Phát biểu khai mạc, ông Vũ Minh Việt, Phó tổng biên tập Báo Nông nghiệp và Môi trường cho biết: Nam Trung Bộ và Tây Nguyên là những vùng sản xuất, canh tác nông sản lớn của Việt Nam, đặc biệt là các cây trồng cạn chủ lực như: Cà phê, hồ tiêu, điều, cây ăn quả và cây công nghiệp dài ngày.

Đây cũng là những khu vực chịu tác động lớn của biến đổi khí hậu, với tình trạng hạn hán, thiếu nước, suy giảm nguồn nước mặt và nước ngầm ngày càng gay gắt, đặt ra yêu cầu cấp thiết phải đổi mới tư duy, phương thức quản lý, sử dụng nước trong nông nghiệp theo hướng hiệu quả và phát triển bền vững.

Quang cảnh diễn đàn tại điểm cầu tỉnh Đắk Lắk.

“Trong bối cảnh chuyển đổi sang nông nghiệp thông minh, nông nghiệp sinh thái, việc nghiên cứu, ứng dụng các công nghệ tưới tiên tiến, tiết kiệm nước cho cây trồng cạn không chỉ là giải pháp kỹ thuật, mà còn là giải pháp chiến lược, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng nông sản, giảm chi phí sản xuất, bảo vệ tài nguyên nước và môi trường sinh thái”, ông Vũ Minh Việt nhấn mạnh.

Hiện nay, nhu cầu nước cho nông nghiệp chiếm tỷ trọng lớn, hiện chiếm khoảng 80% tổng lượng nước sử dụng trong sản xuất, sinh hoạt. Biện pháp tưới truyền thống (với tỷ lệ thất thoát, lãng phí nước lớn) vẫn là chính. Trong khi đó, việc áp dụng công nghệ tưới tiên tiến, tiết kiệm nước cho cây trồng ở nước ta còn thấp, đặc biệt là đối với cây trồng cạn chủ lực có giá trị xuất khẩu.

Giống cây cà phê chịu hạn, sử dụng ít nước đang được Viện Khoa học kỹ thuật nông lâm nghiệp Tây Nguyên nghiên cứu, trồng tại vườn thực nghiệm.

Việc ứng dụng công nghệ: Trí tuệ nhân tạo - AI, dữ liệu lớn, các công nghệ hiện đại khác (IoT, viễn thám, vệ tinh) trong nông nghiệp thông minh nói chung và trong tưới thông minh nói riêng trên thế giới đã và đang chứng minh được vai trò nền tảng, cốt lõi của tưới thông minh, nông nghiệp thông minh.

Ông Lê Trung Kiên, Phó chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi và Quản lý tài nguyên nước tỉnh Đắk Lắk cho biết: Hiện nay, trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk có khoảng 84.661 ha cây trồng cạn được tưới tiên tiến, tiết kiệm nước, chủ yếu là cây công nghiệp có giá trị kinh tế cao và cây hằng năm như khoai lang, hoa màu. Chi phí đầu tư tưới cho cây trồng cạn bằng hệ thống tưới tiên tiến, tiết kiệm nước tương đối lớn (khoảng 60-70 triệu đồng/ha) khiến nông dân gặp khó khăn về kinh phí.

Sở Nông nghiệp và Môi trường Đắk Lắk đề xuất nhóm giải pháp về cơ chế, chính sách và huy động nguồn lực xã hội hóa đầu tư tưới tiên tiến, tiết kiệm nước gồm: Ưu tiên lồng ghép nguồn vốn từ các chương trình, dự án như: Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, Chương trình phát triển nông nghiệp bền vững, Chương trình thích ứng với biến đổi khí hậu, các dự án ODA... để hỗ trợ đầu tư hạ tầng tích trữ nước, hệ thống tưới tiên tiến, tiết kiệm nước cho cây trồng cạn chủ lực.

Khuyến khích xã hội hóa, thu hút doanh nghiệp, hợp tác xã, tổ chức kinh tế tham gia đầu tư, liên kết sản xuất gắn với ứng dụng công nghệ tưới tiên tiến, tiết kiệm nước; từng bước hình thành chuỗi giá trị sản xuất nông nghiệp bền vững. Nghiên cứu đề xuất cơ chế hỗ trợ tín dụng ưu đãi, giảm lãi suất vay cho nông dân, hợp tác xã đầu tư hệ thống tưới tiên tiến, tiết kiệm nước, nhất là đối với các vùng sản xuất tập trung cây trồng cạn chủ lực.

Việc huy động hiệu quả nguồn lực xã hội hóa đầu tư, phát triển bền vững hệ thống tưới tiên tiến, tiết kiệm nước sẽ là một trong những chìa khóa quan trọng để ứng dụng các công nghệ hiện đại vào tưới tiêu, phục vụ sản xuất nông nghiệp.