữ duyên nên tôi mới thành một người lính. Cái duyên ấy đã theo tôi suốt mấy chục năm trời với những trải nghiệm không thể nào quên. Nhất là hai lần được Đại tướng Võ Nguyên Giáp giao nhiệm vụ khi mới bước vào nghề”-bác sĩ Trần Minh Vịnh tâm sự.

Đại tá, Tiến sĩ Trần Minh Vịnh giới thiệu về một sản phẩm mới của mình. Ảnh: Tuấn Tú

Năm 1965, sau khi tốt nghiệp Trường Đại học Y Hà Nội, bác sĩ Trần Minh Vịnh nhập ngũ và được điều về công tác tại Phòng Y tế, Cục Liên lạc đối ngoại, Bộ Quốc phòng với nhiệm vụ phối hợp cùng các bác sĩ người Nga chăm sóc sức khỏe cho bộ đội tên lửa. Hai năm sau, ông chuyển về Nhà khách Bộ Quốc phòng, tham gia kiểm tra công tác chuẩn bị bữa ăn của các đồng chí trong Quân ủy Trung ương khi về họp và những đoàn khách quốc tế. Hồi ấy khi đi làm, ông vẫn mang theo một chiếc cặp y tế đơn giản. Một lần, Đại tướng Võ Nguyên Giáp nhìn thấy, đã gọi bác sĩ Vịnh lại và nói: “Mình nghèo thật nhưng làm ở cơ quan đối ngoại cậu phải có một chiếc cặp sao cho xứng. Tôi cho cậu 7 ngày để thay chiếc cặp khác”. Đúng 7 ngày sau, Đại tướng gọi bác sĩ Trần Minh Vịnh đến để kiểm tra và đồng ý cho sử dụng chiếc cặp mới.

Lần khác khi đang ở phòng làm việc, ông nhận được điện báo của Đại tướng, yêu cầu phải tìm cách chữa được bệnh táo bón cho một vị khách đặc biệt người châu Phi. Thời điểm đó, do quy định bí mật, ông không được biết chi tiết về vị khách này, mà chỉ nghe thông báo rằng, ông này bị bệnh đã lâu, từng sang cả Trung Quốc chữa trị nhưng vẫn không khỏi. Đây là nhiệm vụ đối ngoại nên ông không khỏi e ngại vì sợ không hoàn thành. Bác sĩ Vịnh kể: “Suy nghĩ mãi, cuối cùng tôi xuống bộ phận hậu cần, yêu cầu nhà bếp mỗi bữa ăn của vị khách này đều phải có nửa quả đu đủ chín. Kết quả là sau hai ngày, ông này khỏi bệnh. Khi Bộ Quốc phòng tổ chức tiệc chia tay đoàn khách quốc tế, tôi được Đại tướng gọi lên cho ngồi cùng bàn theo đề nghị của vị khách kia, muốn gặp và cảm ơn bác sĩ đã chữa khỏi bệnh cho mình. Lúc đó, tuổi tôi còn trẻ lại ngồi bên cạnh Đại tướng nên rất hồi hộp, chẳng ăn được gì nhưng rất vui”.

Có lẽ chính từ những năm tháng mới bước vào nghề đó, khi nhận nhiệm vụ Đại tướng giao, ông đã có cái duyên với các vị thuốc dân gian. Sau này, từ một bác sĩ Tây y được đào tạo bài bản ông đã thành “nhân tố mới trong thời đại Hồ Chí Minh” và  “Doanh nhân văn hóa" khi kết hợp Đông Tây y, nghiên cứu thành công các bài thuốc chữa bệnh hiệu quả.

Công trình khoa học dành cho đồng đội

35 năm trong ngành quân y, từng chứng kiến và cứu chữa nhiều ca bệnh nan y, bác sĩ Trần Minh Vịnh luôn có một suy nghĩ: “Khi có bệnh nhân đến, phải làm sao chẩn đoán nhanh, xử ký tốt để chữa khỏi cho người bệnh. Phải tìm ra được nhiều loại thuốc để giúp đỡ người bệnh”. Ý nghĩ đó còn là những day dứt trong ông khi tham gia phục vụ chiến đấu ở chiến trường Quảng Trị năm 1972. Hồi đó, sau ba năm học tập ở Liên Xô (trước đây), bác sĩ Trần Minh Vịnh về nước và ngay sau đó tham gia Đội điều trị 301 của Viện Quân y 103 lên đường vào chiến trường Quảng Trị, lúc đó đang bước vào giai đoạn gay go, ác liệt nhất. Suốt thời gian phục vụ trên chiến trường, ông cùng đồng đội đón và điều trị rất nhiều thương binh, bệnh binh từ tuyến trên chuyển về. Nhiều người vết thương sâu, máu chảy ồ ạt, nhiều người còn có hiện tượng tụ máu bầm tím và nhiều bệnh nhân sốt rét với các triệu chứng nhức đầu sốt cao, rét run, đái ra máu, co giật... Trên chiến trường thiếu thốn trăm bề, các bác sĩ đành nhìn đồng đội ra đi ngay trước mắt mà không thể làm gì được.

