MXH giúp con người đến gần nhau hơn, giúp chúng ta kết nối để trao đổi, học tập, làm việc... Nhưng chúng ta đều biết, khi tham gia các MXH quá mức, sai mục đích sẽ gây nghiện, không tốt cho chính chúng ta và các thế hệ con cháu. Đối với các em học sinh, đáng lẽ phần lớn thời gian phải dành cho học tập, ôn luyện kiến thức, trau dồi ngoại ngữ, luyện tập thể thao để vững vàng bước vào tương lai thì các em lại dùng những giây phút quý giá ấy để "lướt phây", bình phẩm những điều chả liên quan gì tới học hành. Sự dễ dãi của gia đình, việc thiếu quản lý giám sát của nhà trường, sự thờ ơ của xã hội cộng thêm thói lười học, ham chơi khiến nhiều học sinh ngay từ sớm đã "buông" mình vào cuộc sống ảo trên MXH với những phát ngôn bạo lực, hành vi thiếu đạo đức, lối sống tha hóa, hưởng thụ, kém văn minh từ những "tấm gương" xấu ở cả trong và ngoài nước... Điều này giải thích tại sao số vụ bắt nạt nhau, mâu thuẫn của các em học sinh có liên quan tới MXH ngày một tăng lên, với mức độ ngày càng trầm trọng hơn.
Bằng cách tự động khuếch tán mọi thông tin không kiểm soát vô cùng nhanh chóng, MXH được coi như "nọc độc", một thứ vũ khí nguy hiểm với những ai không có khả năng tự miễn dịch, tự kiểm soát. Chúng được xem là một mối nguy hiểm đối với toàn xã hội, đặc biệt là với thanh, thiếu niên. Kết quả phân tích dữ liệu cho thấy, học sinh có mâu thuẫn và bị bắt nạt nhiều nhất là trên MXH Facebook, tiếp đến Zalo, Viber; các trang chia sẻ hình ảnh, video clip qua Youtube, Instagram. Theo nghiên cứu của các chuyên gia trong nước, cứ khoảng 10 học sinh thì có khoảng 3-4 em đã từng bị bắt nạt hay có mâu thuẫn qua MXH. Đã có em học sinh vì không vượt qua được áp lực từ sự đả kích, trêu trọc đã quyên sinh để giải thoát hoặc suốt đời sống trong mặc cảm, tự ti. Buồn là các em này vừa là thủ phạm cũng lại vừa là nạn nhân.
Khảo sát mới nhất do Đại diện đặc biệt của LHQ về chống bạo lực đối với trẻ em vừa công bố cho thấy, khoảng 1/3 thanh thiếu niên ở 30 quốc gia cho biết đã bị bắt nạt và có mâu thuẫn trên MXH, và trung bình cứ 5 em thì có một em bỏ học vì điều đó. Giám đốc điều hành Quỹ Nhi đồng LHQ (UNICEF) Henrietta Fore nhận định, nếu muốn học sinh có được trải nghiệm giáo dục tốt, cần cải thiện cả môi trường học tập ngoài đời cũng như môi trường trên mạng. Bởi thế, phải tăng tính phòng ngừa là chính. Trước hết, bố mẹ và giáo viên phải giáo dục cho con em, học sinh mình hiểu những điều nên làm và không nên làm khi tham gia MXH nhằm tránh những hậu quả đáng tiếc. Tăng phối hợp giữa gia đình, nhà trường, các tổ chức xã hội, công an, cơ quan chức năng, địa phương trong quản lý điện thoại, quản lý con em ngoài giờ học; hợp tác giáo dục kỹ năng sống, kỹ năng ứng phó với các tình huống sử dụng MXH an toàn cho học sinh.
Theo các chuyên gia, chính phủ các nước cần có biện pháp quản lý hữu hiệu, như: Hạn chế sử dụng điện thoại thông minh hoặc có quy định về loại điện thoại dùng cho học sinh. Gia đình, nhà trường cần giúp các em có cách sống tự lập, có chính kiến, sự tự tin trong mỗi quyết định khi được phép sử dụng hữu ích thiết bị thông minh. Ngoài ra, cần có chế tài buộc các công ty công nghệ phải có biện pháp bảo vệ trẻ em và học sinh, như Chủ tịch Microsoft Brad Smith khẳng định, điều này phải được xây dựng thành nguyên tắc và phải có những bước đi vững chắc để theo đuổi những nguyên tắc này.
NGUYỄN HÒA