Nội dung tọa đàm tập trung thảo luận về những khó khăn của ngành mía đường khi phải đối mặt với sự cạnh tranh không lành mạnh của sản phẩm đường nhập khẩu trong quá trình thực hiện cam kết của Hiệp định thương mại hàng hóa ASEAN (ATIGA); tác động của biện pháp phòng vệ thương mại đến ngành mía đường, đến người nông dân trồng mía và người tiêu dùng trong nước; những đề xuất, giải pháp để các doanh nghiệp mía đường tận dụng tốt hơn các biện pháp phòng vệ thương mại cũng như cơ hội từ quá trình hội nhập.
Thông tin tại tọa đàm cho thấy, ngành mía đường Việt Nam trong những năm gần đây gặp rất nhiều khó khăn, đặc biệt từ năm 2020-khi Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN có hiệu lực, mức thuế nhập khẩu với đường chỉ còn 5%. Từ đó đường giá rẻ từ các nước ASEAN, trong đó chủ yếu từ Thái Lan tràn vào thị trường nội địa, giá đường trong nước của Việt Nam đã giảm xuống mức rất thấp, ngành mía đường rơi vào tình trạng khó khăn. Năm 2020, nhập khẩu đường từ Thái Lan đạt gần 1,5 triệu tấn, tăng 330% so với năm 2019.
Theo thống kê của Hiệp hội Mía đường Việt Nam, trước khi ngành mía đường thực thi Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN, Việt Nam có 41 nhà máy sản xuất đường. Đến năm 2010 chỉ có 30 nhà máy còn hoạt động. Diện tích trồng mía bị thu hẹp đáng kể do thu nhập từ cây mía không đảm bảo cuộc sống của người nông dân.
Trước tình hình đó, 6 nhà máy đường với đại diện là Hiệp hội Mía đường Việt Nam đã nộp hồ sơ yêu cầu áp dụng biện pháp chống bán phá giá, chống trợ cấp đối với sản phẩm đường mía xuất xứ từ Thái Lan. Sau quá trình điều tra kỹ lưỡng, ngày 15-6-2021, Bộ Công Thương ban hành Quyết định số 1578/QĐ-BCT về việc áp dụng biện pháp chống bán phá giá và chống trợ cấp chính thức đối với đường mía có xuất xứ từ Vương quốc Thái Lan. Theo đó, áp dụng mức thuế phòng vệ thương mại là 47,64% đối với một số sản phẩm đường mía có xuất xứ từ Thái Lan nhập khẩu vào Việt Nam.
Do bị áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại, lượng đường nhập khẩu Thái Lan đã giảm mạnh. Điều này làm giảm tốc độ cạnh tranh không bình đẳng của đường Thái Lan đối với ngành sản xuất trong nước, từ đó giúp giá đường sản xuất trong nước tăng lên. Giá thu mua mía của nông dân cũng tăng thêm từ 100.000 đồng đến 200.000 đồng/tấn. Đây là giải pháp hiệu quả để từng bước phục hồi vùng nguyên liệu của người nông dân và các doanh nghiệp sản xuất mía đường, đồng thời giảm áp lực cho các doanh nghiệp mía đường trong nước.
    |
 |
| ông Chu Thắng Trung, Phó cục trưởng Cục Phòng vệ thương mại chia sẻ tại tọa đàm. |
Chia sẻ về ý nghĩa của các biện pháp phòng vệ thương mại trong việc bảo vệ các doanh nghiệp Việt Nam trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt hiện nay, ông Chu Thắng Trung, Phó cục trưởng Cục Phòng vệ thương mại, Bộ Công Thương cho biết, phòng vệ thương mại là công cụ chính sách được Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) cho phép các nước thành viên sử dụng nhằm bảo vệ ngành sản xuất trong nước trước các hành vi cạnh tranh không lành mạnh của hàng hóa nhập khẩu, như bán phá giá hay nhận trợ cấp từ chính phủ; hoặc trong trường hợp hàng hóa nhập khẩu tăng mạnh gây ảnh hưởng tới ngành sản xuất nội địa.
Chính vì vậy, cùng với sự phát triển của thương mại toàn cầu, các biện pháp phòng vệ thương mại (chống bán phá giá, chống trợ cấp, biện pháp tự vệ) cũng thường xuyên được các quốc gia trên thế giới sử dụng.
“Phòng vệ thương mại không phải ngăn chặn hàng hóa nhập khẩu mà là đưa ra môi trường cạnh tranh công bằng, thúc đẩy các doanh nghiệp, ngành hàng nâng cao năng lực cạnh tranh”, ông Chu Thắng Trung cho biết.
Đánh giá về thực trạng ngành mía đường Việt Nam sau khi áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại, ông Nguyễn Văn Lộc - Tổng Thư ký Hiệp hội Mía đường Việt Nam cho rằng, biện pháp phòng vệ thương mại đã có tác dụng chặn đứng lại sự suy thoái của ngành đường; giá đường của Việt Nam bắt đầu tiệm cận giá các nước trong khu vực.
Tại tọa đàm, các ý kiến cũng cho rằng, phòng vệ thương mại là lĩnh vực vô cùng quan trọng trong chính sách thương mại, góp phần nâng cao hiệu quả của hội nhập kinh tế quốc tế. Tuy nhiên, bên cạnh việc sử dụng hiệu quả các công cụ phòng vệ thương mại, các doanh nghiệp, ngành hàng cần phải nâng cao khả năng cạnh tranh của chính mình để có thể thích nghi với bối cảnh hội nhập kinh tế tốt hơn và phát triển bền vững.
Tin, ảnh: VŨ DUNG