Hội đồng nghiệm thu đề tài cấp Nhà nước "Thuốc hoạt huyết CM2 (dạng lỏng) - Ứng dụng để điều trị bệnh lý phóng xạ” năm 1990 (Đại tá, Tiến sĩ Trần Minh Vịnh, đứng hàng đầu, thứ ba, từ trái sang). Ảnh chụp lại

Sau này, khi trở lại công tác ở Viện Quân y 103, bác sĩ Trần Minh Vịnh lại gặp phải những ca bệnh tương tự, ông càng nung nấu quyết tâm tìm ra loại thuốc có tác dụng hoạt huyết, phá ứ để khai thác sử dụng rộng rãi. Vốn xuất thân từ một gia đình có truyền thống về y học dân tộc, kết hợp với những kết quả thực tế, bác sĩ Trần Minh Vịnh tập trung hướng suy nghĩ đề tài của mình vào kho tàng dược liệu dân gian. Đề tài “Thuốc hoạt huyết CM2 (dạng lỏng) - Ứng dụng để điều trị bệnh lý phóng xạ” do ông khi ấy là Chủ nhiệm khoa A7 (Khoa Máu độc - xạ - bệnh nghề nghiệp) làm chủ nhiệm đề tài được xây dựng với đăng ký ban đầu là công trình nghiên cứu khoa học do Bộ Quốc phòng quản lý. Sau đó, nhận thấy ý nghĩa và tầm quan trọng của đề tài, nên hai năm sau đề tài được công nhận là công trình khoa học do Nhà nước quản lý với mã hiệu 50B.02.03B.

Các vị thuốc có tác dụng đối với máu được ông và các cộng sự phân tích kỹ, xác định vị đó thiên về ức chế hay hoạt hóa yếu tố đông máu, đồng thời xác định cơ chế tác dụng, công thức, quy trình pha chế, kiểm nghiệm. Từ 13 vị dược liệu được nghiên cứu, nhóm nghiên cứu đã chọn ra 5 vị đáp ứng được nhu cầu, là sinh địa, xuyên khung, đương quy, ích mẫu, ngưu tất kết hợp bào chế thành thuốc. Lần lượt thuốc sử dụng trên động vật, đều thu được kết quả tốt. Được phép của Cục Quân y cho sử dụng trên người, bác sĩ Trần Minh Vịnh đưa thuốc vào điều trị cho bệnh nhân ở Viện Quân y 103 và các cơ sở sản xuất quốc phòng, nơi có nhiều công nhân thường tiếp xúc với phóng xạ, với hóa chất. Các phản ứng, diễn biến đều rất tốt. Hơn một nghìn người điều trị sau khi sử dụng thuốc CM2, chứng tức ngực, khó thở, nhức đầu, tắc mạch đầu chi, chảy máu... do những nguyên nhân khác nhau đều có kết quả rõ rệt, chức năng hoạt động được phục hồi. Đặc biệt là thuốc có tác dụng tốt với các bệnh nhân bị thiểu năng tuần hoàn não, tụ máu sau tai nạn và phẫu thuật, nghẽn tắc động mạch vành tim, viêm tắc mạch chi, hội chứng đông máu rải rác trong lòng mạch…

Tại buổi nghiệm thu năm 1990 sau 4 năm thực hiện, công trình đã được hội đồng nghiệm thu cấp Nhà nước đánh giá cao, có tác dụng thiết thực. Đại tá, Tiến sĩ Trần Minh Vịnh chia sẻ: “Bao nhiêu năm làm việc trong ngành quân y, tham gia cứu chữa nhiều thương binh, bệnh binh và nhân dân, mới tìm ra được một loại thuốc giúp giảm nhẹ nỗi đau đớn, giành giật lại sự sống cho người bệnh. Chúng tôi coi đây là một món quà dành tặng các đồng đội thân yêu của mình”. 

Duyên nợ với thảo dược và khát vọng bảo tồn các cây thuốc quý

Từ sau thành công của công trình “Hoạt huyết CM2”, không dừng lại ở đó, Đại tá, Tiến sĩ Trần Minh Vịnh còn muốn thuốc được bảo quản tốt và tiện lợi khi sử dụng nên đã tiếp tục nghiên cứu chuyển từ thuốc nước sang dạng thuốc viên hiện đại với dự án “Công nghệ sản xuất hoạt huyết CM3”. Hiện nay, Hoạt huyết CM3 đã có các loại thuốc viên bao phim, viên nang đang được lưu hành rộng rãi trong toàn quốc với chất lượng tốt.

