Tại hội thảo, Đại tướng Phạm Văn Trà cho biết: Riêng Đồng bằng sông Cửu Long có thể nói lực lượng phát triển rất nhanh nhưng vũ khí không có, trang bị không có. Thế nhưng, nhờ đường Hồ Chí Minh trên biển, Quân khu 9 đã được trang bị vũ khí sớm hơn đối với năm đầu. Nhờ vậy mà lực lượng vũ trang cũng được thành lập nhanh hơn. 

Vào những năm 1963, 1964, quân khu 8, khu 9 đã có 4 trung đoàn. Nhờ có Tàu không số mà các trung đoàn đã được trang bị vũ khí để có đủ sức chiến đấu với địch trên Đồng bằng sông Cửu Long và điều đó được thể hiện rõ qua trận Ấp Bắc. Khi đó, Tàu không số đã đem vũ khí, đem B40 vào, nhờ vậy mà chúng ta đã đã đánh bại được chiến dịch không vận của địch, bắn rơi máy bay địch, bắn cháy được xe bọc thép M113, tạo nên được tiếng vang ở Ấp Bắc, đặc biệt Đầm Dơi, Cái Nước và Chà Là. Chỉ trong hai ngày, chúng ta đã bắn rơi 21 máy bay địch.

Thêm vào đó, nhờ việc vận chuyển vũ khí vào mà chúng ta đã bất ngờ đánh bại được cuộc càn quét của địch trên đầm lầy Chà Là, Cà Mau. Trong trận đó có thể nói là địch cũng hoảng sợ, trực tiếp Bộ Quốc phòng Mỹ phải xuống kiểm tra chiến trường và Chủ tịch Hội đồng Tham mưu của Mỹ cũng phải xuống để kiểm tra tại sao ở vùng đồng bằng, vùng sâu vùng xa lại có nguồn lực mạnh như vậy. Tuy nhiên, lúc đó địch không biết tàu không số mang vũ khí tới.

Không chỉ vậy, nhờ có Tàu không số mà Quân khu 9 phát triển lực lượng rất nhanh, tạo điều kiện để chi viện cho cả miền Đông Nam Bộ. Bởi, ở thời điểm đó, Đông Nam Bộ không có đường nào tiếp tế vào được, đường bộ chưa tới, vũ khí chưa tới, chỉ có Tàu không số đem vào. 

leftcenterrightdel
Đại tướng Phạm Văn Trà, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Phó bí thư Quân ủy Trung ương, nguyên Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, phát biểu tại hội thảo. Ảnh: Duy Đông

“Trong hành trình của hoạt động, Tàu không số đã xác lập được những kỷ lục đáng tự hào. Đầu tiên, Tàu không số lúc đầu đi ven biển, nhưng sau khi lộ thì đi ra ngoài đường biển quốc tế. Do đó, thực ra nói là tàu không số nhưng lại có số. Bởi, khi di chuyển, tàu đi tới nước nào gắn số nước đó để nghi binh và không để địch phát hiện. Tiếp đến là trong Tàu không số lúc nào cũng có 5 tạ thuốc nổ. Nếu bị lộ và không thể tránh được thì tự nổ tung và những thủy thủ trên tàu sẽ hy sinh toàn bộ. Do đó, có thể gọi những thủy thủ trên tàu là cảm tử quân cũng được”, Đại tướng Phạm Văn Trà kể lại.

Có thể nói, tàu không số là huyền thoại của Việt Nam và đồng thời những đồng chí hải quân cũng là đồng chí gan dạ, linh hoạt, sáng tạo. Bởi ở thời điểm đó, để có thể điều khiển Tàu không số, các đồng chí hải quân phải đi theo trăng, xem sao, địa bàn và mức độ. Thế nhưng, các đồng chí vẫn nhớ được đường, hiểu được và đi đúng vị trí.

Mặt khác, giữa bờ và ngoài biển cũng có hợp đồng rất chặt chẽ với nhau. Ngày đó, Quân khu 9 cũng có gần 2.000 người Lữ đoàn 962 (Quân khu 9) chuyên gia bốc dỡ ở khu vực Năm Căn và đã hình thành được các bến cảng bốc dỡ hàng hóa mà kẻ địch không biết. Thực tế, các tàu không số chỉ có được 90 chuyến vận chuyển thành công, nhưng vào Cà Mau đã có khoảng 75 chuyến, còn các khu vực như Vũng Rô, Bến Tre chỉ có vào mấy chuyến, không được nhiều.

Trong suốt 15 năm hoạt động, Đường Hồ Chí Minh trên biển vẫn luôn vô hình ngay trước ánh mắt kẻ thù. Điều đó đã cho thấy nghệ thuật sáng tạo và sự nhanh trí của lực lượng quân đội ta. Có thể nói, người đi tàu không số, nhất là người thuyền trưởng là người mưu trí, quyết đoán, dám chịu trách nhiệm trước đất nước bởi lúc đó, thuyền trưởng chính là người đưa ra quyết định.

Trải qua 60 năm nhìn lại, Tàu không số chính là một huyền thoại, có ý nghĩa rất lớn đối với công cuộc giải phóng miền Nam. Nhờ có Tàu không số đem vũ khí vào miền Nam mà quân đội ta trưởng thành nhanh chóng và phát triển thành những đơn vị chủ lực lớn, quyết định thắng lợi cuối cùng. 

Đại tướng Phạm Văn Trà khẳng định, Hội thảo khoa học cấp Bộ Quốc phòng “Đường Hồ Chí Minh trên biển - Kỳ tích lịch sử và bài học đối với sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc” đã giúp chúng ta dần hiểu thêm được ý nghĩa, tầm quan trọng của Đường Hồ Chí Minh trên biển.

TRẦN YẾN (lược ghi)