Bác sĩ Trần Minh Vịnh tâm sự, cha ông là một thầy giáo kiêm nghề bốc thuốc chữa bệnh cứu người. Trước khi mất từng dặn ông đại ý rằng: “Cha không có điều kiện đưa được thuốc tới nhiều người dùng chữa bệnh Sau này con có điều kiện học hành, nghiên cứu lý giải bằng khoa học, chọn các bài thuốc gia truyền đưa ra cho người dân chữa bệnh”. Lời dặn ấy ông luôn nhớ nhưng do khi còn đang công tác tại Viện Quân y 103, ông không có nhiều thời gian tập trung những đề tài nghiên cứu Đông dược. Khi về nghỉ hưu, ông mới quyết định thành lập Công ty Cổ phần Dược thảo Phúc Vinh, chuyên nghiên cứu và sản xuất các sản phẩm Đông Tây y kết hợp. Sở dĩ ông lấy tên công ty là Phúc Vinh vì đó là tên húy của cụ tổ, cũng là một danh y có tiếng. Sau 10 năm thành lập, thương hiệu Phúc Vinh (PV) với hơn 40 loại thuốc có nguồn gốc từ thảo dược như Hoạt huyết CM3, Bổ thận PV, Phong tê thấp PV, Nhiệt miệng PV, Tiêu độc PV, Bách yến hoa, Hạ huyết áp PV, Tiểu đường PV, Kim tiền thảo PV và gần đây là Xương khớp PV, Gout PV, Giảm cân PV, Trà thuốc táo mèo, … lưu hành trên thị trường và đều chứng minh được hiệu quả trong điều trị, đã và đang khẳng định uy tín đối với người bệnh. Đánh giá về sản phẩm của Công ty Phúc Vinh, Phó giáo sư, Tiến sĩ Phan Trọng Khoa, Chủ nhiệm Bộ môn Dược lý Học viện Quân y từng ngạc nhiên: “Lần đầu tiên những bài thuốc Đông y đã có các chỉ tiêu sinh hóa đánh giá chất lượng thuốc”.

Theo bác sĩ Vịnh cho biết thì trên đất nước Việt Nam từ Nam chí Bắc, nơi nào cũng có cây thuốc quý. Nhưng có một thực tế hiện nay là nguồn nguyên liệu để bào chế thuốc không nằm tập trung ở chỗ nào mà rải rác khắp mọi miền đất nước và không phải ai cũng nhận biết được hết giá trị và tầm quan trọng của loài cây đó. Nhiều người dân không biết đã bán các cây dược liệu quý cho thương lái nước ngoài, chủ yếu là người Trung Quốc, để rồi lại nhập về dùng thuốc được bào chế bằng chính các dược liệu của mình với giá thành cao.

Với tâm nguyện bảo tồn và phát triển các loài thảo dược ấy, Tiến sĩ, bác sĩ Trần Minh Vịnh đã dày công đi khắp hang cùng ngõ hẻm của nhiều địa phương để thu gom nguồn dược liệu, bào chế thuốc cho người Việt bằng chính cỏ cây của người Việt với giá thành rẻ nhất. Trong các chuyến đi, ông ghi chép cẩn thận công dụng, cách dùng, đặc tính của từng cây thuốc. Ông cũng kết hợp hướng dẫn cho người dân các  địa phương cách trồng, chăm sóc, cung cấp cho bà con những hiểu biết cơ bản về cây thuốc để họ có ý thức duy trì, bảo tồn nguồn thuốc quý của đất nước mình. Nhiều người hỏi ông rằng, ở cương vị là chủ tịch HĐQT công ty dược tư nhân vào loại nhất nhì trong nước, ông có thể thuê hàng trăm kỹ sư, bác sĩ nghiên cứu và bào chế ra các loại thuốc tại sao ông lại tự mình đi khắp đất nước để tìm cây thuốc. Bác sĩ Trần Minh Vịnh trả lời: “Có lẽ đó là duyên nợ với cây cỏ, cái duyên với cây thuốc. Tôi chỉ kết hợp cái duyên và cái nợ ấy với nhau để làm nên một điều gì đó có ý nghĩa trong cuộc sống này mà thôi”.

Từ người lính trở về đời thường làm kinh tế, Đại tá, bác sĩ Trần Minh Vịnh không quên làm công tác từ thiện xã hội. Hàng trăm triệu đồng đã được trích từ quỹ của công ty để tham gia tài trợ các chương trình, hoạt động xã hội, hỗ trợ các gia đình chính sách và thương binh, bệnh binh, hỗ trợ mổ tim bẩm sinh cho các trẻ em nghèo hay ủng hộ đồng bào bị lũ lụt…

THIÊN HOÀNG - BÍCH TRANG